ΝΙΚΟΣ ΚΟΤΖΙΑΣ Απόψεις μου για την προεκλογική θεματική. Ποιά μεγάλα θέματα απουσιάζουν και η σημασία τους. Ανάγκη να επανέλθουν
Απουσίες θεματικών στον προεκλογικό λόγο
Στην προεκλογική μάχη λείπουν από την δημόσια συζήτηση σειρά από πραγματικά δύσκολα προβλήματα που συνδέονται με το μέλλον της χώρας. Απουσιάζουν σημαντικές θεματικές και ακόμα περισσότερο η διατύπωση ενός οράματος για την Ελλάδα του 21ου αιώνα, με στρατηγικό στόχο την αναγέννηση και την διεθνή αναβάθμισή της.
Ι. Εκλογές χωρίς διεθνή και εξωτερική πολιτική
Σήμερα συντελούνται στον κόσμο συνταρακτικές αλλαγές. Αλλάζουν πολλές γεωπολιτικές παράμετροι. Η Δύση δεν έχει την ορμή και την ισχύ του παρελθόντος. Η Ανατολή αναπτύσσεται με γρηγορότερους ρυθμούς. Οι αλλαγές αυτές επηρεάζουν άμεσα την γειτονιά μας, τόσο την Βαλκανική, όσο και εκείνη της Ανατολικής Μεσογείου, ενώ δημιουργούν επιπρόσθετα προβλήματα στην ίδια την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία θέτει άμεσα υπό αμφισβήτηση τις ευρωπαϊκές δομές ειρήνης, ασφάλειας και σταθερότητας, καθώς και την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου, όπως του απαραβίαστου των συνόρων. Για αυτές τις μεγάλες αλλαγές ως φαίνεται δεν υπάρχει μεγάλη διάθεση συζήτησής τους, αλλά και πιθανά, να μην έχουν οι συμμετέχοντες να προσφέρουν κάποια καινούργια ιδέα για το μέλλον της χώρας στα νέα διεθνή πλαίσια.
Ως είναι φυσιολογικό, αφού δεν συζητούνται οι διεθνείς αλλαγές, δεν διεξάγεται συζήτηση ούτε για τα κεντρικά ζητήματα ύπαρξης της χώρας, όπως είναι οι σχέσεις της με την Τουρκία, με την Αλβανία, με την Βόρεια Μακεδονία, η τύχη των πρακτικών μνημονίων στήριξης της Συμφωνίας των Πρεσπών, η ελληνική πολιτική στο Κυπριακό. Η απουσία από την προεκλογική ατζέντα τέτοιων ζωτικών θεμάτων για το μέλλον της χώρας, δείχνει πόσο λανθασμένη είναι η ατζέντα που κυριαρχεί σήμερα και πόσο προβληματική είναι η υποβάθμιση θεμελιακών προβλημάτων από την λύση των οποίων εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό το μέλλον της Ελλάδας. Δείχνει πιθανά και μια προσπάθεια να αντιμετωπιστούν αυτά τα ζητήματα μακριά από την κοινωνία και των πιστεύω που είχαν μέχρι σήμερα τα κόμματα.
ΙΙ. Αγνόηση των νέων δυνατοτήτων
Υπάρχει και ένας δεύτερος σημαντικός κύκλος θεματικής που είναι υποβαθμισμένος ακόμα περισσότερο και από τα θέματα της εξωτερικής πολιτικής και της άμυνας της χώρας. Αυτός ο κύκλος έχει τον τίτλο: “οι νέες δυνατότητες και η αγνόησή τους”. Πιο ειδικά, η Ελλάδα διαθέτει μια εξόχως καλά μορφωμένη νεολαία, αλλά και εξειδικευμένο προσωπικό, από γιατρούς και μηχανικούς μέχρι βιογενετιστές. Έχει όλες τις ικανότητες να αξιοποιήσει τις δυνατότητες της εποχής της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, αρκεί να ασχοληθεί σε βάθος με αυτή τη θεματική και να γίνει διάχυσή της όσο το δυνατό περισσότερο στην κοινωνία. Γενικότερα, φαίνεται ότι ελάχιστοι απασχολούνται προεκλογικά με το που επιδιώκεται να πάει η χώρα στον 21ο αιώνα και με πιο τρόπο θα γίνει, ενόψει, μάλιστα, των αυξανόμενων δυνατοτήτων, αλλά και του κινδύνου να μείνει πίσω και να χάσει το τραίνο της εποχής που έρχεται.
Πιθανά αυτές οι θεματικές να υπερβαίνουν τον ορίζοντα των άμεσων ενδιαφερόντων των κομμάτων που επιθυμούν να κυβερνήσουν, πιθανά να μην επαρκούν τα μορφωτικά εφόδια των «στρατών των υποψηφίων τους» και να βολεύονται με σκιαμαχίες τετραγωνικών σπιτιών, ύψους τοίχων, σκανδάλων. Μάχες απαραίτητες, αλλά υποδεέστερες των θεμελιακών και των μακρόχρονων.
3. Αγνόηση των μακρόχρονων προβλημάτων
Το τρίτο μεγάλο θέμα που φαίνεται για το οποίο «τα κόμματα εξουσίας» κρατούν κλειστά τα μάτιά τους, είναι τα σημαντικά προβλήματα μακράς διάρκειας. Από την ανάγκη αλλαγής του χωρίς μεγάλες προοπτικές παραγωγικού συστήματος της χώρας, μέχρι το όλο και πιο διογκούμενο χρέος που είναι μεγαλύτερο από ότι πριν μια δεκαετία, στην εποχή των μνημονίων.
Για όποιον σκέφτεται στοιχειωδώς στρατηγικά είναι φανερό ότι χωρίς μεγάλες αλλαγές και ριζικά μέτρα, χωρίς συνεχείς συγκρούσεις με τις δυνάμεις της αδράνειας και της ολιγαρχίας, αυτά τα προβλήματα θα πνίξουν την χώρα και θα την κρατήσουν «πίσω» ακόμα και ως προς την περιοχή μας. Αυτά τα προβλήματα εάν δεν λυθούν θα καταπιούν τον πλούτο της κοινωνίας και θα την αφήσουν χωρίς πολλές προοπτικές. Πρόκειται για προβλήματα που απαιτούν τολμηρές, υπεύθυνες και σοβαρές πολιτικές μαζί με τους εργαζομένους. Στους τελευταίους θα πρέπει να δοθούν εγγυήσεις και διασφαλίσεις ότι η ζωή των ίδιων και των νεότερων γενιών θα καλυτερέψει, ότι θα κτυπηθεί η αυξανόμενη ανισότητα εισοδημάτων και πλούτου, ότι θα καλυτερεύσει η εκπαίδευση και η περίθαλψη για αυτούς, καθότι μόνο μαζί τους μπορεί να κάνει η χώρα το απαιτούμενο μεγάλο άλμα στο μέλλον, με νέες τεχνολογίες, δημοκρατία, γεωστρατηγικές δημιουργικές επιλογές.
4. Η αστάθεια
Εάν η χώρα περιοριστεί σε διαμάχες διαχειριστών χωρίς όραμα και στρατηγική, είναι πιθανό να προκύψει αστάθεια στο ίδιο το πολιτικό σύστημα. Αν κερδίσουν οι συντηρητικές δυνάμεις θα έχουν να αντιμετωπίσουν μεγάλες λαϊκές αντιστάσεις και πιθανά η διάρκεια ζωής μιας κυβέρνησής τους να μην είναι μεγαλύτερη εκείνης της δεύτερης κυβέρνησης του Κώστα Καραμανλή καθώς δεν θα αντέξει το βάρος των άλυτων μακρόχρονων προβλημάτων και την υποβάθμιση της χώρας. Αν κερδίσουν οι προοδευτικές δυνάμεις, εκείνες οι δυνάμεις στις γραμμές τους που θέλουν να κυβερνήσουν ενώ έχουν μια σχετικά υψηλή εκλογική αποδοχή, δεν διαθέτουν επάρκεια στήριξης στο μαζικό σύστημα, ούτε επαρκείς θεσμικές «αποκρυσταλλώσεις». Αν προσπαθήσουν δε, να στηριχθούν κύρια στους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους, θα βρουν απέναντί τους ένα μεγάλο τμήμα της εκλογικής τους βάσης.
Θέλω, λοιπόν, να υπογραμμίσω, ότι όσο δεν συζητιόνται τα στρατηγικά μεγάλα προβλήματα και οι προοπτικές της χώρας, όσο η διαμάχη γίνεται για την διαχείριση, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα η χώρα να μείνει πίσω στον διεθνή ορίζοντα και να δείξει καινούργια σημεία κάμψης. Σε μια τέτοια περίπτωση μπορούν να συναντηθούν δύο διαφορετικά φαινόμενα σε ένα δύσκολο μείγμα: από τη μια, αύξηση του αυταρχισμού, και από την άλλη, η εμφάνιση ενός ανοργάνωτου και ακαθοδήγητου αυθόρμητου κινήματος που δεν θα είναι σε θέση να δημιουργήσει συνθήκες υλοποίησης «μεγάλων ονείρων». Η μετεκλογική προοπτική της χώρας θα είναι, λοιπόν, δύσκολη, ενώ οι δυνάμεις που θέλουν να μιλήσουν έγκαιρα για αυτά αντιμετωπίζονται με εχθρότητα.