Ο μυστικός πόλεμος για την Ουκρανία κρύβεται στο υπέδαφος…

Η στρατιωτική πίεση που ασκεί αυτή τη στιγμή η Ρωσία στην Ουκρανία είναι πραγματικά απρόβλεπτη. Ωστόσο το φυσικό αέριο είναι το μεγαλύτερο όπλο του Πούτιν σε αυτή τη διαμάχη με τη νέα κυβέρνηση της χώρας, την οποία δεν εγκρίνει.

Ποιά συμφωνία έχει η Ρωσία με την Ουκρανία για το αέριο

Η Ουκρανία εξαρτάται αποκλειστικά από το φυσικό αέριο της Ρωσίας και αν ο Πούτιν αυξήσει τις τιμές το Κίεβο θα καταρρεύσει. Αυτό είναι το μυστικό καυτό μέτωπο της Ουκρανίας και το πραγματικό δίδυμο της σύρραξης είναι η ρωσική Gazprom και η ουκρανική Naftofaz.
Η συμφωνία που υπάρχει μεταξύ τους είναι ότι η πρώτη θα τροφοδοτεί τη δεύτερη με συμβόλαια που υπογράφονται κάθε τρίμηνο. Προφανώς όταν οι σχέσεις των δύο χωρών βρίσκονται σε καλό σημείο τότε και οι τιμές του αερίου είναι καλές. Το τελευταίο συμβόλαιο υπεγράφη τον περασμένο Δεκέμβριο και αφορούσε παραγγελία 1.000 κυβικά μέτρα προς 268,5 δολάρια. Τιμές πολύ καλές αν κρίνει κανείς ότι στην αγορά υπήρχαν και τιμές 400 δολαρίων τη στιγμή που υπεγράφη η συμφωνία της Ρωσίας με την κυβέρνηση Γιανουκόβις.

Η ανταγωνιστικότατη και υπέροχη αυτή τιμή εδόθη διότι ο Γιανουκόβιτς είχε μόλις διακόψει τη συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ενωση και είχε ξαναστραφεί προς τη Μόσχα. Τώρα που η νέα κυβέρνηση στρέφεται προς την Ευρώπη όλα τα ενδεχόμενα είναι πιθανά στο μέτωπο του φυσικού αερίου.

Η Ρωσία κρατάει στο χέρι την Ουκρανία
Η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας φυσικού αερίου στην Ουκρανία και συχνά κατηγορήθηκε ότι το χρησιμοποιεί για να πιέζει πολιτικά τον γείτονά της. Ορισμένοι τομείς της ουκρανικής βιομηχανίας (μεταλλουργία, λιπάσματα) εξαρτώνται απολύτως από τις ρωσικές εξαγωγές. Αυτό που επιδεινώνει συχνά τα πράγματα είναι ότι η Ουκρανία δεν πληρώνει στην ώρα της.
Η Ουκρανία χρωστάει σήμερα στην Gazprom περίπου 4 δις. δολάρια. Πού να τα βρει, αφού ψάχνει ταυτόχρονα 35 δις. για να χρηματοδοτήσει το χρέος της τα δύο επόμενα χρόνια; Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει έναν τρίτο πόλεμο φυσικού αερίου. Τον Ιανουάριο του 2006 και στις αρχές του 2009 η Gazprom είχε αποφασίσει να κόψει την τροφοδότηση της Ουκρανίας, μετά από εντολή του Κρεμλίνου, και να εμποδίσει παράλληλα την τροφοδότηση της Ευρώπης, αφού από την Ουκρανία περνούν και οι αγωγοί για την Ευρώπη. Τότε οι Ρώσοι ήθελαν να πιέσουν την Ουκρανία για τα χρέη της σε φυσικό αέριο και απλήρωτα δάνεια αλλά και να την τιμωρήσουν γιατί «φλέρταρε» με την ιδέα της ευρωπαϊκής προσέγγισης.
Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα πολλές χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης να στερηθούν το φυσικό αέριο. Σήμερα η θέση της Ουκρανίας είναι το ίδιο σημαντική για τους αγωγούς φυσικού αερίου προς την Ευρώπη αλλά μόνο κατά 60%, ενώ παλιότερα ήταν κατά 90%. Επομένως ακόμη κι αν προκληθεί μείζων κρίση με τη Ρωσία, από αυτή την άποψη οι γείτονες μπορούν να είναι ήσυχοι.
Σήμερα η Ουκρανία δεν μπορεί να πάρει την Ευρώπη όμηρο
Αντίθετα με ό,τι συνέβαινε στις προηγούμενες κρίσεις, η Ρωσία είναι σήμερα πιο ελεύθερη να πιέσει την γείτονα Ουκρανία. Διαθέτει πλέον άλλους τρόπους να τροφοδοτεί την Ευρώπη και μπορεί κατά συνέπεια να στερήσει το αέριο στην Ουκρανία χωρίς να διαταράξει τη σχέση της με τους άλλους ευρωπαίους.
Ένας αγωγός στη Βαλτική με επικεφαλής τον Σρέντερ
Κι αυτό γιατί η Gazprom κατασκεύασε, μαζί με τις γερμανικές Ε.ΟΝ και BASF και τη γαλλική GDF Suez, έναν διπλό γιγαντιαίο αγωγό μέσα στη Βαλτική θάλασσα. Ονομάζεται Nord Stream και επιτρέπει να περάσουν 55 δις. κυβικά μέτρα κάθε χρόνο, κατευθείαν από τη Ρωσία στη Γερμανία. Η Γερμανία εξαρτάται σχεδόν απόλυτα από το ρωσικό φυσικό αέριο και ούτως ή άλλως η Ρωσία δεν θα ήθελε να τα χαλάσει μαζί της. Το πιο σημαντικό και συμβολικό σε αυτή την υπόθεση είναι ότι ο Γκέρχαρντ Σρέντερ, ο πρώην γερμανός καγκελάριος, διευθύνει τον Ομιλο του Nord Stream.
Δεύτερος αγωγός μέσω Βουλγαρίας
Στα νότια η Gazprom θα θέσει σύντομα σε λειτουργία τον South Stream, τον αγωγό που θα περνάει από την Βουλγαρία, την Σερβία, την Ουγγαρία και την Ιταλία. Αυτό θα διασφαλίσει τη μόνιμη ροή φυσικού αερίου προς τη Δύση και ειδικά την κεντρική Ευρώπη.
Όλα αυτά εξηγούν το γεγονός ότι οι Ουκρανοί δεν θα θέλουν πια να στερηθούν το φυσικό αέριο μέσα στο χειμώνα. Σύμφωνα με τον Alexandre Razouvaev, διευθυντή της εταιρείας Alpari, «η Gazprom εξαρτάται πλέον ελάχιστα από τη δίοδο της Ουκρανίας απ’ό,τι στο παρελθόν. Τα τελευταία χρόνια κατασκευάστηκαν εναλλακτικές λύσεις. Εν πρώτοις ο BelTransGaz, μέσω Λευκορωσίας, μετά ο Nord Stream και να μην ξεχνάμε τον αγωγό που συνδέει την Ρωσία με την Τουρκία μέσω Μαύρης Θάλασσας».
Παλεύει και η Ουκρανία να ξεφύγει από τη ρωσική στρόφιγγα
Ακριβώς όπως η Ρωσία έψαξε εναλλακτικές και δημιούργησε αγωγούς για να ξεφύγει από την Ουκρανία, έτσι και η Ουκρανία προσπάθησε να πολλαπλασιάσει τις λύσεις σε τροφοδοσία φυσικού αερίου. Στα τέλη του 2013 ο πρώην πρωθυπουργός Μικόλα Αζάροφ είχε δηλώσει ότι η Ουκρανία είχε μειώσει τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία κατά 40% από το 2010 και μετά. Σύντομα, πρόσθεσε ο Αζάροφ, η Ουκρανία θα είναι ανεξάρτητη από το ρωσικό αέριο. Κατέληξε λέγοντας ότι η χώρα κατέβαλε υπεράνθρωπες προσπάθειες για να αντλήσει αέριο από τα εδάφη της.
Φυσικό αέριο από σχιστόλιθο
Πολλά συμβόλαια και συμφωνίες έκλεισαν, ειδικά με την Shell και την ExxonMobil η οποία αδειοδοτήθηκε για να αντλήσει αέριο στη Μαύρη Θάλασσα. Η ουκρανική κυβέρνηση έδωσε επίσης άδεια στην αμερικανική Chevron να αρχίσει τις έρευνες για άντληση φυσικού αερίου από σχιστόλιθο. Μια φλέβα σχιστόλιθου βρέθηκε στην περιοχή Ολέσκι, στα ανατολικά της χώρας, σύμφωνα με δηλώσεις του τότε προέδρου Γιανουκόβιτς.
Οι ειδικοί είναι ωστόσο πολύ επιφυλακτικοί για την πραγματική δυνατότητα άντλησης αερίου από σχιστόλιθο στην Ανατολική Ευρώπη αφού πολλές προσπάθειες εξόρυξης στο παρελθόν είχαν καταλήξει σε αποτυχία. Τα σχέδια αυτά προσκρούουν επιπλέον στην εχθρότητα των τοπικών κοινωνιών, οι οποίες ανησυχούν για τις περιβαλλοντικές συνέπειες. Εκατοντάδες άτομα είχαν διαδηλώσει τον περασμένο Οκτώβριο στην πόλη Lviv, την μεγαλύτερη πόλη στα ανατολικά της Ουκρανία, εναντίον της εξόρυξης της Chevron. Πληροφορίες από την Le Monde και την HuffingtonPost.