NewsEdit Οι αλλαγές που έχει επιφέρει η εφαρμογή της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) 2023-2027 σε σχέση με τις προηγούμενες προγραμματικές περιόδους, κατά πόσο αυτές επηρεάζουν τη χώρα μας αλλά και οι χαμένες ευκαιρίες από τη χώρα μας, περιγράφονται σε νέα έκθεση της διαΝΕΟσις.
Στην εν λόγω έκθεση, την οποία επιμελήθηκε η διευθύνουσα σύμβουλος της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, Έλλη Τσιφόρου, επιχειρείται αρχικά να περιγραφεί η ΚΑΠ, μέσα από την ιστορική της διαδρομή και εξέλιξη, ώστε να γίνουν καλύτερα κατανοητές οι αλλαγές που φέρει η τελευταία της μεταρρύθμιση. Επιπλέον, παρουσιάζεται η πορεία προς τη διαμόρφωση της ΚΑΠ 2023-2027 τόσο εκτός όσο και εντός συνόρων, ενώ προχωρά και σε μία εκτίμηση των προκλήσεων και των ευκαιριών που αυτή φέρει ειδικά για την Ελλάδα.
Σημειώνεται ότι ο συνολικός προϋπολογισμός της νέας ΚΑΠ σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την περίοδο 2021-2027 ανέρχεται σε 387 δισ. ευρώ, χρήματα τα οποία θα διατεθούν σε 137 εκατομμύρια πολίτες της Ε.Ε. που ζουν στις αγροτικές περιοχές της Ένωσης, και αποτελούν το 30% του συνολικού πληθυσμού της.
Οι 10 στόχοι
- Εξασφάλιση δίκαιου εισοδήματος για τους γεωργούς
- Αύξηση της ανταγωνιστικότητας
- Βελτίωση της θέσης των γεωργών στην αξιακή αλυσίδα
- Δράση για την κλιματική αλλαγή
- Προστασία του περιβάλλοντος
- Διατήρηση των τοπίων και της βιοποικιλότητας
- Ενθάρρυνση της ανανέωσης των γενεών
- Τόνωση των αγροτικών περιοχών
- Προστασία της υγείας και της ποιότητας των τροφίμων
- Ενίσχυση των γνώσεων και της καινοτομίας
Τι αλλάζει στη νέα ΚΑΠ
Η κύρια εστίαση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής γίνεται σε δέκα οικονομικούς, περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς στόχους: ανταγωνιστικότητα, αξιακή αλυσίδα των τροφίμων, κλιματική αλλαγή, προστασία του περιβάλλοντος, τοπία, ανανέωση των γενεών, αγροτικές περιοχές, τρόφιμα και υγεία, δίκαιο εισόδημα, και στον “εγκάρσιο” στόχο της γνώσης, της καινοτομίας και της ψηφιοποίησης.
Οι μεγαλύτερες όμως αλλαγές σε σχέση με τις προηγούμενες προγραμματικές περιόδους εντοπίζονται στον τρόπο λειτουργίας της, με το βάρος σχεδιασμού, εφαρμογής και παρακολούθησης της ΚΑΠ πλέον να «πέφτει» κατά κύριο λόγο στα Κράτη-Μέλη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε τους γενικούς στόχους, τις βασικές προϋποθέσεις της παρεχόμενης στήριξης και το “μενού” των μέτρων από το οποίο επιλέγουν τα Κράτη-Μέλη, βάσει των αναγκών/προτεραιοτήτων τους, εκτός από την εφαρμογή ορισμένων καθεστώτων που παραμένουν κοινά σε όλη την επικράτεια της Ένωσης.
Αυτό το νέο μοντέλο υλοποίησης δίνει μεγαλύτερη έμφαση στα αποτελέσματα και τις επιδόσεις της πολιτικής σε εθνικό και έπειτα σε κοινοτικό επίπεδο. Επιπλέον, τα Κράτη-Μέλη υποχρεούνται να καταρτήσουν εθνικά Στρατηγικά Σχέδια για την επικράτειά τους, “βάσει λεπτομερούς ανάλυσης των αναγκών, ανάλυσης SWOT και διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη”.
Η νέα ΚΑΠ είναι πιο «πράσινη», δίνοντας επιπλέον έμφαση στο περιβάλλον, στο κλίμα και στη βιωσιμότητα της παραγωγής των τροφίμων, ενώ η ενσωμάτωση στο θεσμικό πλαίσιο των στρατηγικών της, που απορρέουν από την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, δηλαδή της στρατηγικής “από το αγρόκτημα στο πιάτο” και της στρατηγικής “για τη βιοποικιλότητα”, εντείνουν την υψηλή φιλοδοξία των “πράσινων” στόχων της πολιτικής.
Για την επίτευξη αυτών των στόχων υπάρχουν προβλέψεις για χρήση λιγότερων φυτοφαρμάκων, μικρότερη απώλεια θρεπτικών ουσιών του εδάφους, αύξηση της βιολογικής καλλιέργειας στο ¼ της γης αλλά και ενίσχυση της ποικιλομορφίας του τοπίου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της «πράσινης» κατεύθυνσης της νέας προγραμματικής περιόδου είναι η δέσμευση ότι το 40% του συνολικού προϋπολογισμού της ΚΑΠ θα αφιερωθεί σε δράσεις για το κλίμα, καθώς επίσης και τα νέα, ενισχυμένα, πρότυπα για την Καλή Περιβαλλοντική και Γεωργική Κατάσταση που θεσπίζει.
Τέλος, στη νέα ΚΑΠ εισήχθη ένας νέος οριζόντιος στόχος ο οποίος αφορά την ενίσχυση της γνώσης, της καινοτομίας και της ψηφιοποίησης, υποδεικνύοντας ειδικά εργαλεία στήριξης, ενώ προτείνει επίσης νέα είδη στήριξης σε σχέση με τη διαχείριση κινδύνων και την ενίσχυση των Οργανώσεων Παραγωγών.
Πώς επηρεάζεται η Ελλάδα
Την περίοδο 2021-2027 η Ελλάδα αναμένεται να λάβει συνολικά περί τα 19,4 δισ. ευρώ. Το εν λόγω ποσό είναι οριακά χαμηλότερο από το αντίστοιχο της προηγούμενης περιόδου 2014-2020 (-0,5%), με τη μικρή αυτή μείωση να οφείλεται στη σημαντική επιπλέον στήριξη που διασφάλισαν οι “έκτακτοι” πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης κατά τη διετή περίοδο 2020-2022 της “μεταβατικής ΚΑΠ”.
Στο Στρατηγικό Σχέδιο που υπέβαλε η Ελλάδα και ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και αφορά την περίοδο 2023-2027, το 73% της στήριξης (περίπου 15 δισ. ευρώ) θα κατευθυνθεί στον πρώτο Πυλώνα (ενισχύσεις και μέτρα για την αγορά), με τον δεύτερο Πυλώνα (επενδύσεις) να απορροφά το υπόλοιπο 27% (περίπου 4,4 δισ. ευρώ).
Επίσης, προβλέπεται η στήριξη των αγορών σε συγκεκριμένους τομείς παραγωγής: στα οπωροκηπευτικά, στο ελαιόλαδο και τις επιτραπέζιες ελιές, στον αμπελοοινικό τομέα και στα μελισσοκομικά προϊόντα.
Όσον αφορά το στρατηγικό σκέλος, δηλαδή το εθνικό στρατηγικό σχέδιο για την ΚΑΠ, η έκθεση της διαΝΕΟσις διευκρινίζει ότι «είναι ιδιαίτερα νωρίς ώστε να προβούμε σε οποιαδήποτε είδους αποτίμηση» καθώς «βρισκόμαστε μόλις στην εκκίνηση της εφαρμογής της νέας ΚΑΠ», με πολλές πτυχές της εφαρμογής της πολιτικής στη χώρα να παραμένουν ακόμα «γενικόλογες και περιγραφικές».
Όπως σημειώνεται η διαδικασία για την προετοιμασία και την έγκριση του ελληνικού στρατηγικού σχεδίου για την ΚΑΠ δεν ήταν εύκολη υπόθεση και χαρακτηρίστηκε από σημαντικές προκλήσεις τόσο εκτός όσο και εντός συνόρων.
Για παράδειγμα, η εφαρμογή της στρατηγικής επιλογής της χώρας για την εξίσωση της μοναδιαίας αξίας όλων των δικαιωμάτων ενίσχυσης σε κάθε αγρονομική περιφέρεια (αροτραίες καλλιέργειες, δενδρώδεις καλλιέργειες και βοσκότοποι) όπως γράφει το κείμενο “δεν πρόκειται να είναι ανώδυνη, δεδομένου ότι αναμένεται να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην εισοδηματική στήριξη των μικρών και μικρομεσαίων εκμεταλλεύσεων οι οποίες είχαν θεμελιώσει ιστορικά δικαιώματα υψηλής μοναδιαίας αξίας από καλλιέργειες όπως π.χ. η σταφίδα, ο καπνός κ.ά.”.
Και αυτό παρά το γεγονός ότι η σχετική ανάλυση των ισχυρών και των αδύναμων σημείων (SWOT) της Ελλάδας, στο πλαίσιο της προετοιμασίας του στρατηγικού σχεδίου της, ανέδειξε την “ανισοκατανομή των άμεσων ενισχύσεων, με το 10% των εκμεταλλεύσεων να συγκεντρώνει το 48% των άμεσων ενισχύσεων, ενώ το 45% των εκμεταλλεύσεων που μπορούν να θεωρηθούν ως μικροκαλλιεργητές λαμβάνουν το 10% των άμεσων ενισχύσεων”.
Οι χαμένες ευκαιρίες και οι παθογένειες
Στην έκθεση της διαΝΕΟσις επισημαίνονται επίσης ορισμένα σημεία σε σχέση με τον εθνικό στρατηγικό σχεδιασμό τα οποία χαρακτηρίζει ως “χαμένες ευκαιρίες”. Δυνατότητες δηλαδή που παρείχε η νέα εργαλειοθήκη της ΚΑΠ αλλά η χώρα μας επέλεξε να μην εντάξει στον σχεδιασμό της.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η Ελλάδα δεν αξιοποίησε τη δυνατότητα διάθεσης του 3% των πόρων του πρώτου Πυλώνα για τη χρηματοδότηση Επιχειρησιακών Προγραμμάτων των Οργανώσεων Παραγωγών σε άλλους τομείς πέραν εκείνου των οπωροκηπευτικών, για τον οποίο ίσχυε ήδη αυτού του τύπου η στήριξη, σε αντίθεση με άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα η Γαλλία, η οποία επέλεξε να εφαρμόσει αξιοποιήσει αυτή τη δυνατότητα στον τομέα των πρωτεϊνούχων καλλιεργειών.
«Μία αντίστοιχη πρωτοβουλία σε εθνικό επίπεδο θα ενίσχυε σημαντικά την απειλούμενη βιωσιμότητα της ελληνικής κτηνοτροφίας, όπου το έτος 2021 η δαπάνη των ζωοτροφών υπερέβη την αξία της ζωικής παραγωγής με αναλογία 108%, καθώς ο τομέας αντιμετωπίζει σημαντική εξάρτηση από εισαγόμενες πρώτες ύλες που αξιοποιούνται ως ζωοτροφές», αναφέρει σχετικά η έκθεση το κείμενο.
Επιπλέον, το ελληνικό σχέδιο δεν προβλέπει επίσης αξιοποίηση των νέων εργαλείων διαχείρισης κινδύνων, χάνοντας την ευκαιρία να τα αξιοποιήσει για καλύτερη προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, στην αστάθεια των καιρικών συνθηκών, αλλά και στις μεταβολές των τιμών και των εισοδημάτων.
Με αυτό τον τρόπο η Ελλάδα χάνει την ευκαιρία να έχει ένα ακόμη εργαλείο ώστε να προσαρμοστεί καλύτερα στην κλιματική αλλαγή, στην αστάθεια των καιρικών συνθηκών, αλλά και στις μεταβολές των τιμών και των εισοδημάτων. «Στο στρατηγικό σχέδιο της Ελλάδας για την ΚΑΠ 2023-2027 δεν συμπεριλαμβάνεται κανένα από τα εργαλεία διαχείρισης κινδύνου, επιλογή η οποία πέρα από εύλογη απορία, γεννά έντονο προβληματισμό σε σχέση με τη θωράκιση, ανθεκτικότητα και ανταγωνιστικότητα των αγροτικών εκμεταλλεύσεων της χώρας, και της ελληνικής γεωργίας συνολικότερα, σε ένα ιδιαίτερα σύνθετο και απαιτητικό διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό περιβάλλον», σημειώνεται.
Παράλληλα, στην έκθεση της διαΝΕΟσις αναφέρονται και κάποια χρόνια προβλήματα της ελληνικής πραγματικότητας σχετικά με την εκμετάλλευση τόσο των πόρων όσο και των προβλέψεων της ΚΑΠ.
Όπως σημειώνεται η χώρα μας δεν έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να ενσωματώσει στους στόχους της ΚΑΠ τη διάχυση της γνώσης στον αγροτικό πληθυσμό: «20 χρόνια έχουν παρέλθει από́ την απαίτηση της ΚΑΠ το 2003 για τη δημιουργία και λειτουργιά εθνικού́ Συστήματος Παροχής Γεωργικών Συμβουλών και η Ελλάδα δεν έχει ακόμα θέσει στην υπηρεσία των παραγωγών το πολύτιμο αυτό́ εργαλείο», σχολιάζει.
Επιπλέον, επισημαίνει την έλλειψη στρατηγικής για την προσέλκυση νέων αγροτών, όπου στην χώρα μας καταγράφεται ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά γεωργών νεαρής ηλικίας (3,7%) το 2016 επί του συνολικού αριθμού διαχειριστών γεωργικών εκμεταλλεύσεων, κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ-27 (5,1%). Σημειώνεται ότι το ανωτέρω ποσοστό μειώθηκε κατά 44,3% την περίοδο 20058-2016.
Επιπλέον, κατά την πενταετία 2016-2020 χάθηκαν περίπου 33.000 θέσεις εργασίας αγροτών, στη συντριπτική́ πλειοψηφία τους έως 44 ετών -αντίθετα στους αγρότες ηλικίας άνω των 65 καταγράφεται αύξηση.
Τέλος, στην έκθεση τονίζεται η ανάγκη ενίσχυσης και αναδιοργάνωσης της δημόσιας διοίκησης ώστε να ενδυναμωθεί η τεκμηρίωση, η εμπειρογνωμοσύνη, η ενημέρωση αλλά και η διαβούλευση σε σχέση με τους περίπου 70 τομείς παραγωγής αλλά και τις οριζόντιες πολιτικές που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα της ελληνικής γεωργίας.
Κάτι που όπως υπογραμμίζει αποτελεί βασική προϋπόθεση ώστε το κράτος να είναι σε θέση να σχεδιάζει πολιτικές και να λαμβάνει αποφάσεις που ανταποκρίνονται στις ανάγκες και τις προσδοκίες των συντελεστών της γεωργίας και της αγροδιατροφής, θέτοντας την πολύτιμη εργαλειοθήκη της ΚΑΠ στην υπηρεσία μιας, όπως τη χαρακτηρίζει το κείμενο, «αδύνατης, μέχρι σήμερα, αλλά αναγκαίας όσο ποτέ άλλοτε εθνικής αγροτικής πολιτικής».
Ακολουθούν οι ερωτήσεις και απαντήσεις από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥπΑΑΤ:
1) Ερώτηση: Δεδομένου ότι από 15/11 έως 05/3 υπάρχει υποχρεωτική φυτική κάλυψη πως θα αποδείξει ο παραγωγός ότι τηρεί την αιρεσιμότητα αν κάνει όργωμα στις 14/11; Σε ορισμένες περιοχές αν δεν οργωθούν τα αγροτεμάχια μετά την συγκομιδή βαμβακιού, η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί ακόμη και μετά τις 15/11, είναι αδύνατο να ακολουθήσει σπορά ηλίανθου (περίοδος Μαρτίου ) την επόμενη καλλιεργητική περίοδο.
Απάντηση: Η υποχρέωση τήρησης του ΚΓΠΚ ξεκινάει από το 01/01/2023 έτος έναρξης εφαρμογής του εγκεκριμένου ΣΣ ΚΑΠ. Στα αγροτεμάχια που κατατάσσονται στην αγρονομική περιφέρεια των αροτραίων υπάρχει υποχρεωτική φυτική κάλυψη κατ’ ελάχιστο την περίοδο από 15/11 έως 05/3 και οπωσδήποτε όχι νωρίτερα από την προετοιμασία του εδάφους για την επόμενη εαρινή σπορά, ανάλογα με την καλλιέργεια.
Στην περίπτωση που ένα αγροτεμάχιο οργωθεί στις 14/11/2022 δεν επηρεάζεται η επιλεξιμότητα στην νέα ΚΑΠ.
Εφόσον απαιτείται να γίνει προετοιμασία του εδάφους για την επόμενη εαρινή καλλιέργεια, ο παραγωγός μπορεί να διακόψει την εδαφοκάλυψη πριν τη λήξη του στις 05/03, λαμβάνοντας όμως υπόψη ότι το χρονικό διάστημα έως την εαρινή σπορά, δεν μπορεί να υπερβαίνει τις τέσσερις (4) εβδομάδες από τη στιγμή που διακόψει την εδαφοκάλυψη. 
ΚΓΠΚ 7:
2) Ερώτηση: Παραγωγός ο οποίος καλλιεργεί συνολικά 200 στρέμματα εκ των οποίων τα 50 με ρύζι, τα 51 με μηδική και τα 99 με λοιπές αροτραίες καλλιέργειες είναι υποχρεωμένος μέσα στην περίοδο της τριετίας να εφαρμόζει αμειψισπορά σε όλα του τα στέμματα;
Απάντηση: Επισημαίνεται ότι οι εκμεταλλεύσεις άνω των 10 εκταρίων εξαιρούνται τόσο από τις απαιτήσεις του ΚΓΠΚ 7 όσο και της πρώτης απαίτησης του ΚΓΠΚ 8 για το έτος υποβολής αιτήσεων ΟΣΔΕ 2023, κατά παρέκκλιση, σύμφωνα με το άρθρο 1 του Εκτελεστικού Καν. (ΕΕ) 2022/1317 της Επιτροπής.
Σύμφωνα με τον Καν. 2021/2115 η αμειψισπορά συνίσταται σε αλλαγή καλλιέργειας τουλάχιστον μία φορά ετησίως σε επίπεδο αγροτεμαχίου (εκτός από την περίπτωση πολυετών καλλιεργειών, αγρωστωδών και άλλων ποωδών κτηνοτροφικών φυτών και γης υπό αγρανάπαυση), συμπεριλαμβανομένων των κατάλληλα διαχειριζόμενων δευτερευουσών καλλιεργειών. Επομένως στα αγροτεμάχια με ρύζι και μηδική (πολυετή) δεν απαιτείται να εφαρμόζεται αμειψισπορά.
Από την υποχρέωση τήρησης του ΚΓΠΚ 7 εξαιρούνται οι εκμεταλλεύσεις:
α) Όταν η αρόσιμη γη καλλιεργείται εξ ολοκλήρου με καλλιέργειες κάτω από το νερό για σημαντικό μέρος του έτους ή για σημαντικό μέρος του κύκλου καλλιέργειας.
β) Όταν ποσοστό μεγαλύτερο του 75% της αρόσιμης γης χρησιμοποιείται για την παραγωγή αγρωστωδών ή λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτών, ή καλλιεργείται με καλλιέργειες ψυχανθών ή χρησιμοποιείται ως γη υπό αγρανάπαυση ή αποτελεί συνδυασμό των χρήσεων αυτών.
γ) Όταν ποσοστό μεγαλύτερο του 75% της επιλέξιμης γεωργικής έκτασης – αποτελεί μόνιμο βοσκότοπο ή χρησιμοποιείται για την παραγωγή αγρωστωδών ή λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτών ή καλλιεργείται με καλλιέργειες κάτω από νερό για σημαντικό μέρος του έτους ή για σημαντικό μέρος του κύκλου καλλιέργειας ή τέλος αποτελεί συνδυασμό των χρήσεων αυτών.
δ) Οι εκμεταλλεύσεις που έχουν πιστοποιηθεί ως βιολογικές σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2018/848 θεωρούνται ότι συμμορφώνονται με το παρόν πρότυπο ΚΓΠΚ.
3) Ερώτηση: Παραγωγός που θα πάρει νέα αγροτεμάχια, πώς θα υπολογίσει την εναλλαγή καλλιέργειας; Θα υπολογιστεί η καλλιέργεια του τεμαχίου από τον προηγούμενο κάτοχο;
Απάντηση: Στις περιπτώσεις νέας μίσθωσης αγροτεμαχίων θα λαμβάνεται υπόψη η καλλιέργεια του αγροτεμαχίου την προηγούμενη χρονιά έτσι ώστε να ενταχθεί στις υποχρεώσεις αμειψισποράς της εκμετάλλευσης. Όλες οι σχετικές πληροφορίες με το είδος καλλιέργειες, για παράδειγμα θα μπορούν να αναφέρονται στο ιδιωτικό συμφωνητικό μίσθωσης.
4) Ερώτηση: Βάσει της ΚΓΠΚ 7 στις εκμεταλλεύσεις άνω των 10 εκταρίων η αμειψισπορά θα πρέπει να εφαρμοστεί κατά την διάρκεια μίας σειράς τριών καλλιεργητικών περιόδων. Παραγωγός ο οποίος αλλάζει κάθε χρόνο μέρος των τεμαχίων θα εφαρμόσει την αμειψισπορά μόνο στα τεμάχια που είναι σταθερά δηλωμένα εντός της τριετίας στην εκμετάλλευσή του; Η επιλογή της τριετίας μπορεί να είναι οποιαδήποτε εντός της περιόδους 2023-2027; Π.χ. 2023-2025 ή 2024-2026 ή 2025-2027;
Απάντηση: Η αμειψισπορά υπολογίζεται σε επίπεδο εκμετάλλευσης λαμβάνοντας υπόψη την ιστορικότητα των καλλιεργειών ακόμη και στις περιπτώσεις που τα αγροτεμάχια προέρχονται από μίσθωση με έτος αναφοράς το 2023 (για το οποίο όμως επισημαίνεται ότι ισχύει η παρέκκλιση). Ακόμη, η αμειψισπορά στο πλαίσιο του ΚΓΠΚ εφαρμόζεται σε όλη την προγραμματική περίοδο 2023-2027, ανά τριετία ή τετραετία εφόσον ισχύουν οι προϋποθέσεις της τετραετίας. 
5) Ερώτηση: Βάσει της ΚΓΠΚ 7 στις εκμεταλλεύσεις άνω των 10 εκταρίων όταν η γη υπό Αγρανάπαυση σε συνδυασμό με κτηνοτροφικά φυτά και ψυχανθή είναι κάτω από 75% θα πρέπει να εφαρμοστεί ο κανόνας της αμειψισποράς και να καλλιεργηθεί η γη υπό αγρανάπαυση την επόμενη καλλιεργητική περίοδο ή τα τεμάχια με αγρανάπαυση δεν έχουν την υποχρέωση αμειψισποράς και μπορεί να δηλώνεται ως αγρανάπαυση κάθε έτος; πχ Εκμετάλλευση 12 εκταρίων με 2 εκτάρια δηλωμένα ως αγρανάπαυση μπορούν να δηλώνονται ως αγρανάπαυση όλα τα έτη;
Απάντηση: Τα αγροτεμάχια σε αγρανάπαυση δεν υπόκεινται στην υποχρέωση αμειψισποράς, επομένως η εκμετάλλευση 12 εκταρίων με 2 εκτάρια δηλωμένα ως αγρανάπαυση μπορούν να δηλώνονται ως αγρανάπαυση για όλα τα έτη. Σε κάθε περίπτωση στα υπόλοιπα 10 εκτάρια θα πρέπει να εφαρμόζει την αμειψισπορά.
Eco –Scheme: Προγράμματα για το κλίμα, το περιβάλλον και την καλή διαβίωση των ζώων
6) Ερώτηση: Πόσα οικολογικά προγράμματα μπορεί να επιλέξει ο παραγωγός σε επίπεδο εκμετάλλευσης και πόσα σε επίπεδο τεμαχίου.
Απάντηση: Θα εκδοθεί πίνακας συμβατότητας σε επίπεδο εκμετάλλευσης αλλά και αγροτεμαχίου εφαρμογής οικολογικών προγραμμάτων – ενισχύσεων στο πλαίσιο του άρθρου 70 «Περιβαλλοντικές, κλιματικές & άλλες δεσμεύσεις διαχείρισης» και βιολογικής γεωργίας.
Π1-31.1 – Χρήση ανθεκτικών και προσαρμοσμένων ειδών και ποικιλιών
7) Ερώτηση: Θα υπάρξει ενδεικτικός πίνακας με χειμερινά σιτηρά και ψυχανθή μικρού βιολογικού κύκλου;
Απάντηση: Με βάση τα γεωπονικά χαρακτηριστικά των καλλιεργειών θα δοθούν οριζόντιες κατευθύνσεις με χειμερινά σιτηρά (όπως για παράδειγμα το κριθάρι) και ψυχανθή (όπως για παράδειγμα ο βίκος) μικρού βιολογικού κύκλου σύμφωνα με τη γεωργική πρακτική που εφαρμόζεται μέχρι σήμερα. Οι κατευθύνσεις αυτές θα περιλαμβάνονται και στον κατάλογο καλλιεργειών στην αίτηση του ΟΣΔΕ το 2023 και μετά. Οι παραγωγοί δύνανται να αξιοποιήσουν για την επιλογή των καλλιεργούμενων ειδών και ποικιλιών και τους γεωργικούς συμβούλους.
8) Ερώτηση: Από που θα προκύπτει η καλλιέργεια που αντικαθίσταται; Τι γίνεται στην περίπτωση που ο παραγωγός επιλέξει να καλλιεργήσει τα εν λόγω είδη σε αγροτεμάχια που εισάγει για πρώτη φορά στην εκμετάλλευσή του (τα είχε άλλος παραγωγός την προηγούμενη χρονιά);
Απάντηση: Η αντικατάσταση της καλλιέργειας θα διαπιστώνεται από τον έλεγχο της αίτησης ΟΣΔΕ της προηγούμενης χρονιάς. Σε περίπτωση νέας μίσθωσης αγροτεμαχίων θα πρέπει να είναι γνωστή η καλλιέργεια της προηγούμενης χρονιάς, δυνητικά για παράδειγμα στο ιδιωτικό συμφωνητικό μίσθωσης θα μπορούν να αναφέρονται όλες οι σχετικές πληροφορίες με τις καλλιέργειες. 
9) Ερώτηση: Η ενίσχυση δίνεται μόνο για την αντικατάσταση καλλιέργειας σε τεμάχια που το προηγούμενο έτος είχαν καλλιέργεια μηδικής, αραβόσιτου ή βαμβακιού; Για παύση άλλης καλλιέργειας δεν υπάρχει χρηματοδότηση;
Απάντηση: Σύμφωνα με το ισχύον ΣΣ ΚΑΠ η ενίσχυση δίνεται μόνο όταν αντικατασταθούν οι υδροβόρες καλλιέργειες της μηδικής, του αραβόσιτου ή του βαμβακιού σε αρδευόμενα αγροτεμάχια όπως δηλώνονται στο ΟΣΔΕ με ξηρικές καλλιέργειες. Εφόσον υπάρξει αναγκαιότητα υπάρχει η δυνατότητα εμπλουτισμού των επιλογών.
10) Ερώτηση: Το οικολογικό πρόγραμμα αφορά μόνο σε αρδευόμενα αγροτεμάχια; Αν ναι, τότε πως θα αποδεικνύεται αυτό; Με βεβαίωση από τα αρμόδια ΟΕΒ;
Απάντηση: Στο πλαίσιο του συγκεκριμένου οικολογικού προγράμματος ενίσχυση δίνεται εφόσον τα αγροτεμάχια είναι αρδευόμενα με βάση τη δήλωση στο ΟΣΔΕ και αντικατασταθούν οι υδροβόρες καλλιέργειες με ξηρικές.
Π1-31.2 – Επέκταση της εφαρμογής περιοχών οικολογικής εστίασης
11) Ερώτηση: Η ενίσχυση υπολογίζεται στην έκταση που τίθεται σε παύση καλλιέργειας; Απάντηση: Η ενίσχυση υπολογίζεται με βάση τη συνολική έκταση της εκμετάλλευσης στην οποία εφαρμόζεται το συγκεκριμένο οικολογικό πρόγραμμα.
Παράδειγμα:
Αν ένας παραγωγός έχει 200 στρέμματα αρόσιμης καλλιέργειας και έχει αφήσει ζώνη οικολογικής εστίασης >10% της έκτασης θα πληρωθεί με την τιμή του σχήματος για τα 194 στρέμματα (200 στρέμματα – 3% των 200 στρεμμάτων λόγω υποχρεωτικής αιρεσιμότητας ΚΓΠΚ).
12) Ερώτηση: Η ενίσχυση δίνεται μόνο για την παύση καλλιέργειας στο 10% σε τεμάχια που το προηγούμενο έτος είχαν καλλιέργεια σιτηρών, αραβόσιτου ή βαμβακιού; Για παύση άλλης καλλιέργειας δεν υπάρχει χρηματοδότηση;
Απάντηση: Η ενίσχυση για επέκταση 10% της εφαρμογής των περιοχών οικολογικής εστίασης δίνεται με βάση την τρέχουσα καλλιέργεια ανεξάρτητα από αυτήν που υπήρχε την προηγούμενη χρονιά. Στο ΣΣ ΚΑΠ αναφέρονται ενδεικτικά ύψη ενίσχυσης για συγκεκριμένες καλλιέργειες επέκτασης της περιοχής οικολογικής εστίασης. Όμως ήδη υπολογίζονται τα ύψη ενίσχυσης και για άλλες καλλιέργειες στις οποίες θα δύναται να εφαρμόζεται η επέκταση της οικολογικής περιοχής.
Π1-31.6 – Ενίσχυση παραγωγών για την εφαρμογή φιλικών για το περιβάλλον πρακτικών διαχείρισης, με τη χρήση ψηφιακής εφαρμογής διαχείρισης εισροών και παρακολούθησης περιβαλλοντικών παραμέτρων. 
13) Ερώτηση: Σύμφωνα με τους εμπόρους λιπασμάτων τα λιπάσματα με βιοδιεγέρτες έχουν κοινά χαρακτηριστικά με αυτά της βραδείας αποδέσμευσης. Υπάρχουν διαφορές μεταξύ τους; Αν ναι, πως θα ελέγχεται η διαφορετικότητα τους; Ακόμη πώς θα ελέγχεται η χρήση γεωργίας ακριβείας κατά την διάρκεια των ψεκασμών και η χρήση ψεκαστικών ακροφυσίων μειωμένης διασποράς;
Απάντηση: Η παρέμβαση συνίσταται στην ενίσχυση των παραγωγών αφενός για την απόκτηση και χρήση ηλεκτρονικής εφαρμογής διαχείρισης εισροών και παρακολούθησης περιβαλλοντικών δεδομένων και αφ’ ετέρου για την εφαρμογή, με τη συνδρομή γεωργικού συμβούλου, μιας ή περισσότερων πρακτικών που θα επιλεγούν από έναν κατάλογο προτεινόμενων πρακτικών. Η τήρηση και πιστοποίηση των δεσμεύσεων του συγκεκριμένου οικολογικού προγράμματος θα πραγματοποιείται σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο εφαρμογής που θα εκδοθεί. Π1-31.9 – Διατήρηση μεθόδων βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας
14) Ερώτηση: Παραγωγός που εντάσσει τώρα τα αγροτεμάχια του σε Σύμβαση με Οργανισμό Ελέγχου και Πιστοποίησης βιολογικής γεωργίας, και δεδομένου ότι για το 2023 δεν θα επιδοτηθεί από το Οικολογικό Πρόγραμμα 31.9-Διατήρηση μεθόδων βιολογικής γεωργίας, μπορεί να επιδοτηθεί από το Οικολογικό Πρόγραμμα 31.1- Χρήση ανθεκτικών και προσαρμοσμένων ειδών και ποικιλιών;
Απάντηση: Ναι, εφόσον τηρεί τις δεσμεύσεις του οικολογικού προγράμματος 31.1-Χρήση ανθεκτικών και προσαρμοσμένων ειδών και ποικιλιών. Με τις εγκύκλιους εφαρμογής θα δοθούν συγκεκριμένες οδηγίες προκειμένου να είναι σαφείς οι προϋποθέσεις ενίσχυσης στο πλαίσιο του ΣΣ ΚΑΠ. Όταν ένας παραγωγός που εφαρμόζει βιολογική γεωργία δεν ενισχύεται για τη συγκεκριμένη γεωργική πρακτική από το ΣΣ ΚΑΠ δεν τίθενται θέματα διπλής χρηματοδότησης.
ENVCLIM(70) -Περιβαλλοντικές, κλιματικές και άλλες δεσμεύσεις διαχείρισης
15) Ερώτηση: Σε πόσες γεωργοπεριβαλλοντικές ενισχύσεις, μπορεί να επιλέξει ο παραγωγός σε επίπεδο εκμετάλλευσης και πόσες σε επίπεδο τεμαχίου;
Απάντηση: Θα εκδοθεί πίνακας συμβατότητας σε επίπεδο εκμετάλλευσης αλλά και αγροτεμαχίου εφαρμογής οικολογικών προγραμμάτων – ενισχύσεων στο πλαίσιο του άρθρου 70 «Περιβαλλοντικές, κλιματικές & άλλες δεσμεύσεις διαχείρισης» και βιολογικής γεωργίας.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΥπΑΑΤ