NewsEdit Έντονη είναι η αντίδραση εκπροσώπων της θέσης των Μπεκτασήδων στην Τουρκία για το σχέδιο του Αλβανού πρωθυπουργού Έντι Ράμα να ιδρύσει εντός της επικράτειας της χώρας του ένα κυρίαρχο μουσουλμανικό κράτος Μπεκτασήδων στο πρότυπο του Βατικανού.
Σύμφωνα με τους New York Times, το σχέδιο Ράμα για το «Βατικανό των Μουσσουλμάνων» προβλέπει ότι το νέο κράτος θα φέρει την ονομασία «κυρίαρχο κράτος του τάγματος των Μπεκτασήδων. Θα έχει ξεχωριστή κυβέρνηση, διαβατήρια και σύνορα. Θα περιλαμβάνει 270 στρέμματα στην ανατολική πλευρά των Τιράνων και θα αποτελεί έτσι, κατά την αμερικανική εφημερίδα, το μικρότερο κράτος στον κόσμο.
Θα χαρακτηρίζεται από χαλαρότητα σε ό,τι αφορά τη χρήση του αλκοόλ από τους άνδρες και την ελευθερία ένδυσης από τις γυναίκες. Επικεφαλής του μικροσκοπικού αυτού κράτους προορίζεται να είναι ο πνευματικός ηγέτης των Μπεκτασήδων της Αλβανίας, ο Εντμοντ Μπραχίμαϊ, γνωστός στην κοινότητά του ως Μπαμπά Μόντι.
Οι εκπρόσωποι των οργανώσεων των Αλεβιτών-Μπεκτασήδων από την Τουρκία, σε δηλώσεις τους που δημοσιεύονται στην αζερική ιδιοκτησία του τουρκικού δικτύου Haber Global, λένε ότι ο Μπεκτασισμός και το «θρησκευτικό κράτος» είναι έννοιες ασύμβατες μεταξύ τους.
Συγκεκριμένα, ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αλεβιτών Τουρκίας Ζεϊνέλ Αμπιντίν Κοτς δήλωσε: «Οι Αλεβίτες που ζούμε στην Τουρκία, διατηρούμε τη θέση μας υπέρ της κοσμικότητας. Ο μπεκταισμός είναι ένα σύστημα πίστης που προέρχεται από την Τουρκία. Ωστόσο και στην Αλβανία ζουν περίπου 115 χιλιάδες Μπεκτασήδες. Κι αυτό αντιπροσωπεύει το 5% του πληθυσμού της Αλβανίας. Δεν καταλαβαίνω ακριβώς γιατί υπάρχει ανάγκη για ένα τέτοιο κράτος. Εντάσσεται σε αυτό ο Μπεκταισμός της Τουρκίας ή μήπως πρόκειται για μια υπόθεση της Αλβανίας; Εμείς σε καμία περίπτωση δεν εγκρίνουμε ένα κράτος που βασίζεται σε μια πίστη».
Αλλά και ο πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αλεβιτών Μπεκτασήδων και συγγραφέας Αλί Μπακίζ θεωρεί ότι η πίστη των Μπεκτασήδων δεν μπορεί να δημιουργήσει ένα θρησκευτικό κράτος. «Ο τρόπος των Αλεβιτών Μπεκτασήδων ζει σε αυτά τα χώματα εδώ και αιώνες. Αργότερα, με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, εξαπλώθηκε στα Βαλκάνια, φτάνοντας μέχρι την Ουγγαρία. Και η Αλβανία είναι η πιο σημαντική χώρα από αυτές. Η φιλοσοφία των Αλεβιτών Μπεκτασήδων θεωρεί τα 72 έθνη ως ένα, συμβουλεύει να είναι η κυρίαρχη των πράξεών του, των ερωτικών ορμών του και των λόγων του, και τάσσεται στο πλευρό των καταπιεσμένων. Ένα θρησκευτικό κράτος δεν είναι κάτι το σωστό. Το κάθε κράτος έχει εξουσία, ενώ στην πίστη των Αλεβιτών Μπεκτασήδων υπάρχει η ελευθερία», δήλωσε ο Αλί Μπακίζ.
Από την πλευρά του, ο νυν πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αλεβιτών Μπεκτασήδων στην Τουρκία Χουσεΐν Γκιουζέλγκιουλ φέρεται να δηλώνει μεν ότι βρίσκει γενικά θετικά τα διάφορα βήματα που κάνουν τα κράτη όσον αφορά την αναγνώριση της πίστης των Αλεβιτών Μπεκτασήδων ανά τον κόσμο, υποστηρίζει όμως και αυτή την άποψη. ότι η πίστη των Μπεκτασήδων και το θρησκευτικό κράτος δεν μπορούν να συμβαδίσουν. «Δεν θεωρούμε σωστό ένα κράτος που βασίζεται στη θρησκεία. Δεν μπορεί να υπάρξει κάτι τέτοιο όπου υπάρχει ανεκτικότητα, ειρήνη και αγάπη», τόνισε ο Γκιουζέλγκιουλ.
Τι είναι οι Μπεκτασήδες
Ένα από τα μεγάλα ρεύματα του ισλάμ μετά τον σουνιτισμό και τον σιιτισμό είναι ο σουφισμός. Σ’ αυτό το ρεύμα εντάσσονται οι μπεκτασήδες. Το Ισλάμ έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την απόλυτη προσήλωση στον νόμο. Όμως ο μυστικισμός και τα μοναχικά τάγματά του απομακρύνθηκαν από τον αυστηρό θρησκευτικό νόμο που καθορίζει τη συμπεριφορά του μουσουλμάνου σε όλες τις περιστάσεις της ζωής του. Έτσι ορισμένοι μουσουλμάνοι στράφηκαν στην ασκητική πειθαρχία και στη μυστική προσέγγιση του Θεού.
Τμήμα της ευρύτερης παράδοσης του Σούφι Ισλάμ, που χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερο μυστικισμό, αλλά και με κάποια στοιχεία που παραπέμπουν στη Σιιτική παράδοση, έφτασαν να έχουν σημαντική επίδραση. Συχνά αναφέρονται ότι ανήκουν στην ίδια παράδοση με τους Αλεβίτες, παρότι μπεκτασήδες και Αλεβίτες δεν ταυτίζονται πλήρως.
Στον ευρύτερο χώρο της σημερινής Τουρκίας είχαν επίσης απήχηση, άλλωστε είχαν και επιρροή στα τάγματα των γενιτσάρων. Όμως, στην ύστερη Οθωμανική Αυτοκρατορία και στην εποχή του Κεμάλ Ατατούρκ οι μπεκτασήδες, όπως και άλλα ετερόδοξα ρεύματα του Ισλάμ, αντιμετωπίστηκαν με καχυποψία. Από τη μεριά τους οι Αλεβίτες αποτελούν μια σημαντική μειονότητα μεταξύ των Τούρκων μουσουλμάνων, παρότι για δεκαετίες δεν είχαν κάποια επίσημη αναγνώριση. Η μετακίνηση των Αλεβιτών από αγροτικές περιοχές προς τις μεγάλες πόλεις της Τουρκίας αλλά και η εντονότερη ανάδειξη ενός συντηρητικού Σουνιτικού Ισλάμ σταδιακά ώθησε αρκετούς Αλεβίτες προς την αριστερά.
Στα Βαλκάνια οι Μπεκτασήδες είχαν μια ιδιαίτερη σχέση με την Αλβανία, καθώς εκπρόσωποί τους έπαιξαν ιδιαίτερο ρόλο ακόμη και στη διαμόρφωση του Αλβανικού Εθνικισμού, ενώ μετά την άνοδο του Κεμάλ στην εξουσία θεωρήθηκε ότι τα Τίρανα έγιναν το κέντρο του Μπεκτασισμού, παρότι θα αντιμετωπιστούν με τον τρόπο αντίστοιχο των άλλων θρησκευτικών δογμάτων όταν πήραν την εξουσία οι κομμουνιστές. Μπεκτασήδες συναντάμε και στη Βόρεια Μακεδονία, ενώ παράδοση μπεκτασισμού υπήρξε ιστορικά και στον Ελλαδικό χώρο.
Χατζή Μπεκτάς Βελή: ο ιδρυτής του μπεκτασικού τάγματος
Ιδρυτής του μπεκτασικού τάγματος θεωρείται ο Χατζή Μπεκτάς Βελή. Ο Ευστράτιος Ζεγκίνης γράφει σχετικά: ‘’Οι ιστορικές πηγές αν και δεν τεκμηριώνουν την άποψη αυτή, όμως συνηγορούν έμμεσα ότι ο Χατζή Μπεκτάς υπήρξε ο κύριος φορέας των αρχών και ιδεών, οι οποίες έναν αιώνα μετά τον θάνατό του αποτέλεσαν την πηγή εμπνεύσεως για τη συγκρότηση του μπεκτασικού τάγματος.
Ο Χατζή Μπεκτάς γεννήθηκε στην πόλη Νισαπούρ της περσικής επαρχίας Χορασάν το 1209 και πέθανε το 1271. Σύμφωνα με την παράδοση των μπεκτασήδων υπάρχουν πολλοί θρύλοι που εξιστορούν τη ζωή και τα θαύματά του (vilayetnames). Σε νεαρή ηλικία συνδέθηκε με τον ιδρυτή του δερβισικού τάγματος των γεβεσήδων, της αρχαιότερης τουρκικής αδελφότητας στη Μικρά Ασία, Χότζα Αχμέτ Γεσεβή, ο οποίος τον μύησε στον μυστικισμό. Με τον Χατζή Μπεκτάς συνδέεται και το σώμα των γενίτσαρων (yeniceri). Ο σουλτάνος Ορχάν (1326-1359) επισκέφθηκε τον τεκέ του Χατζή Μπεκτάς και ζήτησε ευλογία για το στρατιωτικό σώμα που μόλις είχε δημιουργηθεί. Κατά τον Νικηφόρο Μοσχόπουλο ‘’ο Μπεκτάς έδωσε το όνομα Γενή τσερή (νέο στράτευμα) εις τον καινοφανή εκείνον στρατόν, γενόμενος ούτως ο ανάδοχος αυτού’’.
Λίγο πριν τον θάνατό του ο Χατζή Μπεκτάς ανέθεσε την οργάνωση του τάγματος στη Χατσούκ Ανά, η οποία όρισε ως βοηθό της τον Αμπτάλ Μουσά. Στο σημείο ταφής του Μπεκτάς, χτίστηκε ένας τεκές (αρχική σημασία, ισλαμικό ασκητήριο για δερβίσηδες), που χρησιμοποιήθηκε ως τόπος προσκυνήματος τόσο από οπαδούς του τάγματος όσο και από Χριστιανούς, οι οποίοι τον λάτρευαν ως τον άγιο Χαράλαμπο.
Την οριστική μορφή στον μπεκτασισμό έδωσε ο Μπαλίμ Σουλτάν, ο οποίος πέθανε το 1516 και τιμάται από τους μπεκτασήδες ως ο δεύτερος άγιός τους (pir-isani). Ήταν παιδί Χριστιανής που αιχμαλωτίστηκε από τον Σουλτάνο Μεχμέτ Β’ και δόθηκε σύζυγος στον ηγούμενο του τεκέ της Ρούσσας (σήμερα βρίσκεται στον νομό Έβρου) Σερσέμ Αλή Μπαμπά. Στα χρόνια του Μπαλίμ Σουλτάν, ο οποίος διορίστηκε ηγούμενος στον τεκέ του Χατζή Μπεκτάς στο Σουλουτζά Καραχογιούκ από τον σουλτάνο Βαγιαζήτ Β’ (1501) ,οι μπεκτασήδες διέδωσαν τις αντιλήψεις τους ανάμεσα στους χριστιανικούς πληθυσμούς των Βαλκανίων ιδιαίτερα της Θράκης και της Αλβανίας. Ο Μπαλίμ Σουλτάν που θεωρείται ο προστάτης των μοναχών του τάγματος καθόρισε τον τρόπο της διοίκησής του, καθώς και το ‘’τυπικό’’ της λατρευτικής ζωής των μπεκτασήδων. Οι βασικότερες καινοτομίες ήταν: η χρήση κρασιού στις μυστηριακές τελετές, η καθιέρωση της τριάδας Αλλάχ-Μωάμεθ-Άλη (γαμπρός του Μωάμεθ) και η καθιέρωση της λατρείας των δώδεκα ιμάμηδων. Προσπάθησε έτσι να περάσει στους μπεκτασήδες πρότυπα του χριστιανικού μοναχισμού. Η σημαντικότερη όμως καινοτομία ήταν η καθιέρωση της αγαμίας των οπαδών του τάγματος. Οι έγγαμοι μπεκτασήδες, οι οποίοι ονομάζονται τσελεμπήδες και ζουν κυρίως στην ύπαιθρο αντέδρασαν. Οι άγαμοι μπεκτασήδες λέγονται μπαμπαγκιάνηδες.
Οι μπεκτασήδες της υπαίθρου διαμόρφωσαν την αίρεση των αλεβήδων-κιζιλμπάσηδων. Οι κιζιλμπάσηδες δεν εκτιμούν τους σουνίτες και αποφεύγουν κάθε επιμειξία με αυτούς. Πολλοί θεωρούν τους κιζιλμπάσηδες ως κρυπτοχριστιανούς είτε ως ιθαγενείς Έλληνες της Μικράς Ασίας ,οι οποίοι επειδή ασπάστηκαν τις διδασκαλίες των εικονομάχων και των παυλικιανών, διώχθηκαν από τους Βυζαντινούς και κατέφυγαν στους Άραβες της Μελιτηνής για να επιστρέψουν πολλά χρόνια αργότερα στην πατρίδα τους.
Τα θρησκευτικά έθιμα των μπεκτασήδων είναι τελείως διαφορετικά από αυτά των άλλων μουσουλμάνων. Χαρακτηριστική είναι η ‘’Εορτή του έρωτος’’ που γιορτάζεται ακόμα και σήμερα στη Μικρά Ασία. Τη γιορτή αυτή ακολουθεί το ‘’Σβήσιμο των κηρίων’’ και σύμφωνα με τους ισχυρισμούς των σουνιτών μουσουλμάνων ακολουθούν τα όργια των μεθυσμένων συνδαιτυμόνων προς τιμήν των γάμων του θεού του ουρανού Άττιο με τη θεά της φύσης Μα ή Άμμας.
Οι Αλεβίτες-Μπεκτασήδες μουσουλμάνοι της Θράκης
Η Ελλάδα, πριν από την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών το 1922, αποτέλεσε ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα Αλεβίτων-Μπεκτασήδων της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, με παρουσία από τον 14ο αιώνα και με πολλούς τεκέδες (μουσουλμανικό μοναστήρι, τόπος συνάθροισης) από την Κρήτη μέχρι τη Θράκη, ελάχιστοι από τους οποίους δυστυχώς σώζονται μέχρι σήμερα.
«Μπεκτασήδες και Αλεβίτες στα Βαλκάνια και την Ανατολία: κοσμοθεωρίες και πρακτικές μέσα από εποχές και χώρους», ήταν το θέμα του διεθνούς συμποσίου που διοργανώθηκε τον Νοέμβριο του 2023 από το Ερευνητικό Κέντρο MOHA και φιλοξενήθηκε για δυο μέρες στο ιστορικό ξενοδοχείο Imaret, στην παλιά πόλη της Καβάλας, στη χερσόνησο της Παναγίας.
Η παρουσία στο συμπόσιο ομάδας Μπεκτασήδων-Αλεβιτών από την κοινότητα της Θράκης, πέρα από τη συμμετοχή αξιόλογων καθηγητών και ιστορικών αλλά και Αλεβιτών-Μπεκτασήδων διανοούμενων από την Ελλάδα, την Τουρκία, την Γερμανία, την Αυστρία, την Αλβανία και την Βόρεια Μακεδονία, υποδήλωσε το ιδιαίτερο ενδιαφέρον που είχε η εκδήλωση γι’ αυτήν τη θρησκευτική κοινότητα που σήμερα δεν αριθμεί παραπάνω από 3.500 άτομα.
Αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής ταυτότητας της Θράκης
Ο ερευνητής, δημοσιογράφος και συγγραφέας Βαγγέλης Αρεταίος μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ υπογραμμίζει ότι στόχος αυτής της ιδιαίτερης συνάντησης ανθρώπων ήταν να γίνει ευρύτερα γνωστή η ύπαρξη της κοινότητας, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τον ιδιαίτερο ρόλο που διαδραμάτισαν στην περιοχή.
«Οι Αλεβίτες-Μπεκτασήδες αποτελούν ένα αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής ταυτότητας της Θράκης και με ιστορική διάσταση, καθώς βρίσκονται στην περιοχή από τον 14ο αιώνα», υπογραμμίζει ο κ. Αρεταίος. Ο ίδιος προσθέτει: «αλλά και από ανθρωπολογικής και θρησκειολογικής άποψης η κοινότητα αυτή είναι σημαντική γιατί οι άνθρωποί της διατηρούν παραδόσεις που σε πολλά μέρη τείνουν να χαθούν. Στην Ελλάδα, έχουμε έναν πολύ ζωντανό Αλεβιτισμό, με ανθρώπους που κρατούν ακόμα ζωντανά ήθη, έθιμα, παραδόσεις και πνευματισμό αιώνων που σε άλλες περιοχές των Βαλκανίων, όπου υπάρχουν ανάλογες κοινότητες, κοντεύουν να ατονήσουν ή και να αναδιαμορφωθούν αλλοιώνοντας όμως έτσι την κουλτούρα και την παράδοση».
Στόχος των διοργανωτών ήταν μέσα από το συνέδριο να παρουσιάσουν στην ελληνική κοινή γνώμη αυτή την άγνωστη σε πολλούς κοινότητα ανθρώπων που ζουν από αιώνες στη Θράκη, είναι Έλληνες πολίτες, μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα, αλλά έχουν τις ιδιαιτερότητές τους. Αποτελούν μια ομάδα ανθρώπων με δικές τους θρησκευτικές παραδόσεις και εκφράσεις λατρείας προς τον Θεό.
Οι 3.500 περίπου Αλεβίτες – Μπεκτασήδες μουσουλμάνοι ζουν σήμερα στην ευρύτερη περιοχή της ορεινής Ρούσας, του δήμου Σουφλίου και κατανέμονται σε δέκα μεγάλα χωριά (Γονικό, Μέγα Δέρειο, Μεσημέρι, Πετρόλοφος, Μυρτίσκη, Χλόη, Σιδηρώ, Μικράκιο, Κισσός).
«Αυτές οι κοινότητες», υπογραμμίζει ο κ. Αρεταίος, «έχουν μια οργάνωση από τις παλιότερες στο χώρο του Αλεβιτισμού τόσο στην Τουρκία όσο και στη νότιο Βαλκανική. Πρόκειται δηλαδή για διευρυμένες οικογένειες που συγκροτούν μια «οτζάκ» όπως λέγονται στην τουρκική γλώσσα. Σε κάθε ένα από τα χωριά υπάρχουν μια ή δυο μεγάλες οικογένειες και από εκεί και μετά ξεκινάει η διάρθρωση της πυραμίδας. Το κάθε οτζάκ έχει το δικό του χώρο λατρείας (τζεμ-εβί) και υπάρχει ένα συμβούλιο όπου συμμετέχουν όλα τα οτζάκ των χωριών που διαχειρίζεται τα κοινά. Πρόκειται για μια απόλυτα αυθεντική οργάνωση της κοινωνίας, όπου διατηρούν αυτούσια την ιεραρχία της ευρύτερης οικογένειας και που σήμερα δεν συναντάται αλλού σε αυτόν τον βαθμό».
Οι θεολογικές διαφορές
Οι Αλεβίτες-Μπεκτασήδες μουσουλμάνοι έχουν σημαντικές θεολογικές διαφορές με τους υπόλοιπους σουνίτες μουσουλμάνους κυρίως στην ισότητα αντρών και γυναικών. Άνδρες και γυναίκες προσεύχονται μαζί, οι γυναίκες έχουν λόγο και άποψη μέσα στην κοινωνία και την οικογένεια.
Ο Μπεκτασισμός διακρίνεται από έναν βαθύτερο εσωτερικισμό και βασικός στόχος όσων των ασπάζονται είναι να αλλάξουν τον εαυτό τους, να περιορίσουν το εγώ και μέσα από τη δική τους αλλαγή, να βελτιώσουν την κοινωνία. Πιστεύουν ότι μέσα από την εσωτερική ατομική αλλαγή θα προκύψει το γενικότερο καλό, το καλό του κοινωνικού συνόλου. Όλο αυτό είναι ένα πραγματικό βίωμα για τους πιστούς, που προσπαθούν να το κάνουν πράξη σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς τους. Βασική τους επιδίωξη είναι να ακολουθήσουν με συνέπεια αυτόν τον πνευματικό δρόμο που θα τους οδηγήσει στην επίτευξη του στόχου τους.
Είναι γεγονός πάντως πως οι Αλεβίτες-Μπεκτασήδες μουσουλμάνοι, ως αντίληψη και στάση ζωής είναι οι κατεξοχήν εκφραστές της αγάπης, της αρμονικής συνύπαρξης, της ισότητας και αυτό είναι εμφανές σε όλες τις λατρευτικές εκδηλώσεις τους. Στις συνάξεις τους δεν υπάρχουν άντρες και γυναίκες, υπάρχουν ψυχές, υπάρχει η απόλυτη ενότητα και ισότητα, ένα χαρακτηριστικό που αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της κουλτούρας τους.
«Εδώ, έχουμε μια εκδοχή του Ισλάμ που πνευματικά είναι περισσότερο ανθρωποκεντρική, πρεσβεύει την εσωτερική πρόοδο μέσω της καταπολέμησης του εγωισμού», σημειώνει με έμφαση ο κ. Αρεταίος, «έχουμε ένα Ισλάμ το οποίο εκ φύσεως είναι πιο εύκολο να διαχειριστεί τη νεοτερικότητα. Για το λόγο αυτό και οι Αλεβίτες – Μπεκτασήδες στις αντιλήψεις του ευρύτερου μουσουλμανικού σουνητικού κόσμου είναι παρεξηγημένοι, θεωρούνται αιρετικοί. Στην κεντρική Ευρώπη ωστόσο (κυρίως Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Ολλανδία) όπου διαβιούν μεγάλες κοινότητες Αλεβιτών-Μπεκτασήδων έχουν αναγνωστεί ως θρησκευτικές κοινότητες, ενώ σε κάποιες χώρες έχουν αναγνωστεί και ως επίσημο δόγμα. Η αναγνώριση των Αλεβιτών-Μπεκτασήδων από την ελληνική πολιτεία ως ξεχωριστή θρησκευτική κοινότητα θα προσθέσει μια σημαντική ψηφίδα στο Θρακικό Ισλάμ».
«Στην Ευρώπη», συνεχίζει, «ο Αλεβιτισμός είναι ιδιαίτερα διαδεδομένος και οι κοινότητες εκεί είναι ανοιχτές στο ευρύ κοινό. Στην Ελλάδα ακόμα δεν έχουμε επαρκείς γνώσεις για την ιστορία, την παρουσία και τον πνευματισμό τους, η κοινή γνώμη δεν τους γνωρίζει ή τους εξισώνει με όλους τους υπόλοιπους μουσουλμάνους κυρίως δηλαδή με τους σουνίτες».
Επιδιώκοντας την αναγνώριση από την πολιτεία
Η ανάγκη των Αλεβιτών-Μπεκτασήδων που ζουν από αιώνες στην Θράκη να αναγνωριστούν ως ξεχωριστή θρησκευτική κοινότητα φάνηκε στην πολύ ενδιαφέρουσα και ως ένα βαθμό συγκινητική τοποθέτηση της κ. Αϊσέ Καραχουσεΐνογλου.
Παίρνοντας το λόγο τη δεύτερη μέρα του συμποσίου και με την ιδιότητα της εκπροσώπου της επιτροπής μουσουλμάνων Αλεβίτων Θράκης, η κ. Καραχουσείνογλου, μια νέα και δραστήρια κοπέλα που ζει στην Αλεξανδρούπολη και κατάγεται από την Ρούσσα, ως Αλεβίτισσα-Μπεκτασή της Θράκης θέλησε όπως είπε να συστηθεί στο ελληνικό κοινό κάνοντας ευρέως γνωστή την πολιτιστική και θρησκευτική της ταυτότητα.
Πρωταρχική επιδίωξη των ανθρώπων αυτών που ζουν και εργάζονται στα ορεινά χωριά του Έβρου στους πρόποδες της οροσειράς της Ροδόπης αλλά και σε πόλεις της περιοχής, είναι να αναγνωριστούν από το ελληνικό κράτος ως ξεχωριστή θρησκευτική κοινότητα.
Η ίδια έκανε μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορική αναδρομή στην παρουσία των Αλεβίτων-Μπεκταδήδων μουσουλμάνων της Θράκης, στους χώρους λατρείας που υπάρχουν και πρέπει να αναγνωριστούν επίσημα ώστε να υπάρχει η δυνατότητα συντήρησης και αποκατάστασής τους.
Σήμερα, οι Αλεβίτες-Μπεκτασήδες μουσουλμάνοι της Θράκης διαθέτουν έναν μόνο αναγνωρισμένο χώρο λατρείας και προσευχής στο Μεγάλο Δέρειο, που εγκαινιάστηκε το 2022 από τον γενικό γραμματέα Θρησκευμάτων Γιώργο Καλαντζή.
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε η κ. Καραχουσείνογλου στην μεγάλη και πλούσια παράδοση των Αλεβιτών μουσουλμάνων και στις ξεχωριστές γιορτές που διοργανώνονται σε συγκεκριμένες ημερομηνίες μέσα στο έτος, υπογραμμίζοντας την ανάγκη της διατήρησης και διάσωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς τους.
Ο τεκές του Σεγίτ Αλή Σουλτάν στη Ρούσα
Ο πιο ιερός χώρος λατρείας για τους Αλεβίτες-Μπεκτασίδες της Θράκης είναι ο τεκές του Σεγίτ Αλή Σουλτάν στη Ρούσα του Έβρου. Μέσα στον τεκέ βρίσκεται ο τάφος του Σεγίτ Αλή Σουλτάν που αποτελεί σημαντικό τόπο προσκυνήματος.
Όπως τονίζει ο δημοσιογράφος Θανάσης Τσολάκης κάνοντας μια ιστορική αναδρομή στην παρουσία των Αλεβιτών μουσουλμάνων στην περιοχή της Θράκης «το 1353 ο Σεγίτ Αλή Σουλτάν εμφανίζεται στην περιοχή της Ρούσσας του Έβρου και οι κάτοικοι για να τον τιμήσουν οργανώνουν ένα γλέντι με παλαίστρα και σούβλες. Ο Σεγίτ Αλή εκσφενδονίζει μία από τις ξύλινες σούβλες, αυτή καρφώνεται σε κάποιο σημείο, ριζώνει, καρπίζει και τελικά δίνει μία μουριά. Η μουριά αυτή θεωρείται σήμερα ιερή και βρίσκεται στο κέντρο της έκτασης όπου διαρθρώνεται ο τεκές που είναι αφιερωμένος στη μνήμη και τη χάρη του. Αποτελεί σημείο αναφοράς για τους απανταχού της γης Αλεβίτες μουσουλμάνους, ενώ επί ευρωπαϊκού εδάφους αποτελεί τον σημαντικότερο αλεβίτικο τεκέ».
«Ο Σεγίτ Αλή Σουλτάν», συνεχίζει ο κ. Τσολάκης, «καθιερώθηκε στη συνείδηση του κόσμου ως πνευματικά ανώτερος. Ο τότε σουλτάνος λοιπόν προθυμοποιείται να του προσφέρει όσο έδαφος βλέπει με τα μάτια του, ώστε να το οικειοποιηθεί. Ο Σεγίτ Αλή ως άλλος πανόπτης ενημερώνει τον Σουλτάνο ότι “βλέπει” όλη τη Γη και έτσι καταλήγουν στην εξής συμφωνία: Να πάρει ο Σεγίτ Αλή Σουλτάν μια χούφτα χώμα και να το πετάξει από το ύψωμα Χίλια, για να οριοθετηθεί τελικά η προσφερόμενη έκταση. Έτσι, σήμερα σε μία μεγάλη ακτίνα γύρω από τον τεκέ (εκεί όπου προσγειώθηκε το χώμα από τη χούφτα του Σεγίτ) εδράζεται η βακουφική περιουσία του».
Κασίμ Κουρμπάν: Αποχαιρετώντας το καλοκαίρι, καλωσορίζοντας τον χειμώνα
Σύμφωνα με την παράδοση των Αλεβιτών μουσουλμάνων της Θράκης ο γιος του Σεγίτ Αλή Σουλτάν είναι θαμμένος στην τοποθεσία Μουρσάλα, σε απόσταση περίπου δύο χιλιομέτρων από τον τεκέ. Ο θάνατός του προσδιορίζεται χρονικά στις 8 Νοεμβρίου και σε αυτή την ημερομηνία τιμάται το λεγόμενο Κασίμ Κουρμπάν.
Με τη γιορτή του Κασίμ οι Αλεβίτες τιμούν από τη μια την μνήμη του γιου του σημαντικού γι’ αυτούς αγίου, και από την άλλη αποχαιρετούν το καλοκαίρι και καλωσορίζουν το χειμώνα. Στο παρελθόν, η έλευση του χειμώνα σήμαινε έως και απομόνωση ορισμένων κοινοτήτων αφού δεδομένου του υψομέτρου και των καιρικών συνθηκών, για μεγάλες περιόδους η επικοινωνία μεταξύ των κοινοτήτων ήταν αδύνατη. Στη γιορτή συμμετέχουν όλοι και όλες όσοι κατοικούν στους πέριξ του τεκέ οικισμούς, αλλά πλέον συμμετέχουν σε αυτήν και Αλεβίτες από άλλα μέρη της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Πηγές: ΑΠΕ, protothema, kavalapost