NewsEdit Της Μαρίας Γιαννακάκη*
Μετά από τη Σαξονία και τη Θουριγγία, οι εκλογές της περασμένης Κυριακής στο Βρανδεμβούργο επιβεβαίωσαν την ανοδική δυναμική του κόμματος που δημιουργήθηκε πρόσφατα από τη Sahra Wagenknecht, την πρώην ηγέτιδα της Die Linke.
Σε αυτές τις εκλογικές αναμετρήσεις, ο σχηματισμός του οποίου το (προσωρινό) όνομα δεν είναι άλλο από αυτό της ιδρύτριάς του, (Alliance SahraWagenknecht – BSW), γεγονός που δηλώνει τον προσωποκεντρικό χαρακτήρα του και είναι, εκ προοιμίου, οξύμωρο για ένα αριστερό Κόμμα, κέρδισε 13,5% και την τρίτη θέση, μπροστά από τη Χριστιανοδημοκρατική δεξιά και συντρίβοντας τοDie Linke, το οποίο έφτασε από το 10,7 στο 3%, ενώ ανάλογη ήταν και η μοίρα των Πρασίνων.
Η εκλογική επιτυχία του BSW, δεν ήταν έκπληξη: ήδη από τη δημιουργία του, εδώ και κάποιους μήνες, τόσο οι δημοσκοπήσεις όσο και η υψηλή δημοτικότητα της αρχηγού του είχαν πυροδοτήσει μια τεράστια συζήτηση για την ιδεολογική του ταυτότητα και τη θέση του στο πολιτικό φάσμα.
Στο κέντρο αυτών των συζητήσεων δέσποζαν οι θέσεις του Κόμματος για το προσφυγικό-μεταναστευτικό που σαφώς το τοποθετούν στο δεξιό φάσμα.
H Βάγκενκνεχτ χρησιμοποιεί διαρκώς τους μετανάστες ως αποδιοπομπαίους τράγους – καταγγέλλοντας το «ανεξέλεγκτο άνοιγμα των συνόρων» από τη Μέρκελ, απαιτώντας περισσότερες απελάσεις, πάταξη των διακινητών, αυστηρά όρια στις νέες εισροές και ένα πλαφόν στις κοινωνικές παροχές στους αιτούντες άσυλο.
Μία από τις λίγες φορές που απέφυγε να θέσει το ζήτημα αυτό στο επίκεντρο, ήταν όταν ανακοίνωσε την ίδρυση του BSW. Όμως, στη συνάντηση για το μεταναστατευτικό που πραγματοποιήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2023 στο Βερολίνο, απευθυνόμενη στους εκπροσώπους των κρατιδίων και της ομοσπονδιακής κυβέρνησης που συμμετείχαν σ’ αυτήν, τους επιτέθηκε με σφοδρότητα από τα δεξιά : «Σήμερα το μήνυμα προς τον κόσμο πρέπει να είναι το εξής: Η Γερμανία είναι γεμάτη από μετανάστες, η Γερμανία δεν έχει άλλο χώρο, η Γερμανία δεν είναι πλέον διατεθειμένη να είναι ο υπ’ αριθμόν 1 μεταναστευτικός προορισμός».
Οι υποστηρικτές της Βάγκενκνεχτ θεωρούν ότι αυτή η ρητορική θα βοηθήσει το BSW να ξανακερδίσει εκείνο το μέρος του εκλογικού σώματος που μετακινήθηκε από την Αριστερά προς το AfD. Όμως, αυτή η προσδοκία δεν στηρίζεται στα στατιστικά δεδομένα. Παρόλο που, το 2017, το Die Linke έχασε 400.000 ψηφοφόρους προς το AfD, εκείνη τη χρονιά σημείωσε το δεύτερο καλύτερο εκλογικό αποτέλεσμα στην ιστορία του (9,2%). Έκτοτε η κατάσταση έχει αλλάξει. Το 2021, όταν το Die Linkeσυγκέντρωσε μόνο το 4,8% των ψήφων, έχασε μόνο 90.000 ψηφοφόρους προς το AfD και πάνω από ένα εκατομμύριο προς τους Πράσινους και το SPD. Οι περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι, τα επόμενα χρόνια, το Die Linke θα βρίσκεται σε ανταγωνισμό κυρίως με τoυς Σοσιαλδημοκράτες και τους Πρασίνους, ενώ το BSW είναι πιο πιθανό να ανταγωνίζεται το AfD και, σε κάποιο βαθμό, το CDU και το SPD.
Το AfD, δεν αντλεί τη δύναμή του από πρώην αριστερούς, αλλά κυρίως από τα κόμματα της Δεξιάς και της Ακροδεξιάς, καθώς και από μεγάλο μέρος της αποχής. Η διείσδυση της Βάγκενκνεχτ στο χώρο του AfD δεν οφείλεται στο γεγονός ότι παίρνει από αυτό ψηφοφόρους που μετακινούνται προς τα αριστερά, αλλά στο ότι ανακυκλώνει τα επιχειρήματα της εθνικιστικής Δεξιάς. Αν και η προσέγγισή της απευθύνεται σε ένα μικρό τμήμα του εκλογικού σώματος που ευνοεί την αναδιανομή του εισοδήματος αλλά αντιτίθεται στη διαφορετικότητα, είναι πιο δημοφιλής στο τμήμα του πληθυσμού που είναι αντίθετο και στα δύο. Όπως αναφέρει μια έρευνα, η Βάγκενκνεχτ έχει σημαντική απήχηση «σε όσους αυτοπροσδιορίζονται περισσότερο ως δεξιοί από κοινωνική και πολιτισμική άποψη και προσανατολίζονται περισσότερο προς την αγορά, και σε εκείνους που τάσσονται υπέρ μιας πιο περιοριστικής μεταναστευτικής πολιτικής».
Η δημιουργία της Συμμαχίας Sahra Wagenknecht (BSW) πυροδότησε συζητήσεις σχετικά με το εάν το νέο της κόμμα θα βοηθούσε ή θα εμπόδιζε την άνοδο της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD). Ακόμη και πριν από την επίσημη δημιουργία του BSW, υπήρχαν συζητήσεις αν το Κόμμα της Βάγκενκνεχτ θα μπορούσε να επιβραδύνει την άνοδο της δεξιάς και να επαναπροσανατολίσει τη γερμανική πολιτική συζήτηση προς τα κοινωνικοοικονομικά ζητήματα, έναν τομέα στον οποίο η αριστερά είχε παραδοσιακά την πρωτοκαθεδρία.
Τελικά, έχει βοηθήσει το BSW στην καταπολέμηση της δεξιάς ή συμβάλλει σε μια στροφή προς τα δεξιά του πολιτικού τοπίου;
Η ανάλυση των μετατοπίσεων των ψηφοφόρων στις ευρωπαϊκές εκλογές του Ιουνίου δείχνει ότι οι επιδόσεις του BSW βλάπτουν κυρίως το αριστερό Die Linke και το κυβερνών Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD). Σύμφωνα με το Infratest Dimap, οι περισσότεροι ψηφοφόροι του BSW ψήφισαν πριν υπέρ του SPD και του Die Linke: 580.000 πρώην ψηφοφόροι του SPD και 470.000 πρώην ψηφοφόροι του Die Linke μεταπήδησαν στο BSW. Μόνο 160.000 από τους ψηφοφόρους του BSW είχαν ψηφίσει για το AfD στις ομοσπονδιακές εκλογές του 2021, σύμφωνα με την ίδια έρευνα που δημοσιεύτηκε στην Frankfurter Allgemeine Zeitung, οι περισσότεροι ψηφοφόροι του BSW στη Θουριγγία και τη Σαξονία την 1η Σεπτεμβρίου προέρχονταν επίσης από την αριστερά (με την ευρεία έννοια) και μόνο ένα μικρό μέρος από το AfD.
Με καθαρά αριθμητικούς όρους, το BSW όχι μόνο δεν κατόρθωσε με την αντιπροσφυγική του ρητορική να περιορίσει την άνοδο του AfD, αλλά αντίθετα κανονικοποίησε την αντιμεταναστευτική ρητορική, συμβάλλοντας στην αύξηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, και μετατόπισε προς τα δεξιά τον πολιτικό διάλογο.
Η Σάρα Βάγκενκνεχτ, η οποία πριν από δέκα χρόνια, αποκαλούσε την Deutsche Bank «ωρολογιακή βόμβα», σήμερα λέει το ίδιο πράγμα για τους μετανάστες. Στα μέσα Ιουλίου, το έγραψε στο Twitter/X με αφορμή έναν 18χρονο Μαροκινό αιτούντα άσυλο στην πόλη Uelzenτης βόρειας Γερμανίας: «Σταματήστε την ανεξέλεγκτη μετανάστευση που φέρνει τέτοιες ωρολογιακές βόμβες στη χώρα!»
Η Βάγκενκνεχτ δεν είναι η μόνη εντός του BSW που δίνει έμφαση σε αυτό το ζήτημα: όταν η SabineZimmermann σχολίασε επίσημα τα αποτελέσματα την επομένη των εκλογών στη Σαξονία, έθεσε τον περιορισμό της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης ως πρωταρχικό στόχο όχι μόνο του Κόμματός της, αλλά και ως βασική προϋπόθεση αλλαγής πολιτικής στη Γερμανία. Η Εκπαίδευση και η Ειρήνη έπονται στην ιεραρχία των πολιτικών προτεραιοτήτων τους.
Είναι σαφές ότι το Κόμμα της Βαγκενκνεχτ δεν μπορεί να χρησιμεύσει ως ανάχωμα στο AfD. Αν οι αντιμεταναστευτικές θέσεις που εκφράζουν εγγράφονται στον κύκλο μιας εκλογικής τακτικής, το BSW οφείλει να συνειδητοποιήσει την πικρή αλήθεια ότι η προσέγγιση με τις θέσεις του AfD τελικά ωφελεί μόνο το τελευταίο. Οι ψηφοφόροι που θεωρούν τον περιορισμό της μετανάστευσης ως κορυφαία προτεραιότητά τους αποδεικνύεται από τη σκληρή αλήθεια των αριθμών ότι προτιμούν το πρωτότυπο από το αντίγραφο.
*Πρώην ΓΓ Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων