panos_drivas Η κυβέρνηση ολοκλήρωσε την κατασκευή κρίσιμων υποδομών σε διεθνούς σημασίας λιμάνια, όπως το Τμήμα 3Α στον νέο εμπορικό λιμένα της Πάτρας, τα έργα στον λιμένα της Αλεξανδρούπολης και οι δυο παραχωρήσεις στους λιμένες Πειραιά και Θεσσαλονίκης», ανέφερε κατά την ομιλία του στο συνέδριο του Economist για τις υποδομές ο αναπληρωτής υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Νεκτάριος Σαντορινιός, ο οποίος έκανε λόγο για συνολική αναβάθμιση με επίκεντρο τις λιμενικές υποδομές, «με την παράδοση στην κυκλοφορία των κρίσιμων οδικών αξόνων της Ιονίας και της Ολυμπίας Οδού αλλά και με την επέκταση του σιδηροδρόμου από την Αθήνα μέχρι την Πάτρα».
Ν. Σαντορινιός: Το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Μεταφορών, θα συντελέσει καθοριστικά στην υποστήριξη της ελληνικής οικονομίας
Ο κ. Σαντορινιός αναφέρθηκε επίσης στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Μεταφορών, λέγοντας πως αναμένεται να συντελέσει καθοριστικά στον προσδιορισμό της μελλοντικής στρατηγικής στον τομέα των μεταφορών και στην υποστήριξη της ελληνικής οικονομίας – «το σχέδιο αυτό στο οποίο εντάσσονται οι ακτοπλοϊκές μεταφορές, τα λιμάνια, τα εμπορευματικά κέντρα, οι σιδηροδρομικές υποδομές, οι διεθνείς συνδέσεις, οι οδικές μεταφορές, έχει τελικό ορίζοντα το 2037 και διευκολύνει τον εντοπισμό των απαιτούμενων πολιτικών κι επενδύσεων για την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος μεταφορών, με στόχο την αειφόρο ανάπτυξη, τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, της οικονομίας και της εδαφικής συνοχής της χώρας».
Ο ίδιος επεσήμανε ότι «ψηφίστηκε ήδη το νομοσχέδιο για τις υποπαραχωρήσεις των 10 περιφερειακών λιμανιών της χώρας, γεγονός που αποτελεί εφαλτήριο ανάπτυξης για κομβικά λιμάνια που αποτελούν την αιχμή του δόρατος της λιμενικής βιομηχανίας κι έμειναν αναξιοποίητα έως σήμερα», προαναγγέλλοντας επέκταση του μοντέλου και στα υπόλοιπα λιμάνια της χώρας.
Γκ. Λε Μπρι (EBRD): Η Ελλάδα είναι σε θέση να καταστεί διεθνής κόμβος μεταφορών
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) διαθέτει στον τομέα των υποδομών το 1/3 του κεφαλαίου της, στο πλαίσιο ενός «πράσινου» προγράμματος επενδύσεων, υπογράμμισε από το βήμα του συνεδρίου του Economist ο αναπληρωτής επικεφαλής του τμήματος Υποδομών της EBRD Γκιγιόμ Λε Μπρι (Guillaume Le Bris), τονίζοντας ότι ο οργανισμός έχει επενδύσει στην Ελλάδα 2,5 δισ. ευρώ από το 2015.
Ο κ. Le Bris εξέφρασε την πεποίθηση ότι η χώρα είναι σε θέση να καταστεί διεθνής κόμβος μεταφορών, σημειώνοντας ότι απαιτείται πολιτική βούληση για ενίσχυση της διαδικασίας προς αυτήν την κατεύθυνση. Όπως είπε, η EBRD έχει ισχυρή παρουσία στις βαλκανικές χώρες, επενδύοντας 3 δισ. ευρώ σε υποδομές στα δυτικά Βαλκάνια τα τελευταία χρόνια.
«Υποστηρίζουμε ιδιωτικοποιήσεις και ΣΔΙΤ, συνεργαζόμαστε με τράπεζες και προσφέρουμε δυνατότητες επέκτασης των ωριμάνσεων που προσφέρουν οι αγορές», ανέφερε μεταξύ άλλων, περιγράφοντας τον ρόλο και τη δράση του οργανισμού.
Μιλώντας στο συνέδριο ο Ιωάννης Καλτσάς, προϊστάμενος τμήματος χρηματοδοτήσεων, Ελλάδας και Κύπρου, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων ανέφερε ότι «η Ελλάδα αγωνίζεται να ολοκληρώσει έναν μακρύ κατάλογο έργων έως το 2023 για να εξασφαλίσει την απορρόφηση των δεσμευμένων διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ», τονίζοντας ότι η συμπληρωματική χρηματοδότηση της ETEπ για υποδομές αναμένεται να υπερβεί τα 4 δισ. ευρώ, κινητοποιώντας επενδύσεις ύψους 6 δισ. ευρώ. Όπως είπε, η ΕΤΕπ βοηθά την Ελλάδα «να σχεδιάσει το μέλλον της» μέσω των Συμβουλευτικών Δραστηριοτήτων της ΕΤΕπ (π.χ., ένα Master Plan για τις μεταφορές θα είναι έτοιμο τον Μάιο του 2019 με διετή ορίζοντα).
Οι καλά διαρθρωμένες συμφωνίες υποδομών είναι ελκυστικές για τις εμπορικές τράπεζες, επειδή έχουν πιο προβλέψιμες ταμειακές ροές και, επομένως, χαμηλότερο ρίσκο σε σχέση με άλλα εμπορικά πρότζεκτ, είπε ο βοηθός γενικός διευθυντής στις Σύνθετες Χρηματοδοτήσεις Ομίλου, Ναυτιλιακή Τραπεζική του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς Κωνσταντίνος Πετρόπουλος. Η παροχή χρηματοδοτικής στήριξης καθίσταται πρωταρχική προτεραιότητα, τόνισε ο εκπρόσωπος του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς.
«Κοινωνικά οφέλη από την υλοποίηση του εθνικού σχεδίου μεταφορών»
Τον εθνικό στρατηγικό σχεδιασμό για τις μεταφορές, ο οποίος έχει ορίζοντα το 2037, με ενδιάμεση επικαιροποίηση το 2027 παρουσίασε κατά την εισήγησή του ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών Θάνος Βούρδας. Αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στη διαδικασία που ακολουθείται στο πλαίσιο αυτού του σχεδιασμού, από την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης μέχρι την επιλογή του βέλτιστου σεναρίου, καθώς και στους πυλώνες, τις βασικές επιδιώξεις του σχεδίου. Στη συνέχεια, ο γενικός γραμματέας παρουσίασε πιο εξειδικευμένα τα έργα υποδομής που βρίσκονται σε εξέλιξη καθώς και τις σχετικές διαδικασίες και στόχους ανά τομέα μεταφορών (οδικές, σιδηροδρομικές, θαλάσσιες, αεροπορικές), καθώς και στον τομέα των logistics. Ο κ. Βούρδας έδωσε έμφαση στα κοινωνικά οφέλη από την υλοποίηση του εθνικού σχεδίου μεταφορών, μεταξύ άλλων, στην εξοικονόμηση χρόνου, τη μείωση του λειτουργικού κόστους για τα οχήματα, τη βελτίωση της ασφάλειας, καθώς στα περιβαλλοντικά οφέλη.
Τον ρόλο των υποδομών στην αύξηση της προσέλευσης τουριστών στη χώρα μας, εξήρε κατά την ομιλία του ο γενικός γραμματέας Τουριστικής Πολιτικής και Ανάπτυξης του υπουργείου Τουρισμού Γιώργος Τζιάλλας. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε σε υποδομές στον τομέα των μεταφορών, ιδιαίτερα όμως στις νέες τουριστικές υποδομές, όπως ξενοδοχεία 4 και 5 αστέρων και τουριστικά λιμάνια-μαρίνες. Έδωσε έμφαση στα σχετικά χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως ο αναπτυξιακός νόμος και η χρηματοδότηση της Ε.Ε. για τις μικρομεσαίες τουριστικές επιχειρήσεις. Τέλος, αναφέρθηκε στο πρόγραμμα για την ανάπτυξη των ιαματικών πηγών ως πόλου έλξης επισκεπτών.
Σε σύντομο απολογισμό των έργων ΣΔΙΤ κατά τη δεκαετία 2009-19 αναφέρθηκε κατά την ομιλία του στο συνέδριο του Economist ο ειδικός γραμματέας ΣΔΙΤ του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης Νικόλαος Μαντζούφας, τονίζοντας ότι οι σχετικές διαδικασίες είναι διαφανείς, με την Παγκόσμια Τράπεζα να κατατάσσει την Ελλάδα στην 3η θέση όσον αφορά τις βέλτιστες πρακτικές στους διαγωνισμούς ΣΔΙΤ. Ο ίδιος αναφέρθηκε στον δημοσιονομικό χειρισμό των σχετικών έργων, τα οποία δεν προσμετρώνται στο έλλειμμα και χρέος της χώρας, καθώς και στις διεθνείς βραβεύσεις ελληνικών έργων ΣΔΙΤ (διαχείριση απορριμμάτων, σχολικά κτήρια, ευρυζωνικό δίκτυο). Τέλος, ο κ. Μαντζούφας έκανε ιδιαίτερη μνεία στην ταχύτητα ολοκλήρωσης των έργων, καθώς και στα 11 επόμενα έργα ΣΔΙΤ, συνολικής αξίας 1,5 δισ. ευρώ.
«Οι μακροοικονομικές συνθήκες έχουν βελτιωθεί, ένα ευρύ φάσμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων έχει υιοθετηθεί»
Η ανάπτυξη των λιμένων είναι μέρος ενός ολιστικού σχεδίου μετασχηματισμού της Ελλάδας σε εμπορική και μεταφορική πύλη προς την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Ασία και την Αφρική, διεμήνυσε από το βήμα του συνεδρίου του Economist ο εκτελεστικός πρόεδρος του ΔΣ του ΤΑΙΠΕΔ Αρης Ξενόφος. Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρθηκε στην ολοκλήρωση ιδιωτικοποίησης της ΤΡΑΙΝΟΣΕ και της ΕΕΣΣΤΥ, του σιδηροδρομικού φορέα και του παροχέα υπηρεσιών τροχαίου υλικού, αντίστοιχα, καθώς και στην έναρξη της διαδικασίας για τη μακροπρόθεσμη παραχώρηση του αυτοκινητοδρόμου ΕΓΝΑΤΙΑ. Σύμφωνα με τον κ. Ξενόφο, από την ίδρυσή του, το 2011, το ΤΑΙΠΕΔ έχει ιδιωτικοποιήσει περιουσιακά στοιχεία αξίας 8 δισ. ευρώ, με εκτιμώμενο θετικό πολλαπλασιαστικό αντίκτυπο στην οικονομία περίπου 20 δισ. ευρώ (συμπεριλαμβανομένων των προκαταβολών πληρωμών, των τελών παραχώρησης, των υποχρεωτικών κεφαλαιουχικών δαπανών κ.ο.κ.).
Αναφερόμενος στην εικόνα της ελληνικής οικονομίας, ο κ. Ξενόφος σημείωσε ότι «οι μακροοικονομικές συνθήκες έχουν βελτιωθεί, ένα ευρύ φάσμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων έχει υιοθετηθεί και ο τραπεζικός τομέας έχει ενδυναμωθεί μέσα από τρεις γύρους ανακεφαλαιοποίησης». Υπογράμμισε ωστόσο ότι «η Ελλάδα υστερεί ακόμη σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ κατά 7% εάν εξετάσει κανείς τις επενδύσεις σε σχέση με το ΑΕΠ, το οποίο σε απόλυτους αριθμούς μεταφράζεται σε ένα κενό περίπου 15 δισ. ευρώ ετησίως – περίπου 100 δισ. ευρώ για τα τελευταία 6 χρόνια».
Μετρό, σιδηρόδρομος και φυσικό αέριο
Τον ρόλο του μετρό στη σύνδεση συνοικιών, σημείων ενδιαφέροντος, ανθρώπων και τόπων εργασίας και ψυχαγωγίας στην πόλη, επεσήμανε ο αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Αττικό Μετρό Θεόδωρος Παπαδόπουλος, ενώ τόνισε τις επιχειρηματικές ευκαιρίες που παρουσιάζονται γύρω από τους σταθμούς του μετρό. Στη συνέχεια εξέθεσε τα σχετικά έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη στην Αθήνα (επέκταση γραμμής 3 του μετρό) και τη Θεσσαλονίκη, ενώ ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στα χαρακτηριστικά της γραμμής 4 του μετρό, η οποία θα εξυπηρετεί 300.000 επιβάτες ημερησίως, κάνοντας αναφορά και στη χρηματοδότηση του εν λόγω έργου. Τέλος, ο κ. Παπαδόπουλος αναφέρθηκε στον κρίσιμο ρόλο του ιδιωτικού τομέα ως προς την εξεύρεση περαιτέρω οικονομικών πόρων για τα επόμενα έργα μεταφορών στη χώρα μας.
Στον διεθνή διάδρομο Orient-EastMed (ΟΕΜ) στον οποίο εντάσσεται και το ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο αναφέρθηκε κατά την εισήγησή του ο διευθύνων σύμβουλος της ΤΡΑΙΝΟΣΕ Φίλιππος Τσαλίδης. Τόνισε ότι η ηλεκτροδότηση της σιδηροδρομικής γραμμής Αθήνας-Θεσσαλονίκης τριπλασιάζει την απόδοση της γραμμής σε σχέση με το 2017. Ο κ. Τσαλίδης παρουσίασε το έργο της TRAINOSE, καθώς και τις νέες υπηρεσίες που προσφέρονται στη γραμμή Αθήνας-Θεσσαλονίκης, με άμεσο στόχο τη μείωση του χρόνου του ταξιδιού σε κάτω από 4 ώρες. Τέλος, έδωσε έμφαση στις επενδύσεις που γίνονται στους τομείς των εμπορευματικών μεταφορών και του logistics, καθώς και στη θέση του ελληνικού σιδηροδρομικού δικτύου στις συνδυασμένες (intermodal) μεταφορές προς Κεντρική Ευρώπη και βαλκανικές χώρες.
Στο logistics center «Θριάσιο 1» επικεντρώθηκε κατά την ομιλία του ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΤΒΑ ΒΙ.ΠΕ. Θάνος Ψαθάς, για το οποίο τόνισε ότι βρίσκεται σε μια προνομιακή θέση, σε μικρή χιλιομετρική απόσταση από το λιμάνι του Πειραιά και τον διεθνή αερολιμένα της Αθήνας και με εύκολη πρόσβαση στο οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο. Ο ίδιος αναφέρθηκε στην επένδυση που γίνεται στο Θριάσιο 1, καθώς και στις θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν, οι οποίες εκτιμάται ότι μπορούν να φτάσουν τις 5.000 σε ορίζοντα δεκαετίας. Τέλος, τόνισε ότι το εμπορευματικό κέντρο ενισχύει ιδιαίτερα τη θέση της χώρας στον ευρωπαϊκό τομέα του logistics.
Το δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΔΕΣΦΑ, «μέρος του οποίου βρίσκεται ήδη σε φάση εκτέλεσης για το 2019 και περιέχει σημαντικά ζητήματα διείσδυσης του φυσικού αερίου στην ελληνική και διεθνή αγορά», ανέπτυξε από το βήμα του συνεδρίου του Economist ο πρόεδρος ΔΣ του ΔΕΣΦΑ Θεόδωρος Ζητούνης. Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρθηκε στις εγκαταστάσεις LNG μικρής κλίμακας για τον ανεφοδιασμό πλοίων με καύσιμο LNG: «ο ανεφοδιασμός θα γίνεται με μικρά πλοία από το σταθμό LNG του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα (στον κόλπο των Μεγάρων) στο λιμάνι του Πειραιά. Παράλληλα, λίγο μεγαλύτερα πλοία, θα μπορούν να ανεφοδιάζουν δορυφορικές εγκαταστάσεις αποθήκευσης σε άλλα σημαντικά λιμάνια, όπως αυτό της Πάτρας».
Επίσης, μίλησε για τον σταθμό πλήρωσης βυτιοφόρων LNG: «έργο που βρίσκεται στη φάση επιλογής αναδόχου, με στόχο άμεσα να αυξήσει τη διείσδυση του φυσικού αερίου σε περιοχές μακριά από το δίκτυο αγωγών». Επιπλέον, στάθηκε στη διασύνδεση του κεντρικού δικτύου (ΕΣΦΑ) με διεθνή έργα αγωγών (π.χ. ΤΑΡ, IGB).
Οι επενδύσεις στα λιμάνια
«Το πρώτο τρίμηνο του 2019 έχει σημειωθεί νέο ρεκόρ διακίνησης στους προβλήτες εμπορευματοκιβωτίων, καθώς και οι τρεις μαζί αθροιστικά ξεπέρασαν τα 1,33 εκατ. TEU», γνωστοποίησε ο αναπληρωτής διευθυντής του τμήματος δημοσίων σχέσεων, εξυπηρέτησης μετόχων και εταιρικών ανακοινώσεων του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς Νεκτάριος Δεμενόπουλος, τονίζοντας ότι η διακίνηση των εμπορευματοκιβωτίων το 2019 θα ξεπεράσει τα 5 εκ. TEU και «καλώς εχόντων των πραγμάτων ο Πειραιάς θα γίνει το μεγαλύτερο λιμάνι της Μεσογείου».
Ο κ. Δεμενόπουλος επικαλέστηκε υπολογισμούς σύμφωνα με τους οποίους οι επενδύσεις στο λιμάνι του Πειραιά κατά την τελευταία δεκαετία έχουν αποφέρει επιπλέον έσοδα στο Ελληνικό Δημόσιο της τάξης των 800 εκατ. ευρώ., χωρίς να υπολογίζονται σε αυτό το ποσό οι επενδύσεις σε υποδομές ή το τίμημα για την αγορά του πλειοψηφικού πακέτου της ΟΛΠ Α.Ε. – μαζί με αυτά, το ποσό προσεγγίζει το 1,8 δισ. ευρώ. Στο πλαίσιο αυτό, σημείωσε ότι το ΤΑΙΠΕΔ, κατέχοντας πλέον το 23,14% των μετοχών, εισπράττει πολύ μεγαλύτερο μέρισμα από όταν είχε το 74,14%, λόγω του αυξημένου μερίσματος που καταβάλλει η ΟΛΠ Α.Ε. στους μετόχους της.
Την υιοθέτηση νέων πρακτικών μάνατζμεντ στον ΟΛΘ, «ώστε να γίνει το λιμάνι πιο ελκυστικό», ανέλυσε ο από το βήμα του συνεδρίου του Economist ο πρόεδρος ΔΣ & διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης Σωτήριος Θεοφάνης. Στο πλαίσιο αυτό, μίλησε για προσπάθειες εμπέδωσης της λογικής του δικτύου στην ευρύτερη περιοχή.
Όπως είπε, ο λιμένας Θεσσαλονίκης έχει μια μεσαίου μεγέθους κίνηση εμπορευματοκιβωτίων -425.000- που απευθύνεται στην άμεση ενδοχώρα και μέσω transit στις γειτονικές χώρες, αποτελώντας το μεγαλύτερο λιμάνι εξαγωγών για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια. Ο ίδιος μίλησε για υψηλή αύξηση, της τάξης του 19%, των εμπορευματοκιβωτίων τον Μάρτιο, την οποία ερμήνευσε ως αποτέλεσμα της νέας στρατηγικής στον οργανισμό. Αναφερόμενος στο πλάνο επενδύσεων, οι οποίες «πρέπει να γίνουν το συντομότερο δυνατόν», ο κ. Θεοφάνης στάθηκε μεταξύ άλλων στον στόχο δημιουργίας υποδομής για τη δυνατότητα υποδοχής πλοίων χωρητικότητας 18.000 ΤΕUs.
Αυτοκινητόδρομοι και αεροδρόμια
Τον ρόλο της ευρωπαϊκής και, αντιστοίχως, της ελληνικής κλαδικής ένωσης αυτοκινητοδρόμων εξέθεσε κατά την εισήγησή του στο συνέδριο ο πρόεδρος της Ένωσης των Ευρωπαϊκών Αυτοκινητοδρόμων ASECAP Βασίλης Χαλκιάς, χαρακτηρίζοντας τις υποδομές μεταφορών ως ζωτικής σημασίας για την ποιότητα ζωής των πολιτών, ενώ αναφέρθηκε επίσης στο μοντέλο των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) και των συμβάσεων παραχώρησης, καθώς και στα λεγόμενα Ευφυή Συστήματα Μετφοράς (ITS). Ο ίδιος έδωσε έμφαση στην «αλυσίδα διάσωσης της ζωής» ως βασικής παραμέτρου της διαχείρισης της κυκλοφορίας στους αυτοκινητοδρόμους. Μίλησε, τέλος, για τις μελλοντικές προκλήσεις για τον κλάδο, όπως η ηλεκτροκίνηση και τα αυτόνομα οχήματα.
«Η Ελλάδα δεν υπολείπεται σε ποιότητα, καθώς διαθέτει σχετικά σύγχρονες υποδομές», εκτίμησε μεταξύ άλλων από το βήμα του συνεδρίου του Economist ο αναπλ. καθηγητής του τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και πρόεδρος ΔΣ του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών Δημήτριος Δημητρίου, τονίζοντας ότι το αεροδρόμιο της Αθήνας βραβεύεται ως ένα από τα καλύτερα της Ευρώπης. Αντιθέτως, υπογράμμισε, χρειάζεται έμφαση στις πραγματικές συνθήκες της αγοράς. Επισημανε ότι το 3-4% της κίνησης που προβλέπεται να αναπτυχθεί τα επόμενα χρόνια δεν θα μπορεί να εξυπηρετηθεί, «άρα πρέπει να γίνουν γενναίες επενδύσεις σε ένα σύστημα που είναι οικονομικά βιώσιμο σε μια αγορά με μεγάλη άνθηση».
«Είναι εντυπωσιακό ότι οι άμεσες επενδύσεις μόνο για ανακαινίσεις μονάδων ξεπέρασαν το 1,6 δισ. ευρώ το 2017-18», επεσήμανε σε εισήγησή του στο συνέδριο του Economist ο δικηγόρος και εταίρος της Δικηγορικής Εταιρείας Νικολινάκος και Συνεργάτες Δημήτριος Ιατρίδης, αναφερόμενος στις τουριστικές υποδομές και γενικά στο τουριστικό προϊόν της χώρας μας. Έδωσε έμφαση στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος, όπως η υψηλή και χωρίς ανταποδοτικότητα φορολογία, η ανεπάρκεια τραπεζικού δανεισμού, η γραφειοκρατία, η έλλειψη σε μαρίνες και γήπεδα γκολφ, ενώ μίλησε για πολύ αργή πρόοδο στο εμβληματικό έργο του Ελληνικού. Τέλος, τόνισε την ανάγκη ενός νέου, ολοκληρωμένου και ορθολογικού χωροταξικού σχεδίου για τον τουρισμό.