Πιο κοντά στην αντιμετώπιση του ηλικιακού ρατσισμού στην εργασία

Ένα βήμα πιο κοντά στην αντιμετώπιση του ηλικιακού ρατσισμού κάνει η Ελλάδα έπειτα από απόφαση του Συνηγόρου του Πολίτη, που ταράζει τα εργοδοτικά νερά καθώς έκρινε παράνομο τον περιορισμό στο όριο της ηλικίας σε αγγελίες εργασίας.

Πιο αναλυτικά, με αφορμή την αγγελία αναζήτησης εργαζομένων γνωστής αλυσίδας καταστημάτων καφέ, στην οποία ζητούνταν εργαζόμενοι συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας, ο Συνήγορος του Πολίτη, παρενέβη και εξέδωσε απόφαση με την οποία ορίζεται ότι ο περιορισμός στο όριο ηλικίας , είναι παράνομος.

Η απόφαση από τον Συνήγορο, ήρθε μετά από σχετική αγγελία γνωστής αλυσίδας καφέ που ζητούσε εργαζόμενους ηλικία από 20 ετών έως και 35.

Όπως επισημαίνει ο Συνήγορος του Πολίτη, «το κριτήριο της ηλικίας που θέτετε ως προϋπόθεση πρόσληψης στην εταιρεία σας, αποκλείει αυτοδικαίως υποψηφίους µεγαλύτερης ή µικρότερης ηλικίας, χωρίς να είναι προφανής ο λόγος για τον οποίο η ηλικία τους συνιστά ουσιαστική και καθοριστική προϋπόθεση για την άσκηση των συγκεκριµένων καθηκόντων των προς πλήρωση θέσεων. Ως εκ τούτου, φαίνεται κατ’ αρχήν να αποτελεί, σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία, παραβίαση της αρχής της ίσης µεταχείρισης λόγω ηλικίας».

Ειδικότερα το νομοθετικό πλαίσιο το οποίο επικαλείται ο Συνήγορος του Πολίτη είναι το εξής:

Ι. Νοµοθετικό πλαίσιο προστασίας κατά των διακρίσεων

Σύµφωνα µε τον 4443/2016, απαγορεύεται κάθε µορφή άµεσης ή έµµεσης διάκρισης λόγω φυλής, χρώµατος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας ή χρόνιας πάθησης, ηλικίας, οικογενειακής ή κοινωνικής κατάστασης, σεξουαλικού προσανατολισµού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου, στον τοµέα της απασχόλησης και της εργασίας. Η απαγόρευση αυτή εφαρµόζεται σε όλα τα πρόσωπα, στον δηµόσιο και στον ιδιωτικό τοµέα και καταλαµβάνει µεταξύ άλλων, «α) τους όρους πρόσβασης στην εργασία και την απασχόληση εν γένει, συµπεριλαµβανοµένων των κριτηρίων επιλογής και των όρων πρόσληψης, ανεξάρτητα από τον κλάδο δραστηριότητας και σε όλα τα επίπεδα της επαγγελµατικής ιεραρχίας, καθώς και τους όρους υπηρεσιακής και επαγγελµατικής εξέλιξης,…» (άρθρο 3, παρ. 1). Εξαίρεση από την ανωτέρω καθολική απαγόρευση προβλέπεται στο άρθρο 4 παρ. 1 του ν. 4443/2016: «…δεν συνιστά ανεπίτρεπτη διάκριση η διαφορετική µεταχείριση που βασίζεται σε χαρακτηριστικό σχετικό µε τους λόγους διάκρισης […] το οποίο λόγω της φύσης ή του πλαισίου των συγκεκριµένων επαγγελµατικών δραστηριοτήτων αποτελεί ουσιαστική και καθοριστική επαγγελµατική προϋπόθεση και εφόσον ο οικείος σκοπός είναι θεµιτός και η προϋπόθεση ανάλογη». Ειδικά η θέσπιση ανωτάτου ορίου ηλικίας στην πρόσβαση στην εργασία, δικαιολογείται µόνον υπό συγκεκριµένες, αυστηρές προϋποθέσεις και χρήζει ειδικής αιτιολόγησης (άρθρο 6). Σε αυτές τις περιπτώσεις, η ηλικία θα πρέπει αποδεδειγµένα να αποτελεί χαρακτηριστικό ουσιώδους σηµασίας σε σχέση µε την ικανότητα εκτέλεσης συγκεκριµένης επαγγελµατικής δραστηριότητας. Τυχόν έλλειψη τέτοιας ειδικής αιτιολογίας, συνιστά παραβίαση της αρχής της ίσης µεταχείρισης λόγω ηλικίας και υπονοµεύει τη νοµιµότητα των αγγελιών που θέτουν ανώτατο ηλικιακό όριο. 2 Η παράβαση των ανωτέρω διατάξεων επιφέρει διοικητικές κυρώσεις ως εξής: «Η κατά παράβαση των διατάξεων του παρόντος Μέρους διακριτική µεταχείριση λόγω φυλής, χρώµατος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας ή χρόνιας πάθησης, ηλικίας, οικογενειακής ή κοινωνικής κατάστασης, σεξουαλικού προσανατολισµού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου, από πρόσωπο που ενεργεί ως εργοδότης καθ’ οποιοδήποτε στάδιο πρόσβασης στην εργασία και την απασχόληση, κατά τη σύναψη ή άρνηση σύναψης εργασιακής σχέσης ή στη διάρκεια, λειτουργία, εξέλιξη ή λύση αυτής συνιστά παραβίαση της εργατικής νοµοθεσίας για την οποία επιβάλλονται από το Σώµα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) οι διοικητικές κυρώσεις του άρθρου 24 του N. 3996/2011 (Α΄ 170).» (άρθρο 11, παρ. 2 του ν. 4443/2016).

ΙΙ. Η αρµοδιότητα του Συνηγόρου του Πολίτη

Με το άρθρο 14, παρ. 1 του ν. 4443/2016, ο Συνήγορος του Πολίτη ορίστηκε φορέας παρακολούθησης και προώθησης της εφαρµογής της αρχής της ίσης µεταχείρισης, στον ιδιωτικό, τον δηµόσιο και τον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα. Στο πλαίσιο των ως άνω αρµοδιοτήτων του, ο Συνήγορος του Πολίτη «…µπορεί να ζητεί, µε ειδικά αιτιολογηµένο έγγραφό του, από ιδιώτη που κατονοµάζεται στην αναφορά, έγγραφα ή άλλα στοιχεία για την υπόθεση. Τα στοιχεία αυτά παρέχονται εφόσον δεν παραβιάζεται η νοµοθεσία περί προστασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα. Ο Συνήγορος του Πολίτη υποχρεούται να διασφαλίζει το προσωπικό και επαγγελµατικό απόρρητο των ιδιωτών και να µη δηµοσιοποιεί στοιχεία που µπορεί να καταστήσουν δυνατό τον προσδιορισµό τους. Αν ιδιώτης αρνείται να παράσχει τα παραπάνω στοιχεία, ο Συνήγορος του Πολίτη µπορεί να ζητήσει τη συνδροµή δηµόσιας υπηρεσίας ή επαγγελµατικού συλλόγου κατά περίπτωση, καθώς και της εισαγγελικής αρχής.» (άρθρο 20, παρ. 5 του ν. 4443/2016). Τέλος, σύµφωνα µε το άρθρο 20, παρ. 2 του ν. 4443/2016, «Ο Συνήγορος του Πολίτη δύναται να επιληφθεί υποθέσεων αυτεπαγγέλτως. ∆ύναται, επίσης, να µην ανακοινωθεί το όνοµα και τα άλλα προσωπικά στοιχεία του προσώπου που κατέθεσε αναφορά, σύµφωνα µε την προηγούµενη παράγραφο, εφόσον το ζητήσει εγγράφως ο ίδιος ο ενδιαφερόµενος και εφόσον η διερεύνηση της αναφοράς είναι δυνατή χωρίς ανακοίνωση του ονόµατος.».

ΙΙΙ. Η αναζήτηση υπαλλήλων µέσω αγγελιών

∆υνάµει του ανωτέρω νοµοθετικού πλαισίου και µε αφορµή την προαναφερθείσα αναφορά, ο Συνήγορος του Πολίτη επισκέφθηκε την ιστοσελίδα σας και ειδικότερα την ενότητα JOBS, όπου διαπίστωσε ότι το σύνολο των αναρτηµένων αγγελιών αναζήτησης υπαλλήλων θέτει ηλικιακό όριο για τους υποψήφιους. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στις 19-6- 2019, ήταν αναρτηµένες 20 αγγελίες1 που αφορούσαν θέσεις «Barista», «Service», «Ταµείο», «Delivery» και «Υπεύθυνος καταστήµατος» για τη στελέχωση καταστηµάτων σας ανά την Ελλάδα. Σε όλες ανεξαιρέτως τις αγγελίες υπήρχε ηλικιακό όριο τα 20-35 έτη, ενώ για τη θέση «Delivery» το όριο ήταν τα 20-30 έτη. Το κριτήριο της ηλικίας που θέτετε ως προϋπόθεση πρόσληψης στην εταιρεία σας, αποκλείει αυτοδικαίως υποψηφίους µεγαλύτερης ή µικρότερης ηλικίας, χωρίς να είναι προφανής ο λόγος για τον οποίο η ηλικία τους συνιστά ουσιαστική και καθοριστική προϋπόθεση για την άσκηση των συγκεκριµένων καθηκόντων των προς πλήρωση θέσεων. Ως 1 Με ηµεροµηνία ανάρτησης από 10-1-2019 έως 18-6-2019. 3 εκ τούτου, φαίνεται κατ’ αρχήν να αποτελεί, σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία, παραβίαση της αρχής της ίσης µμεταχείρισης λόγω ηλικίας.

Επιπλέον στην απόφαση ζητείται και αλλαγή τη πολιτικής προσλήψεων της εταιρείας, προκειμένου αυτή να εναρμονιστεί με το εθνικό και ευρωπαϊκό πλαίσιο προστασίας κατά των διακρίσεων. Εν συνεχεία, η εταιρεία συμμορφώθηκε με τις συστάσεις του Συνηγόρου και εξάλειψε το κριτήριο της ηλικίας από όλες τις αγγελίες της.

Πληροφορίες από: ThePressProject