NewsEdit Στις 18 και 19 Σεπτεμβρίου τα Ηνωμένα Έθνη θα συγκαλέσουν μια σημαντική Σύνοδο Κορυφής στην έδρα τους στη Νέα Υόρκη, στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης, για να επανεξετάσουν την κατάσταση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης. Πρόκειται για μια κρίσιμη Σύνοδο, όπου θα αποτιμηθούν οι αποτυχίες του πρώτου μισού χρονικού διαστήματος εφαρμογής των Στόχων.
Το 2015 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ συμφώνησε 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης με 169 επιμέρους στόχους που προορίζονται να επιτευχθούν ως το 2030 με στόχο ένα πιο δίκαιο μέλλον για όλους. Οι Στόχοι αφορούν στην εξάλειψη της φτώχειας και της πείνας, στη μείωση των ανισοτήτων, στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, στην προώθηση της καλής υγείας, της ποιοτικής εκπαίδευσης, της ισότητας των φύλων, της αξιοπρεπούς εργασίας και οικονομικής ανάπτυξης, στη διασφάλιση δίκαιων, ειρηνικών και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνιών, και στην ύπαρξη πόλεων ασφαλών, ανθεκτικών και βιώσιμων. Επίσης, στοχεύουν στην κατασκευή ανθεκτικών υποδομών και την προώθηση βιώσιμης εκβιομηχάνισης και την προώθηση της καινοτομίας, στη βιώσιμη χρήση των θαλάσσιων πόρων, στην προστασία των χερσαίων οικοσυστημάτων, καθώς και στη διασφάλιση καθαρού νερού, προσιτής και καθαρής ενέργειας, βιώσιμων προτύπων κατανάλωσης και παραγωγής.
Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι ο πολιτικός αντίκτυπος αυτών των στόχων ήταν περιορισμένος μέχρι τώρα και δεν έχει καταφέρει ακόμα να αλλάξει την ατζέντα στα πολιτικά συστήματα, τους θεσμούς ή τις κοινωνίες.
Στη σκιά των κλιματικών καταστροφών, των συγκρούσεων, της οικονομικής ύφεσης και των επιπτώσεων της πανδημίας της Covid-19, η πρόοδος της εφαρμογής των Στόχων έχει αναστραφεί. Σε πρόσφατη έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, αναφέρεται ότι για τους περισσότερους από τους μισούς Στόχους η πρόοδος είναι ασθενής και ανεπαρκής.
Με βάση τις τρέχουσες τάσεις, το 2030 υπολογίζεται ότι 575 εκατομμύρια άνθρωποι θα εξακολουθούν να ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας και μόνο το ένα τρίτο των χωρών θα επιτύχει τον στόχο της μείωσης των εθνικών επιπέδων φτώχειας κατά το ήμισυ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο κόσμος έχει επιστρέψει σε επίπεδα πείνας που σημειώνονταν πριν από το 2005 και οι τιμές των τροφίμων παραμένουν υψηλότερες σε περισσότερες χώρες από ό,τι την περίοδο 2015-2019. Εξάλλου, εκτιμάται ότι με βάση την τρέχουσα πρόοδο θα χρειαστούν 286 χρόνια για να καλυφθούν τα κενά μεταξύ των φύλων στη νομική προστασία τους και να αρθούν οι νόμοι που εισάγουν διακρίσεις. Στην εκπαίδευση υπολογίζεται ότι ως το 2030 περίπου 84 εκατομμύρια παιδιά θα είναι εκτός σχολείου και 300 εκατομμύρια παιδιά ή νέοι που πηγαίνουν στο σχολείο θα φύγουν χωρίς να μπορούν να διαβάσουν ή να γράψουν.
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται όλο και πιο συχνά
Την ίδια ώρα, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται και υπολογίζεται ότι οι παγκόσμιες θερμοκρασίες θα ξεπεράσουν το κρίσιμο σημείο καμπής του 1,5 βαθμού Κελσίου πάνω από τα βιομηχανικά επίπεδα σε λίγο περισσότερο από μια δεκαετία. Ως αποτέλεσμα, τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται όλο και πιο συχνά. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι παράλληλα με τη Σύνοδο για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης, τα Ηνωμένα Έθνη διοργανώνουν άλλη μία κρίσιμη Σύνοδο για το Κλίμα στις 20 Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη για την ανάληψη δράσεων για την κλιματική αλλαγή.
Καθώς οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης δεν είναι νομικά δεσμευτικοί, συχνά αποτελούν απλώς αόριστες δεσμεύσεις. Επιπλέον, πολλοί από τους Στόχους είναι ανεπαρκώς ενσωματωμένοι στις δομές, τις πολιτικές, τις πρακτικές και τους κανόνες των τοπικών, εθνικών και διεθνών θεσμών.
Σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου που έδωσε ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ενόψει της Συνόδου, έκανε λόγο για «δραματικές αποτυχίες μέχρι τώρα σε σχέση με την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης» και εκτίμησε ότι με τη Σύνοδο θα υπάρξει «μια σημαντική πρόοδος στη δημιουργία των συνθηκών για τη διάσωσή τους».
Να γίνουν σημαντικές μεταρρυθμίσεις των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ ζητούν και επιστήμονες. Σε άρθρο που δημοσιεύεται στο περιοδικό «Science» μια διεθνής ομάδα ερευνητών ζητά να υπάρξουν τέσσερις σημαντικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι Στόχοι εφαρμόζονται σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Φρανκ Μπίρμαν, σχολιάζει: «Τώρα είναι η στιγμή για αλλαγή. Οι κυβερνήσεις πρέπει να δρομολογήσουν επειγόντως μια διαδικασία για την ενίσχυση του πλαισίου των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης μέσω τεσσάρων μεταρρυθμιστικών μέτρων που θα κάνουν τη διαφορά».
Ο ίδιος χαρακτηρίζει τη Σύνοδο Κορυφής «ένα κρίσιμο γεγονός, το οποίο θα ανοίξει το δρόμο σε μια σημαντική μεταρρυθμιστική διαδικασία που θα επιτρέψει στους παραπαίοντες Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης να εκπληρώσουν την υπόσχεσή τους για μια παγκόσμια μετάβαση στη βιωσιμότητα, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι κανείς δεν θα μείνει πίσω».
Οι τέσσερις μεταρρυθμίσεις που οι ερευνητές ζητούν είναι:
Να ενισχυθούν οι Στόχοι με τρόπο που να δεσμεύονται οι χώρες υψηλού εισοδήματος σε εντονότερη και πιο συγκεκριμένη δράση και σε πιο δίκαιες λύσεις χρηματοδότησης.
Να προσαρμοστούν οι Στόχοι στις νέες προκλήσεις και στις αποτυχίες του παρελθόντος γύρω από την εφαρμογή τους και να γίνουν πιο προσαρμόσιμοι στις κλιμακούμενες κρίσεις οικολογικής καταστροφής, στις παγκόσμιες πανδημίες και στην αύξηση των ανισοτήτων.
Οι κυβερνήσεις να λάβουν από κοινού μέτρα για να μετατρέψουν τουλάχιστον τμήματα των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης σε δεσμευτικό διεθνές δίκαιο. Παράδειγμα αποτελούν οι εν εξελίξει διαπραγματεύσεις για μια διεθνή Συνθήκη για τον τερματισμό της ρύπανσης από πλαστικά, η οποία συνδέεται με τον 12ο Στόχο (Αειφόρος παραγωγή και κατανάλωση).
Οι κυβερνήσεις να οικοδομήσουν ισχυρότερους θεσμούς σε διεθνές και εθνικό επίπεδο ώστε να καταστήσουν τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης θεμελιώδες τμήμα του τρόπου λειτουργίας και λήψης αποφάσεων. Για να υποστηριχθεί αυτό απαιτείται πολύ ισχυρότερη παγκόσμια εποπτεία των Στόχων.