ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ To έργο που παίζεται τις τελευταίες ώρες φέρει τον τίτλο “Ο φίλος μου ο Τζο (Μπάϊντεν)”. Κάτι σαν το άλλο με τον -κατά Αλέκο Σακελάριο- “φίλο μου τον Λευτεράκη”, όπου ο τελευταίος είναι ένα φανταστικό πρόσωπο (στην Πάτρα) που δίνει τη δυνατότητα και τις δικαιολογίες στο Ντίνο Ηλιόπουλο για “ποδόγυρο”.
του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ
Εν προκειμένω η επίκληση της όποιας “φιλίας” με τον 46ο πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών ενέχει τον κίνδυνο να καταλήξει μια μικρή φαντασίωση που, όμως, σε θέματα εξωτερικής πολιτικής μπορεί να αποβεί πολύ περισσότερο επικίνδυνη από την κατσάδα που υπέστη από τη σύζυγό του (στην ταινία ήταν η Μαργαρίτα Αθανασίου) ο μεγάλος μας κωμικός του παλιού καλού εμπορικού σινεμά.
Εάν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις εξαρτώνταν από τις φιλικές σχέσεις που είχαν οι Έλληνες πρωθυπουργοί με τους προέδρους των ΗΠΑ, τότε θα είχαμε λύσει πολλά θέματα από την εποχή του (και νομπελίστα Ειρήνης) Τζίμι Κάρτερ που έτρεφε μεγάλο σεβασμό στον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Ακόμα ευκολότερα θα ήταν τα πράγματα επί της θητείας του 41ου Αμερικανού προέδρου, δεδομένης της εξαιρετικής σχέσης και οικειότητας μεταξύ των Τζωρτζ Μπους του πρεσβυτέρου και του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Τα ξεροτήγανα στο Ακρωτήρι των Χανίων θα είχαν υποκαταστήσει πλήρως τις εργώδεις διπλωματικές προσπάθειες της περιόδου.
Παρόμοια πράγματα μπορεί να θυμηθεί κανείς με τον Δημοκρατικό Μπιλ Κλίντον (των βομβαρδισμών στη Γιουγκοσλαβία, ή αργότερα της νύχτας των Ιμίων), ακόμα και με τον “πρόεδρο των προέδρων” Μπάρακ Ομπάμα που μόνο στα στερνά της θητείας του άρχισε να απομακρύνεται από την τουρκική επιρροή, κι αυτό επειδή είχε ήδη αποφασιστεί από τα επιτελεία του Πενταγώνου και του Στέϊτ Ντιπάρτμεν η σταδιακή αποχώρηση του αμερικανού παράγοντα από τη Μέση Ανατολή (κενό που έσπευσε να καλύψει, άλλωστε, ο Ερντογάν).
Αλλά και το καλοκαίρι του 2016, κι ενώ αρκετοί προέβλεπαν την ήττα της Χίλαρι Κλίντον από τον Ντόναλντ Τραμπ, κάποιοι σύμβουλοι του τελευταίου έκοβαν βόλτες στην Αθήνα υποσχόμενοι την αναβάθμιση του ελληνοαμερικανικών σχέσεων. Σπαταλήθηκαν πολλά πρωτοσέλλιδα ελληνικών εφημερίδων για να προεξοφλούν την αλλαγή κλίματος στην Ουάσιγκτον εξαιτίας του γεγονότος ότι Ελληνικής καταγωγής στελέχη της ομάδας Τραμπ θα καταλάμβαναν θέσεις-κλειδιά στον Λευκό Οίκο.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, όμως, είναι σοβαρή χώρα –παρότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια είχαν έναν ασόβαρο πρόεδρο. Και ως σοβαρή χώρα σχεδιάζει μακροχρόνιες στρατηγικές που υπακούουν στα δικά τους συμφέροντα.
Η ανάλυση του διευθυντή του Eurasia (Σκάϊ) δεν πρέπει να διαλάθει της προσοχής μας επειδή μας αρέσει να δημιουργούμε “φανταστικούς φίλους”.
“Οι σχέσεις με την Τουρκία, τώρα, θα είναι πολύ διαφορετικές απ’ ότι με τη διακυβέρνηση Τραμπ. Θα υπάρξει ένα παράθυρο ευκαιρίας το επόμενο φθινόπωρο, όταν ο Μπάιντεν ίσως προσπαθήσει να αποκαταστήσει τις σχέσεις με την Άγκυρα. Αλλά, το τανγκό χρειάζεται δύο. Και ο πρόεδρος Ερντογάν θα πρέπει να ανταποκριθεί με μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, ειδικά για τους S400″, επισημαίνει, χαρακτηριστικά, ο Εμρέ Πέκερ.
Και συνεχίζει: “Ως προς την Αν. Μεσόγειο, νομίζω ότι οι σχέσεις μεταξύ της Αθήνας και της Άγκυρας, οι εξελίξεις στην Κύπρο και οι σχέσεις της Τουρκίας με την Ε.Ε. θα είναι οδηγοί των εξελίξεων, παρά οι στρατηγικές επιδιώξεις μιας προεδρίας Μπάιντεν. Εκτιμώ ότι ο πρόεδρος Ερντογάν θα ήταν πολύ πιο χαρούμενος με μια δεύτερη θητεία Τραμπ, αλλά την ίδια ώρα οι τουρκικές αρχές είχαν ξεκινήσει να προετοιμάζουν το έδαφος για να δουλέψουν με μια διακυβέρνηση Μπάιντεν εδώ και αρκετό καιρό”.
Εφόσον κάποιοι στην Αθήνα εκτιμούν πως η θητεία Μπάϊντεν έρχεται ως “τιμωρός” στην αβυσαλλέα προκλητικότητα του Ερντογάν έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου καλό θα ήταν να προετοιμάζονται.
Η “κανονικότητα” είναι μια λέξη κλειδί και αναμφίβολα έχει πολύ μεγάλη αξία να γνωρίζει κανείς με ποιον συνομιλεί στην Ουάσιγκτον κι αν αυτός κρατάει τον λόγο του. Ίσως τα πράγματα σε μια τέτοια επικοινωνία να γίνουν ευκολότερα- και δεν πρέπει να το υποτιμά κανείς.
Όμως κάτι τέτοιο προϋποθέτει δύο πράγματα: Πρώτον να κάνουμε κι εμείς (μακάρι να το έχει κάνει ήδη η κυβέρνηση διακριτικά) ότι –κατά τον Πέκερ– έχει κάνει η Άγκυρα, δηλαδή να προετοιμάζεται να συνεργαστεί με μια διακυβέρνηση Μπάϊντεν, και δεύτερον να έχουμε προετοιμάσει στρατηγική αντιμετώπισης των θεμάτων που θα προκύψουν.
Διότι, ας μη γελιόμαστε, ο 46ος πρόεδρος των ΗΠΑ και οι συνεργάτες του (ευχής έργο θα ήταν να αναλάβουν σημαντικούς ρόλους κάποιοι εξ αυτών που γνωρίζουμε καλά, όπως ο Μίλερ, ο Μπερνς και ο Τζέφρι Πάϊατ) όταν αποφασίσουν να ασχοληθούν με την περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου δεν θα το κάνουν για να “εκδικηθούν” τον ταραξία Ερντογάν αλλά για να επιβάλλουν ένα modus operandi απολύτως συμβατό με τα αμερικανικά συμφέροντα. Και σε μια τέτοια περίπτωση δεν είναι βέβαιο πως ο Ερντογάν είναι “καμμένο χαρτί”…
Εν κατακλείδι, μεγάλη η χαρά που ο Τραμπ “παίρνει πόδι” από τον Λευκό Οίκο, πολύ συγκρατημένη, όμως, η αισιοδοξία σχετικά με τι θα μας ξημερώσει με την διακυβέρνηση Μπάϊντεν. Κι όσοι ανασύρουν από τα portfoglio τους κάποιες φωτογραφίες με το νέο πρόεδρο από την εποχή που ήταν αντιπρόεδρος του Ομπάμα, καλά θα κάνουν να μην ποντάρουν όλα τους τα λεφτά πριν ανοίξει τα πρώτα χαρτιά του ο νέος πρόεδρος και τα συστήματα διακυβέρνησης στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.