Χρόνης Διαμαντόπουλος Η ακρίβεια στα τρόφιμα και τα είδη πρώτη ανάγκης δεν χτυπάει μόνο την τσέπη των πολιτών αλλά και την υγεία τους και ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων.
Για να ανταπεξέλθουν οικονομικά, τα νοικοκυριά φαίνεται σε όλες τις έρευνες των τελευταίων μηνών πως έχουν περιορίσει δραστικά τις αγορές τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης όπως τα λαχανικά, τα γαλακτοκομικά, το κρέας και τα ψάρια, ακόμη και το λάδι το οποίο ήδη παρουσίαζει μείωση κατανάλωσης που ξεπερνάει το 30%. Πέρα όμως κι από το κόστος ήδη παρατηρούνται ελλείψεις σε νωπά προϊόντα λόγω μειωμένης σοδειάς, κάτι που θα επιδεινωθεί μετά την καταστροφή του θεσσαλικού κάμπου.
Τι σημαίνει όμως αυτό για την υγεία τους;
Το AnatropiNews απευθύνθηκε σε ειδικούς επιστήμονες για να μας μιλήσουν για τις επιπτώσεις της ακρίβειας στην υγεία των ατόμων που αδυνατούν να τα αγοράσουν βασικά προϊόντα για τη διατροφή τους αλλά και την ευκαιρία, μέσα από τις δυσκολίες, να αποκτήσουμε νέες διατροφικές συνήθειες και να αλλάξουμε νοοτροπίες.
Ανατιμήσεις προϊόντων και αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες
Αριστέα Γαζούλη
Χημικός- Msc Διατροφή & Μεταβολισμός (www.co-metabolism.gr), Υποψήφια Διδάκτωρ της Ιατρικής του ΕΚΠΑ
Τα τελευταία χρόνια στην χώρα μας παρατηρείται αύξηση στις τιμές βασικών προϊόντων που δεν λείπουν από το οικογενειακό τραπέζι. Στα προϊόντα αυτά συμπεριλαμβάνονται το ελαιόλαδο, τα φρούτα και τα λαχανικά. Σύμφωνα με την Ένωση Καταναλωτών Ελλάδος η τιμή τόσο των φρούτων όσο και των λαχανικών έχει αυξηθεί κατά περίπου 50% συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια . Αντίστοιχη αύξηση έχει παρατηρηθεί και στην τιμή του ελαιόλαδου. Σύμφωνα με το agro24, μια ιστοσελίδα που εξειδικεύεται στον αγροτικό τομέα, η μέση τιμή του έξτρα παρθένου ελαιολάδου έχει φτάσει στα 8,41 ευρώ/ κιλό, αποτελώντας την μεγαλύτερη τιμή που έχει ποτέ καταγραφεί για το συγκεκριμένο προϊόν. Είναι λοιπόν λογικό, οι ανατιμήσεις αυτές να επηρεάσουν άμεσα τις διατροφικές συνήθειες των καταναλωτών, στρέφοντάς τους σε οικονομικά φθηνότερες επιλογές. Μάλιστα, μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην χώρα μας τον Μάιο του 2022 από την «ierax analytix» αξιολόγησε την πρόσληψη του πρόχειρου φαγητού (junk food) ως αποτέλεσμα της αύξησης της τιμής των αγνών προϊόντων. Δύο βασικά ευρήματα προέκυψαν από την μελέτη αυτή:
Ø Το 75% του δείγματος έχουν αλλάξει τις διατροφικές τους συνήθειες λόγω ακρίβειας, με την επίπτωση να είναι μεγαλύτερη στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα
Ø Το 41% του δείγματος καταναλώνουν λιγότερο αγνές τροφές σε σχέση με το προηγούμενο εξάμηνο
Επιπτώσεις στην υγεία
Τα φρούτα, τα λαχανικά και το ελαιόλαδο αποτελούν βασικά συστατικά της Μεσογειακής διατροφής, της οποίας τα οφέλη στην ανθρώπινη υγεία είναι πλέον αδιαμφισβήτητα. Η υιοθέτηση της Μεσογειακής διατροφής έχει συσχετιστεί με μείωση της θνησιμότητας και της νοσηρότητας μέσω πρόληψης από καρδιαγγειακά νοσήματα, νευρολογικές παθήσεις, καρκίνο και ψυχικές ασθένειες. Ταυτόχρονα, έχει συσχετιστεί με καλύτερη ρύθμιση του σωματικού βάρους, διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο και στην διαχείριση της παχυσαρκίας. Οι προστατευτικές ιδιότητες του συγκεκριμένου προτύπου διατροφής οφείλονται σε βασικά συστατικά που περιέχονται στα φρούτα, τα λαχανικά και το ελαιόλαδο, που αποτελούν την βάση της μεσογειακής πυραμίδας. Τα κυριότερα συστατικά των φρούτων και των λαχανικών είναι οι βιταμίνες και τα αντιοξειδωτικά ενώ τα κυριότερα συστατικά του ελαιολάδου είναι οι πολυφαινόλες, τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα με κυρίαρχο το ελαϊκό οξύ καθώς και τα ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα.
Ερευνητές του εργαστηρίου Γενετικής και Περιβαλλοντικής Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου του Καμπομπάσο της Ιταλίας πραγματοποίησαν μια έρευνα με σκοπό να αξιολογήσουν την συμμόρφωση των ατόμων στην Μεσογειακή δίαιτα ανάλογα με την οικονομική τους κατάσταση. Τα αποτελέσματα έδειξαν πώς τα άτομα με μεγαλύτερο εισόδημα είχαν κατά 72% μεγαλύτερη πιθανότητα να ακολουθήσουν την Μεσογειακή διατροφή ενώ άτομα με χαμηλότερο εισόδημα κατέφυγαν σε μια διατροφή που βασίζεται σε τρόφιμα χαμηλής θρεπτικής αξίας όπως είναι το πρόχειρο φαγητό. Μακροπρόθεσμα, οι αλλαγές αυτές στις διατροφικές συνήθειες των κατώτερων κοινωνικών τάξεων, είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση του σωματικού τους βάρους, αυξάνοντας έτσι και τον κίνδυνο ανάπτυξης της παχυσαρκίας.
Εν κατακλείδι, οι μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί παγκοσμίως επιβεβαιώνουν πως η αύξηση του κόστους των τροφίμων ακόμη και σε βασικά είδη όπως είναι τα φρούτα, τα λαχανικά και το ελαιόλαδο οδηγεί σε αναγκαστικές αλλαγές των διατροφικών συνηθειών των καταναλωτών οι οποίοι πλέον βάζουν σε δεύτερη μοίρα την ποιότητα της διατροφής τους. Με αυτόν τον τρόπο, μειώνεται η συμμόρφωσή τους στη Μεσογειακή διατροφή και αυξάνεται ο κίνδυνος ανάπτυξης παχυσαρκίας, η οποία αποτελεί ήδη σημαντικό πρόβλημα της δημόσιας υγείας. Δεδομένου ότι στην χώρα μας το φαινόμενο της ακρίβειας έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις τα τελευταία μόνο χρόνια, είναι νωρίς για να αξιολογηθούν οι επιπτώσεις στην υγεία των ατόμων αποκλειστικά λόγω του φαινομένου αυτού. Λαμβάνοντας όμως υπόψιν τα ευρήματα των υπόλοιπων χωρών πρέπει να μεριμνήσουμε όχι μόνο για την ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τα οφέλη της Μεσογειακής διατροφής αλλά και για τον τρόπο με τον οποίο οι καταναλωτές θα καταφέρουν να λάβουν τα οφέλη αυτά, επιλέγοντας φθηνότερα τρόφιμα τα οποία διατηρούν την ποιότητά τους.
Πόσο και πως η ακρίβεια των τροφίμων επηρεάζει την ποιότητα ζωής των παιδιών
Δρ. Σπύρος Μαζάνης
Παιδίατρος – Ταμίας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών παιδιάτρων
Το τελευταίο διάστημα η λέξη «ακρίβεια» τρομάζει και σπέρνει τον πανικό στην ελληνική οικογένεια για το αν θα τα καταφέρουν να τα βγάλουν πέρα.
Το πρώτο θέμα που τους απασχολεί είναι η διατροφή. Τώρα που όλα ακριβαίνουν θα μπορούν να προμηθεύονται τα προς το ζην; Θα χρειαστεί να κάνουν περικοπές σε ποσότητα και ποιότητα σε βάρος της υγείας τους; Και φυσικά προτεραιότητα έχουν τα παιδιά τους.
Αν επιδιώξουμε να αναλύσουμε το φαινόμενο της διατροφής του σύγχρονου Έλληνα και ειδικότερα των παιδιών, θα βρεθούμε μπροστά σε εκπλήξεις και ΠΙΘΑΝΟΝ να χρειαστεί να αναθεωρήσουμε το πρόγραμμα της διατροφής της ελληνικής οικογένειας. Δηλαδή ΜΠΟΡΕΙ η οικονομική διατροφική κρίση να είναι η ευκαιρία αναπροσαρμογής και επαναπροσδιορισμού της διαιτητικής εκπαίδευσης;
Ας δούμε , λοιπόν, τα θετικά και τα αρνητικά δεδομένα που έχουμε αυτή την στιγμή.
• η αύξηση της τιμής των τροφίμων θα οδηγήσει προφανώς τους περισσότερους στην ανεύρεση πιο φθηνών προϊόντων.
•δεν είναι σίγουρο όμως ότι θα οδηγήσει και σε μείωση της ποσότητας της κατανάλωσης.
• τα φθηνότερα προϊόντα είναι πάντοτε κατώτερης ποιότητας ή πρόκειται για ένα μύθο; Μήπως είναι θέμα γνώσεων για σωστή επιλογή;
Τα παγκόσμια στατιστικά στοιχεία καταδεικνύουν ότι τα ελληνόπουλα βρίσκονται στην 1η θέση παχυσαρκίας στην Ευρώπη. Επίσης, βρίσκονται στην 3η θέση παγκοσμίως για την παχυσαρκία του κοιλιακού λίπους.
Αυτό το αρνητικό ρεκόρ, αφενός δεν κολακεύει την Ελλάδα η οποία φημιζόταν για την μεσογειακή διατροφή της και αφετέρου δείχνει ότι κάτι δεν γίνεται καλά με την διατροφή του Έλληνα και των παιδιών.
Στην πράξη, οι παιδίατροι, καθημερινά αντιμετωπίζουν υπέρβαρα ή παχύσαρκα παιδιά και φαίνεται ότι η παχυσαρκίας αποτελεί την υγειονομική μάστιγα της χώρας μας, διότι αποτελεί την παραγωγό ποικίλων νοσημάτων στην ενήλικη ζωή. Αυτό σημαίνει ότι η οικονομία της χώρας μας επιβαρύνεται από νωρίς και σε δια βίου έξοδα νοσηλείας και φάρμακα θεραπείας των ατόμων που τα παραπανίσια κιλά τους προκαλούν ασθένειες που έχουν χρόνιο χαρακτήρα.
Στην πράξη, λοιπόν, διαπιστώνουμε ότι η διατροφή των παιδιών χαρακτηρίζεται από κακές διατροφικές συνήθειες, καθώς καταναλώνουν πολλή ζάχαρη, λίπη, άμυλο και αποφεύγουν τα φρούτα, χορταρικά, ψάρια και κρέας. Επίσης, τρώνε μεγάλες ποσότητες, οι οποίες είναι περιττές και αυξάνουν τις βλαβερές συνέπειες.
Σήμερα , λοιπόν, η ακρίβεια των τροφίμων θα μπορούσε να είναι μια ευκαιρία για μια πιο ορθολογιστική διατροφή προς όφελος του οικονομικού προϋπολογισμού της οικογένειας, αλλά και της υγείας της.
Για παράδειγμα, το λάδι μπορεί να ακριβαίνει, αλλά υπάρχουν οικογένειες που δεν το χρησιμοποιούν διότι προτιμούν τα βούτυρα και από την άλλη υπάρχουν οικογένειες που κάνουν σπατάλη στη χρήση του.
Υπάρχουν οικογένειες που τρώνε ελάχιστο κρέας και άλλες που το υπέρ καταναλώνουν. Επίσης υπάρχουν οικογένειες που υπερκαταναλώνουν ζυμαρικά , άμυλο, ζάχαρη, αλάτι.
Με το μάτι, λοιπόν, του υγειονομικού αναλυτή, θεωρώ ότι με βάσει τα ελληνικά δεδομένα θα μπορούσε η κρίση της ακρίβειας των τροφίμων να αποτελέσει μια ευκαιρία εκμάθησης και διαιτητικής εκπαίδευσης:
• μείωση των ποσοτήτων των τροφών εκεί που ορίζει η επιστήμη ανάλογα με την ηλικία.
•προσανατολισμός σε τροφές φθηνότερες μεν αλλά μεγάλης βιολογικής αξίας όπως τα μικρά ψάρια ( σαρδέλες, κολιοί), όσπρια, ξηροί καρποί κλπ.
•γαλακτοκομικά , γιαούρτι, τυριά.
• τρία φρούτα την ημέρα και έγχρωμη διατροφή με χορταρικά και λαχανικά.
Προφανώς οι πολιτικοί και οι συναφείς θεσμοί είναι και αρμόδιοι και υπεύθυνοι να αντιμετωπίσουν την ακρίβεια, όμως από επιστημονικής άποψης η χώρα μας έχει μεγάλη ανάγκη να αλλάξει την νοοτροπία των διατροφικών συνηθειών της προς όφελος και της οικονομίας αλλά και της υγείας.