Χρόνης Διαμαντόπουλος «Στόχος αυτής της πρωτοβουλίας είναι η επιστροφή του Ισλάμ στα Βαλκάνια με το μετριοπαθές πρόσωπο του μυστικισμού των Μπεκτασήδων. Το εν λόγω εγχείρημα φιλοδοξεί να αποτελέσει πολιτιστικό προγεφύρωμα της Τουρκίας στο νεο-oθωμανικό πλαίσιο της «Γαλάζιας Πατρίδας», σε μια χερσόνησο αποδεκατισμένη πληθυσμιακά κι υποβαθμισμένη οικονομικά», τονίζει ο ειδικός σε θέματα Ισλάμ και Μέσης Ανατολής, Ευάγγελος Βενέτης, στη συνέντευξη που ακολουθεί, σχετικά με την πρωτοβουλία για την ίδρυση αυτόνομου οργανισμού του ισλαμικού μυστικιστικού Τάγματος των Μπεκτασήδων.
Ο ίδιος, εξηγεί τι είναι οι Μπεκτασήδες, πώς βρέθηκαν στην Αλβανία και γιατί θέλουν κρατίδιο. Επίσης, μιλά για την στάση των ΗΠΑ και της Ευρώπης σε αυτή την πρωτοβουλία, καθώς και για την παρουσία των Μπεκτασήδων στην Ελλάδα.
Συνέντευξη στον Χρόνη Διαμαντόπουλο
-Γιατί εκδηλώνεται αυτή την στιγμή η πρωτοβουλία για την ίδρυση αυτόνομου οργανισμού του ισλαμικού μυστικιστικού Τάγματος των Μπεκτασήδων;
Είναι πρωτοβουλία της τουρκικής κυβέρνησης Ερντογάν σε συνεργασία με την αλβανική κυβέρνηση στο πλαίσιο των διμερών πολιτιστικών σχέσεων. Βασίζεται στην υπάρχουσα κι ακμάζουσα κοινότητα τουλάχιστον 115.000 Αλβανών Μπεκτασήδων στην Αλβανία, όπου το 1925 είχαν καταφύγει οι προγονοί τους εκδιωγμένοι από το εθνικιστικό εκκοσμικευμένο καθεστώς του Κεμάλ Ατατούρκ.
Τα Βαλκάνια είναι πεδίο γεωπολιτικού ανταγωνισμού Ανατολής και Δύσης, ΗΠΑ και Ρωσίας στην σκιά του πολέμου της Ουκρανίας. Στόχος αυτής της πρωτοβουλίας είναι η επιστροφή του Ισλάμ στα Βαλκάνια με το μετριοπαθές πρόσωπο του μυστικισμού των Μπεκτασήδων. Το εν λόγω εγχείρημα φιλοδοξεί να αποτελέσει πολιτιστικό προγεφύρωμα της Τουρκίας στο νεοθωμανικό πλαίσιο της «Γαλάζιας Πατρίδας» σε μια χερσόνησο αποδεκατισμένη πληθυσμιακά κι υποβαθμισμένη οικονομικά.
–Ποια η σημασία της θρησκευτική παράδοσης των Μπεκτασήδων για την Αλβανία, την Τουρκία και τα Βαλκάνια;
Οι Μπεκτασήδες έχουν βαθιές ρίζες στα Βαλκάνια καθώς εμφανίστηκαν με τις οθωμανικές εκστρατευτικές δυνάμεις αποτελώντας την ιδεολογική δύναμη κρούσης των Οθωμανών Γαζήδων και Γενίτσαρων στην πρώτη γραμμή του ιερού πολέμου των Μουσουλμάνων έναντι του Βυζαντίου. Για τους ισλαμιστές Τούρκους αλλά και τους Μουσουλμάνους Αλβανούς οι Μπεκτασήδες αποτελούν μέρος της ζώσας παράδοσής τους. Ιδιαίτερα οι Αλβανοί υπήρξαν οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές της οθωμανικής διοίκησης υπηρετώντας την σε όλα σχεδόν τα πόστα.
Καθώς, οι Μπεκτασήδες είναι δημοφιλείς στο Κόσοβο και την Βοσνία Ερζεγοβίνη αποβλέπει η εν λόγω πρωτοβουλία στο να ενισχύσει τον αριθμό και την επιρροή των Μουσουλμάνων στην Χερσόνησο του Αίμου με επίκεντρο την Αλβανία και το αλβανικό στοιχείο. Σημαντικό μέσο προς αυτή την κατεύθυνση είναι ο μετριοπαθής τύπος Ισλάμ των Μπεκτασήδων που συνάδει τον εκκοσμικευμένο τρόπο ζωής των νέων στα Βαλκάνια.
–Η στάση των ΗΠΑ και της Ευρώπης σε αυτή την πρωτοβουλία.
Επιφυλακτική λόγω των γεωπολιτικών προεκτάσεων την δεδομένη χρονική στιγμή και της τουρκικής αναθεωρητικής πολιτικής με ερείσματα στην Ρωσία, την Κίνα και το Ιράν.
–Τι σημαίνουν οι Μπεκτασήδες για το Ισλάμ;
Ιδρυθέν στο Σουλτανάτο του Ρουμ, στο Ικόνιο τον 13ο αιώνα από τον πρόσφυγα των Μογγολικών κατακτήσεων Ιρανό Σιίτη μυστικιστή Χατζημπεκτάς είναι ένα από τα σημαντικότερα μυστικιστικά (Σούφι) τάγματα του Ισλάμ. Συνδεδεμένοι άρρηκτα με την οθωμανική διοίκηση και κράτος οι Μπεκτασήδες αποτέλεσαν την ιδεολογική αιχμή του οθωμανικού δόρατος στην εποχή των κατακτήσεων. Οι Μπεκτασήδες μυστικιστές συνυπάρχουν με άλλα τάγματα όπως οι Μεβλεβί, Νακσεμπαντί και Καλανταρί παράλληλα με το ορθόδοξο, σουνιτικό και σιιτικό, Ισλάμ του ιερατείου. Κοινωνιολογικά οι Σούφι απευθύνονται εξισωτικά και χωρίς διακρίσεις σε όλες τις κοινωνικές τάξεις ζώντας το Ισλάμ στην πράξη καθημερινά.
–Η παρουσία των Μπεκτασήδων στην Ελλάδα.
Σήμερα, οι Μπεκτασήδες εντοπίζονται κυρίως στις τάξεις της μουσουλμανικής κοινότητας στον Νομό Έβρου (Διδυμότειχο, Σουφλί). Δίπλα στο χωριό Ρούσσα στον Έβρο βρίσκεται ο Τεκές του Σεγίτ Αλή Σουλτάν. Παλαιότερα υπήρχαν σε πολλά μέρη της Ελλάδας, όπως στην Ήπειρο (Τζαμί, τεκές, τουρμπές και μεντρεσές της Κόνιτσας) στην Θεσσαλία (ο σημαντικός Ιρενί Τεκές των Μπεκτασήδων πριν από μερικές δεκαετίες, κοντά στο χωριό Ασπρόγεια Φαρσάλων, στη Θεσσαλία) και την Αθήνα, στον Τεκέ των Αέρηδων κοντά στο Τζαμί του Πορθητή κάτω από την Ακρόπολη.
Η έλευση Αλβανών μεταναστών στην Ελλάδα μετά το 1990 εκτιμάται ότι αύξησε, αν και σε μικρό βαθμό, τον αριθμό των Μπεκτασήδων ιδιαίτερα στην βόρεια Ελλάδα.
Οι “Μπεκτασήδες” και το σχέδιο Ράμα για “Ισλαμικό Βατικανό” στην Αλβανία