NewsEdit Γεμάτη εξελίξεις θα είναι η εβδομάδα που έρχεται σε Ελλάδα και εξωτερικό, με σημαντικό αντίκτυπο στην ελληνική και ευρωπαϊκή οικονομία.
Η εβδομάδα θα κλείσει με τις οικονομικές εξαγγελίες του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, με την ομιλία του το Σάββατο 10 Σεπτεμβρίου στα εγκαίνια της ΔΕΘ. Τρεις μέρες πριν, η ΕΛΣΤΑΤ θα ανακοινώσει τα στοιχεία για την ανάπτυξη στο δεύτερο τρίμηνο του 2022, τα οποία λαμβάνονται υπόψη για να καθορισθεί ο δημοσιονομικός χώρος και συνεπώς το συνολικό ύψος των μέτρων στήριξης για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Υπάρχει αισιοδοξία ότι συνεχίσθηκε και το δεύτερο τρίμηνο η θετική τροχιά της ανάπτυξης μετά τη δυναμική αύξηση του ΑΕΠ στο πρώτο τρίμηνο κατά 7% σε ετήσια και 2,3% σε τριμηνιαία βάση.
Σε ένα περιβάλλον διεθνούς ενεργειακής κρίσης, η οποία τροφοδοτεί σταθερά τον πληθωρισμό, η στήριξη των νοικοκυριών και ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων έχει ξεχωριστή σημασία, όπως βέβαια και τα μέτρα που έχει πάρει ήδη η κυβέρνηση για την προστασία από την έκρηξη των τιμών της ενέργειας. Την περασμένη εβδομάδα ανακοινώθηκε επιδότηση συνολικού ύψους 1,9 δισ. ευρώ για τις τιμές ρεύματος τον Σεπτέμβριο, η οποία καλύπτει το 94% των αυξήσεων στα οικιακά τιμολόγια και το 89% και 90% για τα επαγγελματικά και αγροτικά τιμολόγια, αντίστοιχα.
Εκτός από τον πληθωρισμό, πίεση στον οικογενειακό προϋπολογισμό τους αισθάνονται τα νοικοκυριά που έχουν πάρει δάνεια με κυμαινόμενα επιτόκια καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αναμένεται να συνεχίσει την πολιτική αύξησης των επιτοκίων, η οποία ξεκίνησε τον Ιούλιο. Στη συνεδρίαση της ΕΚΤ την ερχόμενη Πέμπτη, τα επιτόκια προβλέπεται να αυξηθούν τουλάχιστον κατά μισή ποσοστιαία μονάδα, ενώ δεν αποκλείεται μία ακόμα μεγαλύτερη αύξηση, κατά τρία τέταρτα της ποσοστιαίας μονάδας.
Η πίεση στους κόλπους της για μεγάλη αύξηση των επιτοκίων ενισχύθηκε μετά τα στοιχεία της Eurostat που έδειξαν ότι ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη σκαρφάλωσε στο 9,1% τον Αύγουστο από 8,9% τον Ιούλιο. Μετά τις μειώσεις στις ροές ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, η ΕΚΤ εκτιμά ότι ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να αυξάνεται τους επόμενους μήνες για να υποχωρήσει από τις αρχές του 2023 και για τον λόγο δημιουργείται μία τάση για ταχύτερη αύξηση των επιτοκίων. Παράλληλα, είναι πιθανό η ανοδική τροχιά των επιτοκίων να κορυφωθεί σε επίπεδο υψηλότερο από το 1,5% έως 2% που αναμενόταν έως πρόσφατα.
Η εργαλειοποίηση του φυσικού αερίου από τη Ρωσία έκανε τελικά την Ευρωπαϊκή Ένωση να συνειδητοποιήσει ότι πρέπει να αμυνθεί σθεναρά, καθώς οι τιμές του στην Ευρώπη εκτινάχθηκαν την περασμένη εβδομάδα σε επίπεδα 14 φορές υψηλότερα σε σχέση με τον μέσο όρο προηγούμενων ετών. Παράλληλα, συμπαρέσυραν τις χονδρικές τιμές του ρεύματος σε υπερβολικά ύψη, λόγω του τρόπου που λειτουργεί η ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας.
Μετά τις εξελίξεις αυτές, χώρες, όπως η Γερμανία και η Αυστρία που έβλεπαν επιφυλακτικά τις προτάσεις του Έλληνα πρωθυπουργού από την αρχή της κρίσης για την επιβολή πλαφόν στην τιμή του αερίου και την αποσύνδεση της τιμής του ρεύματος από την τιμή του φυσικού αερίου, ανέκρουσαν πρύμνα και υποστηρίζουν τα μέτρα αυτά. Η πρώτη συζήτηση για τις παρεμβάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα γίνει στην έκτακτη σύνοδο των υπουργών Ενέργειας την ερχόμενη Παρασκευή 9 Σεπτεμβρίου.
Στις 14 Σεπτεμβρίου, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, θα παρουσιάσει τις προτάσεις της Κομισιόν για τις άμεσες παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν και για την αλλαγή του μοντέλου λειτουργίας της αγοράς ενέργειας στην ΕΕ. Η αποσύνδεση της τιμής του ρεύματος από την τιμή του φυσικού αερίου και η φορολόγηση των υπερκερδών, στην οποία έχει προχωρήσει ήδη η Ελλάδα, πρέπει να θεωρείται βέβαιη, όπως και η επιβολή κάποιας μορφής πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου.
Κομισιόν: Θα παρουσιαστεί νέο όργανο που θα προστατεύει την αγορά σε περίπτωση κρίσης
Οι Βρυξέλλες πρόκειται να παρουσιάσουν μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου το σχέδιο ενός νέου οργάνου, στόχος του οποίου θα είναι να προστατεύει την εσωτερική αγορά της ΕΕ σε περίπτωση κρίσης και, αν χρειαστεί, να αναγκάζει τους παραγωγούς προϊόντων στρατηγικής σημασίας να εξυπηρετούν κατά προτεραιότητα την Ευρώπη.
Σε περίπτωση που παρατηρηθούν ελλείψεις σε αγαθά κρίσιμης σημασίας οι Βρυξέλλες θα έχουν τη δυνατότητα να επιβάλουν στις βιομηχανίες να δίνουν προτεραιότητα στις ευρωπαϊκές παραγγελίες και όχι στις κινεζικές ή τις αμερικανικές, υπό την απειλή προστίμων, σύμφωνα με ένα έγγραφο που επικαλείται το Γαλλικό Πρακτορείο.
Το μέτρο αυτό, που βασίζεται στους κανόνες οι οποίοι ισχύουν ήδη στις ΗΠΑ, θεωρείται ως ένα όπλο «αντιποίνων» που η ΕΕ θα προτιμούσε να μην χρησιμοποιήσει, εξήγησε μια ευρωπαϊκή πηγή. Η βασική ιδέα είναι να αποθαρρυνθούν τρίτες χώρες από το να μπλοκάρουν τις εξαγωγές στρατηγικών προϊόντων προς την Ευρώπη, όπως οι ΗΠΑ που είχαν απαγορεύσει τις εξαγωγές εμβολίων για την Covid-19 κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Η πρόταση αυτή θα παρουσιαστεί στις 13 Σεπτεμβρίου, ανέφερε μια άλλη πηγή. Στη συνέχεια θα πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τις χώρες μέλη, μια διαδικασία που θα μπορούσε να διαρκέσει πολλούς μήνες, ενδεχομένως και έναν χρόνο.
Το όργανο που θα προστατεύει την ενιαία αγορά είχε ανακοινωθεί από την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τον Φεβρουάριο του 2021, με αφορμή τις αναταράξεις στην εφοδιαστική αλυσίδα λόγω της πανδημίας.
Πριν ακόμη εμφανιστεί μια κρίση, θα μπορούσε να ενεργοποιείται μια φάση «επιτήρησης», υπό τον έλεγχο των κρατών μελών, εφόσον υπάρχει κίνδυνος να παρουσιαστούν ελλείψεις. Οι βιομηχανίες μπορεί να κληθούν να δώσουν ορισμένες πληροφορίες, όπως για παράδειγμα τις δυνατότητες παραγωγής που έχουν. Στη φάση αυτή, η Κομισιόν θα ήθελε να μπορεί να ζητάει από τις χώρες να συγκεντρώνουν στρατηγικά αποθέματα.
Το κείμενο, που συντάσσεται από τον Επίτροπο Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν, αναφέρει επίσης ότι θα πρέπει να ελαχιστοποιηθούν οι περιορισμοί σε ό,τι αφορά την κυκλοφορία αγαθών και προσώπων μεταξύ των χωρών μελών.
Η Επιτροπή θα μπορούσε επίσης να κάνει αγορές προϊόντων εξ ονόματος των χωρών μελών, με βάση το μοντέλο που ακολουθήθηκε με τα εμβόλια για την Covid-19.