NewsEdit Δύο κρίσεις που μας απασχολούν ολοένα και περισσότερο σε προσωπικό αλλά και σε πλανητικό επίπεδο – η ενεργειακή και η κλιματική – μας ωθούν να αναζητήσουμε βιώσιμες λύσεις που θα ανακουφίσουν τόσο την τσέπη μας όσο και το περιβάλλον. Όλο και περισσότεροι πολίτες στρέφονται στη λύση ένταξής τους σε κάποια ενεργειακή κοινότητα – ή τουλάχιστον προσπαθούν να καταλάβουν τι ακριβώς σημαίνει αυτό.
Σε αυτό το πλαίσιο, την περασμένη εβδομάδα το ελληνικό γραφείο της Greenpeace παρουσίασε μία νέα διαδραστική ενημερωτική πλατφόρμα για τις ενεργειακές κοινότητες και άλλες λύσεις εξοικονόμησης ενέργειας. Αφού πλοηγηθήκαμε σε αυτήν, ζητήσαμε από τη Σάντυ Φαμελιάρη, που είναι Υπεύθυνη Προγραμμάτων για την Κλιματική Αλλαγή στην Greenpeace Ελλάδος, να μας λύσει κάποιες απορίες.
-Με δεδομένο ότι οι περισσότεροι πιθανοί ενδιαφερόμενοι έχουν ήδη ένα απαιτητικό πρόγραμμα που δεν τους επιτρέπει να ξοδέψουν πολύ χρόνο για γραφειοκρατικές διαδικασίες, ποιες είναι οι πιο αποδοτικές κινήσεις που θα μπορούσαν να κάνουν;
-Σίγουρα ο γρήγορος τρόπος ζωής που έχουμε και οι υποχρεώσεις, δεν αφήνουν πολύ ελεύθερο χρόνο να «ψαχτούμε» και να τρέχουμε για τα πάντα. Ενώ φυσικά δεν μπορούμε να είμαστε ειδικοί σε κάθε τομέα. Για αυτόν τον λόγο, είτε αποφασίσουμε να αναβαθμίσουμε το σπίτι μας για εξοικονόμηση ενέργειας, είτε αποφασίσουμε να κάνουμε αυτοπαραγωγή με φωτοβολταϊκό στη στέγη ή μέσω ενεργειακής κοινότητας, υπάρχουν άνθρωποι να μας βοηθήσουν. Μηχανικοί, τεχνίτες και τεχνίτριες, δικηγόροι και άλλα, ανάλογα με τις ανάγκες μας.
Όσο πιο μικρές είναι οι παρεμβάσεις που θέλουμε, τόσο πιο πολύ λύνονται και τα χέρια μας για να μην έχουμε χρονοβόρες διαδικασίες, πχ. αντικατάσταση κουφωμάτων, θερμομόνωση, ηλιακός θερμοσίφωνας κλπ, τα οποία όμως μας αποδίδουν αμέσως οφέλη.
-Μπορείτε εσείς μέσω της πλατφόρμας να στείλετε εξειδικευμένες συμβουλές ανάλογα με την περίπτωση; Έχει νόημα να απευθυνθεί κανείς σε έναν «ενεργειακό σύμβουλο»;
-Μέσω της πλατφόρμας «Κοινή Τάση» προσπαθήσαμε να συγκεντρώσουμε συμβουλές και πληροφορία γύρω από τις επιλογές που υπάρχουν για την εξοικονόμηση ενέργειας, αλλά και χρημάτων και ρύπων. Δυστυχώς, ως Greenpeace δεν θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε ξεχωριστά κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη όσο κι αν το θέλαμε. Ένας/μία ενεργειακός σύμβουλος, ένας/μία μηχανικός, ένας/μία πιστοποιημένος σχεδιαστής παθητικού κτιρίου σίγουρα θα καθοδηγήσει επαρκώς στις επιλογές που έχουμε.
-Στην πλατφόρμα υπάρχουν 4 ενεργειακές κοινότητες προς στιγμήν, μία από αυτές στην Αττική. Είναι ανοιχτές σε άπειρο αριθμό συμμετεχόντων; Όποιος κατοικεί Αττική και ενδιαφέρεται να συμμετάσχει, συστήνετε να έρθει σε επαφή μαζί τους ή θα ήταν καλύτερο να δημιουργηθούν περισσότερες κοινότητες με λιγότερους συμμετέχοντες;
-Υπήρξε ήδη ενδιαφέρον και από άλλες ενεργειακές κοινότητες, ανοιχτές προς τους πολίτες, να ενταχθούν στον χάρτη, οπότε θα βλέπουμε τον αριθμό των επιλογών να αυξάνεται σιγά σιγά. Τις επόμενες ημέρες θα εμφανιστεί κι άλλη κοινότητα στην Αθήνα για παράδειγμα. Δεν υπάρχει ανώτατο όριο μελών σε μια ενεργειακή κοινότητα, μάλιστα τις πολύ μεγάλες τις ονομάζουμε «κοινότητες ευρείας βάσης» που το μέγεθός τους θεωρείται αξιοσημείωτο και μπορούν να φτάσουν μερικές χιλιάδες τα μέλη.
Πιστεύω πως χρειαζόμαστε μια ισορροπία, δηλαδή ούτε μια τεράστια και αποκλειστική ενεργειακή κοινότητα, αλλά ούτε χιλιάδες με 5-6 μέλη, αφού και στις 2 περιπτώσεις χάνεται η έννοια της «κοινότητας». Σε μια κοινότητα χρειαζόμαστε την ανθρώπινη επαφή και την συλλογικότητα. Οι ενεργειακές κοινότητες λειτουργούν πολύ αλληλέγγυα και βοηθούν η μία την άλλη να αναπτυχθεί και να σταθεί στα πόδια της, οπότε δεν υπάρχει λόγος για κανέναν να φοβάται να ξεκινήσει ένα νέο εγχείρημα γιατί θα βρει πολλή στήριξη. Στον Υπερίωνα, στον οποίο είναι ιδρυτικό μέλος η Greenpeace ως οργάνωση αλλά και αρκετοί εργαζόμενοί της, είναι όλοι ευπρόσδεκτοι και είμαστε πάντα ανοιχτοί να βοηθήσουμε νέες πρωτοβουλίες.
-Έχει νόημα ως άτομα να έρθουμε σε επαφή με τον Δήμο μας ή το δημόσιο σχολείο των παιδιών μας και να τους ενημερώσουμε σχετικά, προκειμένου να δημιουργήσουν εκείνοι μια ενεργειακή κοινότητα;
-Πριν λίγα χρόνια η Greenpeace είχε ξεκινήσει μια εκστρατεία ενημέρωσης Δήμων που λεγόταν «Ήλιε μου, ήλιε σου» για να προωθήσει τα ηλιακά έργα στην τοπική αυτοδιοίκηση. Έχοντας κλείσει αυτό το έργο και έχοντας δει και τα καλά και τα στραβά που μπορεί να έχει, μπορώ να πω με σιγουριά ότι ναι έχει νόημα! Οι Δήμοι έχουν πάρα πολλές αναξιοποίητες ταράτσες σε μεγάλα κτίρια, αλλά και κάποιες εκτάσεις συνήθως στις οποίες μπορεί να γίνει εγκατάσταση και να προσφέρουν μάλιστα δωρεάν ρεύμα σε κοινωνικές δομές ή νοικοκυριά ασκώντας κοινωνική πολιτική. Τα σχολεία, επίσης, είναι κτίρια που ενδείκνυνται για εγκαταστάσεις και ο συνδυασμός με τον εκπαιδευτικό χαρακτήρα που μπορεί να έχει για την σχολική κοινότητα ένα έργο ανανεώσιμης καθαρής ενέργειας, τα καθιστά ιδανική επιλογή!
-Αν ένα σχολείο ενδιαφέρεται να βάλει φωτοβολταϊκά στη στέγη για αυτοπαραγωγή ενέργειας, προβλέπεται; Αν ναι, πώς μπορούν να μάθουν ποια είναι η διαδικασία και το κόστος;
-Η αυτοπαραγωγή στα σχολεία είναι εφικτή και επιτρέπεται από τον νόμο. Το κόστος μπορεί χοντρικά να υπολογιστεί μέσω του αντίστοιχου εργαλείου στην «Κοινή Τάση», αλλά σε ό,τι αφορά στην γραφειοκρατία εκεί πραγματικά εξαρτάται από τους τίτλους ιδιοκτησίας και τα αντικειμενικά εμπόδια που ήδη έχει η διαδικασία (καθυστερήσεις κλπ).
Τα σχολεία ωστόσο, έχουν συνήθως πολύ μεγάλες ταράτσες και χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση, ενώ έχοντας δεδομένο ότι το καλοκαίρι που έχουμε μέγιστη ηλεκτροπαραγωγή λόγω της ηλιοφάνειας αυτά δεν λειτουργούν, είναι ιδανικός τόπος εγκατάστασης και για εικονική αυτοπαραγωγή. Δηλαδή, για να στέλνεται το ρεύμα και σε γειτονικά κτίρια και δομές. Αυτό μπορεί να γίνει είτε μέσω ενεργειακής κοινότητας, είτε με τη συμμετοχή οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης στο έργο.
-Υπάρχουν χρηματοδοτικά προγράμματα που να καλύπτουν μέρος της επένδυσης για αυτοπαραγωγή ενέργειας;
-Κάποια λίγα και συνήθως ευκαιριακά. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωσε πρόσφατα ότι θα υπάρξει επιδότηση για 250.000 φωτοβολταϊκά σε στέγη και περιμένουμε την προκήρυξη με τις τελικές λεπτομέρειες. Για τα συμμετοχικά έργα, υπάρχει και το χρηματοδοτικό εργαλείο της Greenpeace, Genervest. Μια καινοτόμα πλατφόρμα για peer to peer δανεισμό με εξαιρετικά χαμηλό επιτόκιο, αποκλειστικά για πραγματικά πράσινα και βιώσιμα έργα.
-Αν κάποιος έχει τη δυνατότητα να τοποθετήσει φωτοβολταϊκά σε δικό του χώρο (οικόπεδο ή στέγη), συμφέρει καλύτερα να το κάνει μέσω μιας ενεργειακής κοινότητας;
-Εγώ στη θέση αυτού του ατόμου, ίσως έμπαινα σε ενεργειακή κοινότητα και θα πρότεινα μάλιστα τη διαθέσιμη έκταση/ταράτσα για ένα μικρό φωτοβολταϊκό πάρκο, ώστε να απολαμβάνουν τα οφέλη της ηλιακής ενέργειας περισσότερα άτομα. Επίσης, μέσω μιας ενεργειακής κοινότητας διαμοιράζονται και τα πιθανά κόστη συντήρησης ή αντικατάστασης εξοπλισμού, που κατά κανόνα δεν είναι πολλά, αλλά διαιρεμένα είναι ακόμα πιο χαμηλά. Τέλος, με την ενεργειακή κοινότητα, σε περίπτωση μετακόμισης είναι πολύ πιο εύκολη η διαδικασία «μεταφοράς», αφού δεν χρειάζεται να μετακινηθεί όλος ο εξοπλισμός. Το πάρκο παραμένει εκεί που είναι, καθώς μιλάμε για απομακρυσμένη παραγωγή, και το μόνο που αλλάζει είναι το «ρολόι» με το οποίο θα συμψηφίζεται η ηλεκτροπαραγωγή από το φωτοβολταϊκό μας. Σε όλα αυτά, αν συνυπολογίσουμε και την αίσθηση της ομάδας με τα δικά της οφέλη, τότε κερδίζει κατά κράτος η ενεργειακή κοινότητα.
-Ποιο είναι το ελάχιστο ποσό που χρειάζεται να επενδύσει κανείς σε κάθε μία από τις δύο περιπτώσεις;
-Πάλι, το εργαλείο υπολογισμού στην «Κοινή Τάση» μπορεί να δώσει μια αξιόπιστη εκτίμηση σε ό,τι αφορά την εγκατάσταση σε ενεργειακή κοινότητα. Στην περίπτωση απλής αυτοπαραγωγής είναι κάτι λίγο περισσότερο, συνήθως κατά 100€/kWp.
Υποχρεωτικό ελάχιστο ποσό επένδυσης δεν υπάρχει, αφού ο πολίτης διαλέγει τι ποσοστό των ενεργειακών του αναγκών θέλει να καλύψει από το φωτοβολταϊκό που θα εγκαταστήσει. Στις ενεργειακές κοινότητες η μόνη αδιαπραγμάτευτη οικονομική συμμετοχή που καλείται να καλύψει το μέλος είναι η συνεταιριστική μερίδα, που καθορίζεται από το καταστατικό. Εμπειρικά έχουμε δει ότι αυτό το ποσό είναι συνήθως 50-100€ εφάπαξ και σε πιθανή αποχώρηση αυτό επιστρέφεται.