ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Ο Πρόεδρος Τραμπ φαίνεται αποφασισμένος να αρχίσει έναν εμπορικό πόλεμο. Τη Δευτέρα, είπε σε στελέχη επιχειρήσεων στο Λευκό Οίκο ότι θα τιμωρήσει τις εταιρείες που κλείνουν τα εργοστάσια στις Ηνωμένες Πολιτείες και μεταφέρουν τις θέσεις εργασίας στο εξωτερικό, με την επιβολή “πολύ σημαντικού” συνοριακού φόρου. Ένας τέτοιος φόρος θα μπορούσε πιθανότατα να είναι παράνομος, σύμφωνα με την αμερικανική νομοθεσία και θα παραβίαζε σίγουρα συνθήκες με άλλες χώρες.
Οι παρατηρήσεις του Τραμπ έγιναν την ίδια ημέρα που αποσύρθηκε από την Εταιρική Σχέση Ειρηνικού, μια εμπορική συμφωνία που η κυβέρνηση Ομπάμα είχε διαπραγματευτεί με 11 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Αυστραλίας, της Ιαπωνίας και του Βιετνάμ, αλλά το Κογκρέσο δεν επικύρωσε ποτέ. Δεσμεύτηκε επίσης να επαναδιαπραγματευθεί τη Βορειοαμερικανική Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών με τον Καναδά και το Μεξικό. Σε αυτή την ταραγμένη δραστηριότητα, ο ίδιος φάνηκε να αγνοεί πώς οι ενέργειές του θα μπορούσαν να επηρεάσουν την οικονομία και τα εκατομμύρια των Αμερικανών που κινδυνεύουν να χάσουν τη δουλειά τους αν διαλύσει εμπορικές συμφωνίες και προκαλέσει άλλες χώρες να εκδικηθούν, τιμωρώντας τα αμερικανικά αγαθά και υπηρεσίες.
Το Κογκρέσο έχει δώσει την εξουσία στον πρόεδρο να αυξήσει τους δασμούς στις εισαγωγές σε ορισμένες περιπτώσεις – όπως στον πόλεμο ή κατά τη διάρκεια μιας διεθνούς οικονομικής ανάγκης ή όταν ξένες επιχειρήσεις πωλούν προϊόντα κάτω του κόστους παραγωγής. Αλλά η αρχή αυτή δεν έχει χρησιμοποιηθεί για να στοχεύσει προϊόντα ανεξάρτητων εταιρειών που μεταφέρουν την κατασκευή των προϊόντων τους στο εξωτερικό. Ο Τραμπ δήλωσε σε γερμανική εφημερίδα αυτό το μήνα ότι η BMW θα μπορούσε να πληρώνει συνοριακό φόρο 35 τοις εκατό για τα αυτοκίνητα που εισάγονται από ένα νέο εργοστάσιο στο Μεξικό. Σε αυτή την περίπτωση, η BMW δεν έχει καν μεταφέρει την παραγωγή από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και την έχει μεταφέρει από τη Γερμανία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική, στο Μεξικό.
Οι ειδικοί λένε ότι τα ομοσπονδιακά δικαστήρια πιθανότατα θα ακυρώσουν έναν τέτοιο φόρο, εάν ο Τραμπ προσπαθήσει να τον επιβάλει. Ακόμη και το Κογκρέσο δεν θα μπορούσε να έχει την εξουσία να επιβάλει τέτοιους φόρους, εξαιτίας ρήτρας του Συντάγματος που απαγορεύει σε βουλευτές να ξεχωρίζουν συγκεκριμένες επιχειρήσεις ή ιδιώτες για τιμωρία.
Οι ξένες χώρες είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα απαντήσουν εάν ο Τραμπ προσπαθήσει να επιβάλει συνοριακό φόρο. Θα καταθέσουν αγωγές εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, ο οποίος έχει την εξουσία να εγκρίνει δασμούς-αντίποινα σε αμερικανικά προϊόντα, ενδεχομένως πλήττοντας εξαγωγείς όπως η Boeing και η General Electric και τους αγρότες στις μεσοδυτικές πολιτείες. Οι ηγέτες ορισμένων χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, η οποία επικρίνει συχνά τον Τραμπ, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν έναν παρόμοιο φόρο για να αναγκάσουν την αμερικανική βιομηχανία να δημιουργήσει περισσότερα εργοστάσια στις χώρες αυτές. Τέτοια αντίποινα θα βλάψουν αναπόφευκτα τους αμερικανούς εργαζόμενους, οι οποίοι φτιάχνουν εμπορεύματα που προορίζονται για εξαγωγή, καθώς και τις επιχειρήσεις που βασίζονται σε πρώτες ύλες και εξαρτήματα από άλλες χώρες.
Ένα από τα μεγάλα παράπονα του Τραμπ σχετικά με τις εμπορικές συμφωνίες είναι ότι άλλες χώρες εξαπατούν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η κατηγορία του δεν ευσταθεί. Για παράδειγμα, ένα μεγάλο μέρος του εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ με τον Καναδά και το Μεξικό είναι αποτέλεσμα των εισαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου. Όταν αποκλείονται αυτές οι βασικές πρώτες ύλες, το αμερικανικό εμπόριο με τις χώρες αυτές είναι αρκετά ισορροπημένο τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με έκθεση Υπηρεσίας Ερευνών του Κογκρέσου το 2015.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν επίσης εμπορικά πλεονάσματα με τις δύο χώρες στον τομέα των υπηρεσιών, οι οποίες περιλαμβάνουν πράγματα όπως η ασφάλεια και ταινίες του Χόλιγουντ. Αν ο Τραμπ επιδιώξει να επαναδιαπραγματευθεί τη Nafta και θέσει αυστηρότερους όρους για τα εργοστάσια στον Καναδά και το Μεξικό, οι χώρες αυτές πιθανόν να προσπαθήσουν να θέσουν περιορισμούς στις αμερικανικές εξαγωγές υπηρεσιών, οι οποίες ανήλθαν σε 56,4 δις δολάρια για τον Καναδά και 31,5 δις δολ. για το Μεξικό το 2015.
Στην εναρκτήρια ομιλία του, ο Τραμπ καταφέρθηκε εναντίον του εμπορίου: “Έχουν αρπάξει τον πλούτο της μεσαίας τάξης μας μέσα από τα σπίτια τους και στη συνέχεια τον αναδιένειμαν σε όλο τον κόσμο”. Αλλά ο προστατευτισμός που υπερασπίζεται προϋποθέτει ότι το εμπόριο δεν προσφέρει κανένα όφελος. Στην πραγματικότητα, φέρνει στους Αμερικανούς φθηνότερα αγαθά και οδηγεί την οικονομική ανάπτυξη και την καινοτομία.