NewsEdit Σαν αύριο, 14 Αυγούστου, πέθανε το 1972 ο ηθοποιός Νίκος Φέρμας, αγαπημένη φιγούρα του παλιού ελληνικού κινηματογράφου σε δεύτερους αλλά πολύ χαρακτηριστικούς ρόλους μάγκα, που ειδικευόταν σε ωραίες ατάκες στην αργκό.
Του Νίκου Σαραντάκου
Με τον ερχομό του Διαδικτύου, μάλιστα, ο Φέρμας έχει αποκτήσει μια νέα ζωή αφού εμφανίζεται σε διάφορα μιμίδια κι έτσι τον μαθαίνουν οι νεότεροι.
Ο Φέρμας ήταν πατριώτης μου, γεννημένος το 1905 στη Μυτιλήνη. Νίκος Χατζηανδρέου λεγόταν και σήμερα θα μάθουμε μια εξήγηση για το πώς πήρε το παρατσούκλι του.
Για να τιμήσω την επέτειο, θα παρουσιάσω σήμερα ένα διήγημα του 1930 στο οποίο πρωταγωνιστεί ο Φέρμας, τότε νεαρός ηθοποιός.
Το διήγημα δημοσιεύτηκε στις 30 Ιανουαρίου 1930 στο λαϊκό περιοδικό Εβδομάς. Η Εβδομάς, που εκείνον τον καιρό είχε αρχισυντάκτη τον Ντόλη Νίκβα (ψευδώνυμο βέβαια, Αποστόλης Βασιλειάδης λεγόταν), ήταν ένα από τα περιοδικά ποικίλης ύλης του μεσοπολέμου που κάλυπτε τις φιλολογικές και αναγνωστικές ανάγκες πλατιών στρωμάτων, εντασσόμενο σε μια κατηγορία που ο πιο γνωστός (και ίσως ο καλύτερος) εκπρόσωπός της ήταν το Μπουκέτο. Υπήρχαν όμως και πολλά άλλα παρόμοια περιοδικά, όπως η Οικογένεια (που είχε ίδιον εκδότη με το Μπουκέτο), ο Θεατής και άλλα.
Σε άλλη περίοδο η Εβδομάς είχε διευθυντή τον λογοτέχνη Φωτο Γιοφύλλη και είχε και λογοτεχνική ύλη μεγαλύτερων αξιώσεων, αλλά και τα τεύχη του 1930 μπορούν να τραβήξουν την προσοχή ενός σημερινού φιλέρευνου αναγνώστη. Κάθε εβδομαδιαίο τεύχος είχε 28 ή 32 σελίδες, το εξώφυλλο πάντοτε είχε την εικόνα μιας γυναίκας, στις πρώτες σελίδες υπήρχε πάντοτε ένα “πρωτότυπο ελληνικό διήγημα” δηλαδή όχι δημοσιευμένο αλλού, ενώ στις τελευταίες υπήρχε σελίδα με ποιήματα, ως επί το πλείστον πρωτόλεια ποιητών που έμειναν για πάντα άγνωστοι, αν και στα τεύχη του 1930 εμφανίζεται στη σελίδα αυτή με ποιήματά του και ο Σοστίρ, δηλαδή ο Γιάννης Ρίτσος.
Στο διήγημα βρίσκουμε μερικές γνωστές υπογραφές (Τέλλος Άγρας, Άγγελος Δόξας, Ν. Χάγερ-Μπουφίδης, Θάνος Δογάνης, Μίμης Ψαθάς -αργότερα Δημήτρης), ανάμεσά τους και του Νίκου Σαράβα που θα δούμε σήμερα. Ο Νίκος Σαράβας (1904-1930) έγραφε ταχτικά στην Εβδομάδα. Σε κάποια ιστοσελίδα βρίσκω ότι αλληλογραφούσε με τον Καβάφη: συμπεριλαμβανόταν στον κατάλογο παραληπτών στους οποίους έστελνε ο Καβάφης ποιήματα (μαζί και ο παππούς μου, γεννημένος το 1903) και δικά του βιβλία βρέθηκαν στη βιβλιοθήκη του Καβάφη.
Ήταν φυματικός και πέθανε νεότατος το 1930. Στο τεύχος της 29ης Μαΐου της Εβδομάδας υπάρχει η νεκρολογία του, μαζί με ένα στρατιωτικό διήγημά του. (Προσέξτε ότι λέει για “δεύτερη πρόωρη και ανέλπιστη απώλεια” διότι είχε προηγηθεί ο θάνατος του στρατιωτικού και λογοτέχνη Θάνου Δογάνη, που τον δολοφόνησε ένας στρατηγός ε.α. μέσα στα γραφεία της Στρατιωτικής και Ναυτικής Εγκυκλοπαίδειας, όπου εργαζόταν, επειδή θεωρούσε πως ένα άρθρο του Δογάνη τον είχε προσβάλει).
Λοιπόν, θα δούμε σήμερα το διήγημα του Σαράβα για τον Φέρμα. Αυτό το είχα βρει πληκτρολογημένο παλιά, δεν θυμάμαι πού, και το είχα ανεβάσει στον παλιό μου ιστότοπο. Στο μεταξύ όμως βρήκα (από τον Γιώργο Μιχαηλίδη) και τα τεύχη της Εβδομάδας φωτογραφημένα κι έτσι μπόρεσα και διασταύρωσα το κείμενο.
Εδώ εκσυγχρονίζω την ορθογραφία.
Ο ΦΕΡΜΑΣ
‘Ηταν μία γνωριμία τυχαία.
Καθόταν στο πλαϊνό μου τραπέζι ενός καφενείου απ’ αυτά της Ομόνοιας, που συχνάζουν ηθοποιοί.
Μόλις είχ’ αφήσει τη βραδινή εφημερίδα που διάβαζα, στο μάρμαρο του τραπεζιού και άκουσα μια φωνή βραχνιασμένη να μιλάη σιμά μου.
– Τι διαβολεμένο κρύο που κάνει!..
– Κρυώνετε;… είπα για να πω κάτι επειδή με κοιτούσε στα μάτια, περιμένοντας απάντηση.
– Αν κρυώνω!.. Τα πόδια μου δεν τα νοιώθω… Μα είναι κρύο το φετινό!..
‘Hταν ένα λιγνό κορίτσι με πρόσωπο χλωμό και παιδιάστικο που τόσο ερχότανε σε αντίθεση με τη χονδρή εκείνη φωνή της.
– Τι; σεις δεν κρυώνετε;…
Συνεχίστε να διαβάζετε Ο Φέρμας (διήγημα του Νίκου Σαράβα).
