ΜΙΧΑΛΗΣ ΨΥΛΟΣ «Ο Ερντογάν ελπίζει σε θετικά πρωτοσέλιδα μετά τη συνάντησή του Μπάιντεν»: Η γερμανική εφημερίδα Handelsblatt περιγράφει με λίγες λέξεις, αλλά με σαφήνεια τις προσδοκίες του Τούρκου προέδρου μετά τη χθεσινή συνάντησή του με τον Αμερικανό ομόλογό του Τζο Μπάιντεν, στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ ,στις Βρυξέλλες.
Πλατιά χαμόγελα και μια θερμή χειραψία στις φωτογραφίες, ήταν για τον Ερντογάν όλα όσα περίμενε επί της ουσίας από αυτή τη συνάντηση. Για να μπορέσει να τα «πουλήσει» στην κοινή γνώμη ,στο εσωτερικό της χώρας του. Γιατί εκεί είναι το πρόβλημα: «Ο Ερντογάν βρίσκεται υπό πίεση και είναι σε άμυνα – πολιτικά, αλλά και οικονομικά», γράφει η γερμανική εφημερίδα. «Η δημοτικότητά του είναι πολύ πιο χαμηλή από ό, τι ήταν εδώ και πολύ καιρό. Ακόμα κι αν οι επόμενες εκλογές είναι προγραμματισμένες να διεξαχθούν σε δύο χρόνια, ο Τούρκος πρόεδρος χρειάζεται επειγόντως υποστήριξη. Και μια νέα ανοιχτή διαμάχη με τις Ηνωμένες Πολιτείες θα ήταν τουλάχιστον, άβολη», σημειώνει η Handelsblatt .
Ο Ερντογάν είχε ανάγκη ένα πράγμα πάνω από όλα στις Βρυξέλλες: «Μια ιστορία επιτυχίας», όπως τονίζει ο πολύ γνωστός αρθρογράφος Σεντάτ Εργκίν στην εφημερίδα “Hürriyet”. Και επειδή είναι απίθανη η πρόοδος όσον αφορά το περιεχόμενο στους διάφορους προβληματικούς τομείς, ο θετικός συμβολισμός είναι ακόμη πιο σημαντικός για τον Τούρκο Πρόεδρο. Ο Σεντάτ Εργκίν πιστεύει ότι μια αρμονική συνάντηση θα έστελνε ένα σημαντικό μήνυμα στους διεθνείς επενδυτές.
Η συνεχιζόμενη κρίση στις σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες επιδεινώνει άλλωστε, την οικονομική κρίση στην Τουρκία ,τρομάζοντας τους επενδυτές Γι` αυτό προσπαθεί ο Τούρκος πρόεδρος το τελευταίο διάστημα να εμφανιστεί ως «περιστερά» και να εξομαλύνει -έστω και προσωρινά-τις σχέσεις του με τη Γαλλία, αλλά και την Ελλάδα. Επειδή είναι απίθανη η πρόοδος όσον αφορά το περιεχόμενο στους διάφορους προβληματικούς τομείς, ο θετικός συμβολισμός είναι ακόμη πιο σημαντικός για τον Τούρκο Πρόεδρο.
Το δίλημμα της Αθήνας και η ΕΕ
Αυτό τον «θετικό συμβολισμό» προσπάθησε να δείξει ο Ερντογάν και στις κατ` ιδίαν συναντήσεις που είχε στις Βρυξέλλες με τον Γάλλο πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν και τον Ελληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. «Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έσπασε πολλά … πορσελάνινα πιάτα στις σχέσεις με τους δυτικούς εταίρους της Τουρκίας τα τελευταία χρόνια και τώρα προσπαθεί να κολλήσει τα κομμάτια» γράφει εύστοχα η εφημερίδα RND του Αννόβερου. «Ο λόγος ; Η άσχημη οικονομική κατάσταση της Τουρκίας, που βυθίζεται σε μια νομισματική κρίση. Και οι οικονομικές κυρώσεις από τη Δύση είναι το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται ο Ερντογάν τώρα», σημειώνει η γερμανική εφημερίδα. Σύμφωνα με την εφημερίδα RND του Αννόβερου , «η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε ένα δίλημμα: ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δεν μπορεί να αγνοήσει την επιθετική ,επεκτατική πολιτική του Ερντογάν στην ανατολική Μεσόγειο, αλλά ούτε μπορεί να διακινδυνεύσει μια στρατιωτική σύγκρουση με την Τουρκία. Η Αθήνα πρότεινε να διευθετηθεί η σύγκρουση από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Η κυβέρνηση στην Άγκυρα μέχρι στιγμής αρνήθηκε να το πράξει. Ο Μητσοτάκης βασίζεται στην υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ενωσης στη διαμάχη με την Τουρκία. Αλλά η ΕΕ χρειάζεται τον Ερντογάν ως εταίρο στην μεταναστευτική πολιτική.
Το Βερολίνο πιστεύει επίσης ότι πρέπει να λάβει υπόψη τα διμερή οικονομικά συμφέροντα και τον ρόλο της Τουρκίας ως σημαντικού πελάτη της γερμανικής βιομηχανίας όπλων. Αυτό οδηγεί σε αυξανόμενη απογοήτευση στην Αθήνα», σημειώνει η γερμανική εφημερίδα .
Ο πνιγμένος πιάνεται από τον…Μπάιντεν
Όπως λοιπόν, ο πνιγμένος πιάνεται από τα μαλλιά του μήπως και σωθεί, «κατά ειρωνικό τρόπο, ο Μπάιντεν θα μπορούσε να είναι ο…σωτήρας του Ερντογάν, γιατί ο Τούρκος πρόεδρος εξαρτάται από τον Αμερικανό ομόλογό του, παρά τις διαφορές», γράφει η επίσης γερμανική Tagesspiegel. «Ο Ερντογάν χρειάζεται βοήθεια. Η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε κρίση, οι εταίροι στην εξωτερική πολιτικής είναι σπάνιοι», προσθέτει η γερμανική εφημερίδα. Τα γεγονότα είναι πεισματάρικα: H τουρκική οικονομία έχει πληγεί από την πανδημία, η λίρα έχει χάσει περίπου το 15% της αξίας της έναντι του δολαρίου από τις αρχές του χρόνου και πάνω από 30% σε σύγκριση με την εποχή πριν από την πανδημία. Ο πληθωρισμός και η ανεργία μαστίζουν τους Τούρκους πολίτες, οι ξένοι επενδυτές φεύγουν, θέτοντας σε κίνδυνο τον μοναδικό στόχο του Ερντογάν : Την παραμονή του στην εξουσία! Γι` αυτό και περίσσεψαν τα χαμόγελα -του συνήθως βλοσυρού Τούρκου προέδρου- στη συνάντηση με τον Μπάιντεν: Ελέγχοντας άλλωστε το 90% των μέσων ενημέρωσης ,ο Ερντογάν δεν είχε και μεγάλο πρόβλημα για να εμφανιστεί ως …θριαμβευτής στα σημερινά πρωτοσέλιδα των τουρκικών εφημερίδων.
Επί της ουσίας βέβαια, ο Τούρκος πρόεδρος έκανε την ανάγκη φιλοτιμία για να μην …εκραγεί μετά τη συνάντηση με τον Τζο Μπάιντεν . Μπορεί να συζήτησαν -όπως ειπώθηκε- το «πλήρες φάσμα των διμερών και περιφερειακών θεμάτων», αλλά ο Ερντογάν με την μεγαλομανία που τον διακατέχει δεν μπόρεσε να κρύψει ότι χρειάστηκε να περάσουν πέντε μήνες από την ορκωμοσία Μπάιντεν για να ξεκινήσει ο διάλογος. Και το μοναδικό τηλεφώνημα που έγινε από τότε ήταν στα τέλη Απριλίου, όταν ο Αμερικανός πρόεδρος γνωστοποίησε στον Ερντογάν ότι η Αμερική θα αναγνωρίσει την Γενοκτονία των Αρμενίων. Αυτή τη «μαχαιριά» του Μπάιντεν δεν τη χώνεψε ακόμη ο Ερντογάν, καθώς πριν αναχωρήσει για τις Βρυξέλλες από την Κωνσταντινούπολη ,είχε εκφράσει την ελπίδα ότι «στις συνομιλίες με τον Μπάιντεν θα ληφθούν αποφάσεις που θα μας κάνουν να ξεχάσουμε την 24η Απριλίου (επέτειο της Γενοκτονίας των Αρμενίων)». Όπως είπε ο Τούρκος πρόεδρος , «δυστυχώς, η 24η Απριλίου ήταν μια πολύ αρνητική διαδικασία για εμάς. Φυσικά, δεν περιμέναμε μια τέτοια προσέγγιση, αλλά αυτό μας έχει ενοχλήσει σοβαρά και δεν είναι δυνατόν να θεωρήσουμε σωστό να περάσει χωρίς να το αναφέρουμε. Επειδή η Τουρκία δεν είναι τυχαία χώρα…» Ολα αυτά έχουν βαρύνει πολύ την πλάστιγγα σε βάρος του Ερντογάν, στην προσπάθειά του να πείσει την κοινή γνώμη στη χώρα του για το διεθνές του κύρος. Οταν μάλιστα ο Μπαράκ Ομπάμα είχε κάνει στην Τουρκία το πρώτο του ταξίδι ,ως πρόεδρος , στο εξωτερικό! Για να μην λησμονήσουμε και τη στενή ,φιλική σχέση του Ερντογάν με τον τέως πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.
Μεγάλες οι διαφορές με τον Μπάιντεν
Μόνο που οι διαφορές με τον νέο Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών είναι μεγάλες. Ο κατάλογος των προβλημάτων μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας είναι μακρύς και η συνάντηση στις Βρυξέλλες κατέδειξε και τα κύρια σημεία σύγκρουσης: Η αγορά από την Αγκυρα πριν δύο χρόνια των ρωσικών πυραύλων S-400 και οι αμερικανικές κυρώσεις που παραμένουν, παρά την προσπάθεια για συγκρότηση κοινής επιτροπής που θα εξετάσει το ζήτημα.
Και αν για τους ρωσικούς πυραύλους ο Ερντογάν έδειξε διάθεση συμβιβασμού, σίγουρα θα κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια να κρύψει τη λύσσα του όταν ο Μπάιντεν επέμεινε σταθερά στην ανάγκη να υπάρξει πρόοδος σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πολιτικών ελευθεριών. Οσο και αν ο Ερντογάν αντέταξε το δικαίωμά του στην εθνική ασφάλεια, η δυνατότητα συμφωνίας ήταν μηδενική! Ο Αμερικανός πρόεδρος καυτηριάζει άλλωστε το δημοκρατικό έλλειμα και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τον Ερντογάν , πολύ πιο ξεκάθαρα από την Ευρωπαική Ενωση.
Για παράδειγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες αντέδρασαν έντονα όταν ο Γενικός Εισαγγελέας της Τουρκίας ξεκίνησε τη δικαστική διαδικασία για να τεθεί εκτός νόμου το φιλο-Κουρδικό HDP- το τρίτο μεγαλύτερο κόμμα της χώρας. Σε μια αναφορά 850 σελίδων προς το Ανώτατο Δικαστήριο, ο εισαγγελέας ζήτησε να διαλυθεί το HDP ,να παγώσουν οι τραπεζικοί του λογαριασμοί και να συλληφθούν σχεδόν 500 μέλη , με την κατηγορία της συνεργασίας με τους αντάρτες του ΡΚΚ. Την ίδια ώρα μάλιστα, που οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις συνεχίζουν με αμείωτη ένταση τις επιθέσεις τους εναντίον κουρδικών στόχων στη Συρία και το βόρειο Ιράκ, ο Ερντογάν αξίωσε από τον Μπάιντεν να σταματήσει η Αμερική να υποστηρίζει τους Κούρδους αυτονομιστές αντάρτες . Για να τα …ακούσει φυσικά από τον Αμερικανό πρόεδρο ,ο οποίος επανέλαβε τις ανησυχίες του σχετικά με την ασφάλεια των κατοίκων της περιοχής.
Υπήρξαν φυσικά και ζητήματα στα οποία συμφώνησαν οι δύο ηγέτες: Η συνέχιση της στρατιωτικής παρουσίας της Τουρκίας στο Αφγανιστάν: Μετά την απόσυρση όλων των δυτικών στρατιωτών, οι τουρκικές μονάδες θα μπορούσαν να παραμείνουν στο αεροδρόμιο της Καμπούλ για την ασφάλεια των διπλωματών. Επιπλέον, η Τουρκία θα συνεχίσει να προμηθεύει με οπλικά συστήματα χώρες που βρίσκονται στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας ,όπως η Ουκρανία, η Πολωνία και πιθανώς σύντομα η Λετονία-κάτι που είναι επίσης, προς το συμφέρον της Ουάσιγκτον. Η εξέλιξη αυτή φέρνει φυσικά την Αγκυρα αντιμέτωπη με τη Ρωσία , υποχρεώνοντας τον Ερντογάν να κινείται σε τεντωμένο σχοινί στις σχέσεις του με τον Βλάντιμιρ Πούτιν. Την ίδια ώρα, πληροφορίες από την Κύπρο αναφέρουν ότι ο Ερντογάν χτίζει νέες στρατιωτικές εγκαταστάσχεις στα κατεχόμενα: Αναβαθμίζει το παράνομο αεροδρόμιο στο κατεχόμενο Λευκόνοικο και δημιουργεί νέα ναυτική βάση στο Μπογάζι.
Ολα αυτά, ενισχύουν φυσικά τις αμφιβολίες για την αξιοπιστία του Ερντογάν και τις “ειρηνευτικές” του διαθέσεις. Και η ιστορία έχει δείξει ότι όσο περισσότερο περιθωριοποιείται ο Τούρκος πρόεδρος, τόσο πιο απρόβλεπτος και επικίνδυνος γίνεται.
Πρώτη δημοσίευση: δημοκρατία