ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Οι τελευταίες ώρες και η ραγδαία κλιμακούμενη ελληνοτουρκική κρίση με την αμφισβήτηση δυνητικής ελληνικής κυριαρχίας που επιδιώκει ο Ταγίπ Ερντογάν αποκάλυψαν, αφενός τον σχεδιασμό της Άγκυρας, αφετέρου τα τρωτά σημεία της ελληνικής και ευρωπαϊκής ανάλυσης σχετικά με τις επιδιώξεις του.
Έξι πράγματα που μάθαμε (;) τις τελευταίες ώρες είναι τα εξής:
1ον Η “απειλή κυρώσεων” δεν προκαλεί “αναδίπλωση-προσαρμογή” του Ταγίπ Ερντογάν, όπως εκτιμά το τελευταίο χρονικό διάστημα η ελληνική κυβέρνηση και δηλώνει σε κάθε ευκαιρία ο πρωθυπουργός. Από το καλοκαίρι του 2019, η Άγκυρα κλιμακώνει διαρκώς την επιθετικότητά της στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, παρότι στο τραπέζι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου υπάρχει η απόφαση για την επιβολή αυστηρών μέτρων ως προς τις παραβιάσεις της κυπριακής ΑΟΖ και παρά τις απειλές για την ενεργοποίηση του σχετικού μηχανισμού.
Ως προς τούτο, η τακτική της κυβέρνησης, πολλώ δε μάλλον η επιμονή του Βερολίνου να προβάλλει κυρίως την “θετική ατζέντα” και να εμποδίζει αυστηρότερες κεντρικές ευρωπαϊκές αποφάσεις έχουν αποτύχει.
2ον Η “διεθνής απομόνωση” της Τουρκίας, ένας άλλος “πυλώνας” της ανάλυσης που κάνει εδώ και μήνες η Αθήνα, δεν προκαλεί κατευνασμό. Ο Ταγίπ Ερντογάν δοκίμασε τρεις “εκβιασμούς”: στον Έβρο με το μεταναστευτικό, στο νοτιοανατολικό Αιγαίο με την πρώτη (καλοκαιρινή) έξοδο του Oruc Reis εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και τώρα με την αποστολή του τουρκικού ερευνητικού με Navtex που παραβιάζει δυνητική ελληνική κυριαρχία, μεταξύ 6 και 12 ναυτικών μιλίων.
Στις δύο πρώτες περιπτώσεις η αντίδραση της Ουάσιγκτον και της Ευρώπης υπήρξε ρητορικά δυναμική, δεν παρήγαγε, ωστόσο, ούτε το ελάχιστο αποτέλεσμα. Στην τρίτη, δε, περίπτωση ο Τούρκος πρόεδρος προσβάλλει ευθέως την ίδια την Άγκελα Μέρκελ αθετώντας πλήρως τις δεσμεύσεις που υποτίθεται πως ανέλαβε απέναντί της.
3ον Η άποψη που επικράτησε τις πρώτες μέρες μετά την τελευταία Σύνοδο Κορυφής, ότι, δηλαδή, ο Ερντογάν υποχωρεί και προσέρχεται σε διάλογο, κατόπιν της συντονισμένης αντίδρασης των Ευρωπαίων, αποδείχθηκε φρούδα. Μάλλον συνέβη το αντίθετο. Ο Τούρκος πρόεδρος εξέλαβε ως αδυναμία του Βερολίνου και της ΕΕ να αποφασίσουν αυστηρά και άμεσα εφαρμόσιμα μέτρα εναντίον του καθώς και την παραπομπή του θέματος στη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου. Πήρε μέρος όσων επιδίωκε μέσω της λεγόμενης “θετικής ατζέντας” και επανέρχεται τώρα με νέα χειρότερη κλιμάκωση εκμεταλλευόμενος το κενό στρατηγικής των Ευρωπαίων.
4ον Η Άγκυρα απέδειξε, επίσης, πως κεντρικός στόχος της είναι η Κύπρος. Το άνοιγμα των Βαρωσίων και οι κινήσεις του Barbaros, στη σκιά των εκλογών στα Κατεχόμενα, ίσως επιβεβαιώνει τις αναλύσεις ότι στόχος του Ερντογάν είναι τελικά η διχοτόμηση του νησιού, ή κάποια λύση του Κυπριακού με όρους πολύ κοντά σε αυτούς που έχει θέσει. Το Αιγαίο φαίνεται πως χρησιμοποιείται περισσότερο ως πεδίο εκβιασμού των Ευρωπαίων και ως μοχλός για να “σπάσει” το μέτωπο Αθήνας-Λευκωσίας.
5ον Ο Ερντογάν κλιμακώνει την προκλητικότητά του, βάσει σχεδίου, στο κενό που αφήνει η παραλυτική στάση των ΗΠΑ και κυρίως του Ντόναλντ Τραμπ. Είναι αλήθεια πως η τελευταία ανακοίνωση του Στέϊτ Ντιπάρτμεντ είναι αρκετά αυστηρότερη από προηγούμενες που έκαναν λόγο για “διαφιλονικούμενα ύδατα”. Ωστόσο είναι αμφίβολο εάν οι ΗΠΑ μπορούν να κάνουν κάτι περισσότερο τους επόμενους μήνες (μέχρι την εγκατάσταση της νέας διοίκησης).
6ον Η Άγκυρα επιχειρεί (ξανά) να στρατιωτικοποίησει την κρίση με την Ελλάδα προσβλέποντας πιθανώς ακόμα και σε ένα θερμό επεισόδιο που θα της επιτρέψει μια συνολική διευθέτηση. Το πλαίσιο των διερευνητικών επαφών, με ατζέντα την μία και μοναδική διαφορά που δέχεται να συζητήσει η Ελλάδα, δεν ήταν ποτέ βολικό για τον Ταγίπ Ερντογάν και κακώς έδωσαν βάση στις “καλές προθέσεις” του οι εταιροι και ορισμένοι κύκλοι στην Αθήνα.
Ο Τούρκος πρόεδρος ξέρει να διαβάζει αρκετά καλά την ελληνική σκηνή και γνωρίζει πως στο ελληνικό πολιτικό σύστημα και τις παρυφές του υπάρχουν ομάδες επιρροής που δέχονται να συζητήσουν την συνεκμετάλλευση και άλλες υποχωρήσεις. Το γεγονός, μάλιστα, πως εν μέσω κρίσης ο πρωθυπουργός ορίζει ως σύμβουλο εθνικής ασφαλείας του έναν -εξαιρετικό κατά τα άλλα εμπειρογνώμονα- τον Θάνο Ντόκο που είχε επιχειρηματολογήσει υπέρ του διαμοιρασμού των φυσικών πόρων σε ανατολική Μεσόγειο και Αιγαίο, μάλλον δεν στέλνει το κατάλληλο μήνυμα.
Τούτων δοθέντων, Αθήνα και Λευκωσία δεν έχουν παρά να δοκιμάσουν το μοναδικό “όπλο” που φαίνεται να υπολογίζει ο Ερντογάν. Τις ίδιες τις κυρώσεις! Το Βερολίνο είναι σχεδόν βέβαιο πως θα επχιειρήσει να αποτρέψει ξανά μια τέτοια απόφαση. Δεν υπάρχει, όμως, άλλος δρόμος. Αλλιώς τίποτε δεν μπορεί να αποκλειστεί στο εγγύς μέλλον.
Σεραφείμ Κοτρώτσος