Ένταση σε πολλά επίπεδα προκαλεί η πρόθεση της βρετανικής κυβέρνησης να προχωρήσει μονομερώς στην αλλαγή του Πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας, το οποίο και ρυθμίζει ζητήματα εμπορίου μεταξύ Βρετανίας και ΕΕ μετά το Brexit.
Εκτός από την ΕΕ που έχει ξεκαθαρίσει ότι μια τέτοια κίνηση δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή, η πρόθεση του Λονδίνου να τροποποιήσει παραμέτρους του Πρωτοκόλλου βρίσκει αντίθετο και το Σιν Φέιν, ενώ από πολλές πλευρές -εντός Βρετανίας, αλλά ακόμη και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού- γίνεται λόγος ότι πρόκειται για καταπάτηση διεθνούς δικαίου και πως η χώρα χάνει την αξιοπιστία της έναντι εταίρων και συμμάχων.
Η πρόεδρος του κόμματος Σιν Φέιν, που αναδείχθηκε πρώτο κόμμα στην Βόρεια Ιρλανδία, σε μια ιστορική νίκη για το κόμμα που τάσσεται υπέρ της ένωσης με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας, Μαίρη Λου ΜακΝτόναλντ δήλωσε ότι υπάρχουν μηχανισμοί για τη βελτίωση της εφαρμογής του Πρωτοκόλλου με τη συνεργασία του Δουβλίνου και των Βρυξελλών.
«Υπάρχει εδώ η θέληση για τη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά η βρετανική κυβέρνηση αρνείται να εμπλακεί» δήλωσε η ίδια στο Sky News.
«Αυτό δεν είναι εποικοδομητικό, έχει επιδιώξει έναν καταστροφικό δρόμο, ενώ τώρα προτείνει την εισαγωγή νομοθεσίας, η οποία, χωρίς αμφιβολία θα παραβιάσει το διεθνές δίκαιο» τόνισε η ίδια.
Η κυβέρνηση αρνείται ότι η πρωτοβουλία της παραβιάζει το διεθνές δίκαιο, αλλά αποφεύγει να εξηγήσει πού στηρίζει αυτήν την εκτίμηση, δεδομένου ότι προχωρά σε μονομερή αλλαγή μιας από τις πιο δύσκολες συμφωνίες που επιτεύχθηκαν με τις Βρυξέλλες στη διάρκεια της διαδικασίας οριστικοποίησης του Brexit.
Το σχετικό νομοσχέδιο θα κατατεθεί από την υπουργό Εξωτερικών Λιζ Τρας στο κοινοβούλιο τη Δευτέρα, εγείροντας τον κίνδυνο εμπορικού πολέμου και νέας σύγκρουσης με τις Βρυξέλλες.
Η Βρετανία απειλεί εδώ και μήνες ότι θα «σκίσει» το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, μία εμπορική συμφωνία με την ΕΕ που θεσμοθέτησε ειδικό καθεστώς στις εμπορικές συναλλαγές με την βρετανική επαρχία της Βόρειας Ιρλανδίας.
Το Λονδίνο ισχυρίζεται ότι η εφαρμογή του Πρωτοκόλλου έχει ζημιώσει το εμπόριο εντός του Ηνωμένου Βασιλείου και ότι απειλεί την πολιτική σταθερότητα στην Βόρεια Ιρλανδία.
Το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας έδωσε στην Βρετανία την δυνατότητα να αποχωρήσει από την ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεταθέτοντας το σύνορο ανάμεσα στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρωπαϊκή Ένωση, άρα και την εφαρμογή των εμπορικών/τελωνειακών ελέγχων, από το φυσικό τους σύνορο ανάμεσα στην Δημοκρατία της Ιρλανδίας και την Βόρεια Ιρλανδία στην θάλασσα που χωρίζει την βρετανική επαρχία με την Βρετανία.
Στόχος της διευθέτησης ήταν να αποφευχθεί η επαναφορά των συνόρων επί του νησιού της Ιρλανδίας ώστε να μην απειληθούν οι συμφωνίες της Μεγάλης Παρασκευής του 1998, που έθεσαν τέλος στην τριακονταετία των Troubles.
Συμφωνώντας στην διευθέτηση αυτή, το Λονδίνο έδωσε την έγκρισή του στην εισαγωγή τελωνειακών συνόρων ανάμεσα στην Βόρεια Ιρλανδία και το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο.
Σύμφωνα με την ημερήσια διάταξη της Βουλής των Λόρδων, το νομοσχέδιο που θα κατατεθεί την Δευτέρα θα ορίζει πώς οι ρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στο Πρωτόκολλο θα ορίζονται στο πλαίσιο του βρετανικού δικαίου. Δεν θα υπάρξει συζήτηση επί του νομοσχεδίου στο στάδιο αυτό.
Η εφημερίδα Times έγραψε αυτήν την εβδομάδα ότι το νομοσχέδιο έχει γραφτεί και ξαναγραφτεί πολλές φορές, καθώς ο Μπόρις Τζόνσον, αποδυναμωμένος από την πολιτικά οριακή νίκη του στην διαδικασία της πρότασης μομφής, βρέθηκε υπό την πίεση των υπέρ του Brexit συντηρητικών βουλευτών για να σκληρύνει τους όρους.
Όμως, ο Τζόνσον θα πρέπει να εξασφαλίσει την υποστήριξη όλων των πτερύγων των Τόρις για να περάσει το νομοσχέδιο από το κοινοβούλιο. Τέσσερις στους δέκα βουλευτές του Συντηρητικού Κόμματος ψήφισαν υπέρ της απομάκρυνσής του και ορισμένοι έχουν ήδη εκφράσει ανησυχίες για το νομοσχέδιο.
Η πρωτοβουλία Τζόνσον αποτελεί αντικείμενο σφοδρών επικρίσεων από τις Βρυξέλλες και την Ουάσινγκτον ως εμπρηστική κίνηση που παραβιάζει μία διεθνή συνθήκη.
Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μάρος Σέφκοβιτς δήλωσε ότι οι Βρυξέλλες θα απαντήσουν με όλα τα μέτρα που έχουν στην διάθεσή τους, ενώ η πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Νάνσι Πελόζι δήλωσε ότι δεν θα υπάρξει εμπορική συμφωνία ΗΠΑ-Ηνωμένου Βασιλείου, αν το Λονδίνο προχωρήσει με την αποξήλωση του Πρωτοκόλλου.