ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Με ένα θλιβερό αριθμητικό ρεκόρ, το χαμηλότερο αριθμό σε δότες οργάνων της τελευταίας οκταετίας και συνεπώς τις λιγότερες «κερδισμένες ζωές» τιμά ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ) τη σημερινή Πανελλήνια Ημέρα Δωρεάς Οργάνων (έχει θεσπιστεί η 1η Νοεμβρίου, ημέρα εορτασμού των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού, πρωτοπόρων και προστατών της Μεταμόσχευσης).
Τα στατιστικά στοιχεία του Οργανισμού είναι αποκαλυπτικά: Μόλις 45 δότες καταγράφηκαν για το έτος 2013 -τα στοιχεία για το τρέχον έτος δεν έχουν καταγραφεί ακόμη αλλά σύμφωνα με τις εκτιμήσεις η εικόνα δεν είναι αισιόδοξη για το μέλλον της δωρεάς οργάνων και των μεταμοσχεύσεων. Το θετικό είναι όμως ότι το 1/ 3 των δοτών προέρχονται από νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης, η οποία φαίνεται ότι σηκώνει ολοένα και μεγαλύτερο βάρος στο θεσμό της προσφοράς οργάνων με όλα της τα νοσοκομεία, δημόσια και ιδιωτικά.
Τα ερωτήματα «γιατί δεν έχουμε αρκετούς δότες;» ή «γιατί η Ελλάδα παραμένει μια από τις τελευταίες χώρες στο χάρτη της Δωρεάς Οργάνων με μόλις 7 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού ενώ στις ευρωπαϊκές χώρες η αναλογία είναι 20 προς 1 εκατομμύριο πληθυσμού;» ανακύπτουν πιεστικά για μια ακόμη χρονιά, αλλά οι απαντήσεις σύμφωνα με τον πρόεδρο του Οργανισμού, καθηγητή κ. Αλικιβιάδη Κωστάκη δεν είναι εύκολες ούτε απλές διότι αφορούν τον ΕΟΜ όχι αυτό καθεαυτό ως Οργανισμό αλλά ως βασικό τμήμα του συστήματος υγείας της χώρας μας.
«Δεν αρκεί να στηρίζει ο κόσμος τη Δωρεά Οργάνων, θα πρέπει να τη στηρίζει και το ίδιο Σύστημα Υγείας» τονίζει ο καθηγητής με αφορμή την σημερινή ημέρα «γιορτής» για τον θεσμό της δωρεάς οργάνων και των μεταμοσχεύσεων. Σύμφωνα με τον κ. Κωστάκη «αυτό σημαίνει ένα σύστημα υγείας, καλά δομημένο και οργανωμένο που λειτουργεί με τη συνεργασία του ΕΟΜ, των ΜΕΘ και των Μονάδων Μεταμόσχευσης και του ευρύτερου Συστήματος Υγείας και που συνεπώς μπορεί να δημιουργεί δότες οργάνων».
Ραχοκοκαλιά της διαδικασίας μεταμόσχευσης είναι ο Συντονιστής Μεταμοσχεύσεων. Στις χώρες με υψηλούς δείκτες Δωρεάς Οργάνων, σε όλα τα νοσοκομεία όπου λειτουργούν ΜΕΘ υπάρχουν οι λεγόμενοι «Τοπικοί Συντονιστές Μεταμοσχεύσεων», που ασχολούνται αποκλειστικά ή μεταξύ των καθηκόντων τους, με τον έγκαιρο εντοπισμό και τη φροντίδα των δυνητικών δοτών.
Στην Ελλάδα η κατάσταση διαμορφώνεται διαφορετικά – για την ακρίβεια καθορίζεται από την έλλειψη κλινών ΜΕΘ. Το έλλειμμα σε κρεβάτια Εντατικής δεν επιτρέπει σε πολλούς βαρέως πάσχοντες δηλαδή σε δυνητικούς δότες, ούτε καν να φτάσουν στη ΜΕΘ και καταλήγουν σε άλλες κλινικές των νοσοκομείων, όπου δεν υπάρχει η δυνατότητα των διαδικασιών δωρεάς. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών (ΙΣΑ), στο ΕΣΥ λειτουργούν 540 κλίνες ΜΕΘ, ενώ 154 είναι πλέον κλειστές λόγω μη στελέχωσης προσωπικού.
«Οι ιατροί των Μονάδων δεν έχουν, κατά τις δικές τους δηλώσεις, ευχέρεια κλινών να νοσηλεύσουν τους έχοντες άμεση ανάγκη και δεν έχουν και επάρκεια προσωπικού ασχοληθούν με τη δωρεά οργάνων όταν αποβιώσει ο ασθενής στη ΜΕΘ. Έχει λοιπόν μειωθεί πολύ η δυνατότητα λήψης οργάνων επί εγκεφαλικών θανάτων, διότι έχουν ελαττωθεί οι θέσεις στις ΜΕΘ που διασφαλίζουν την αρτιότητα στη νοσηλεία για τη διατήρηση των οργάνων που δυνητικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν μετά τον εγκεφαλικό θάνατο» εξηγεί τους θλιβερούς αριθμούς των ελάχιστων δοτών οργάνων στη χώρα μας ο κ. Κωστάκης.
Η άλλη πληγή του θεσμού κρύβεται στην κρίση και στις επιπτώσεις της: «Πιθανότατα οι συγγενείς κουρασμένοι από τις δύσκολες στιγμές που περνάμε ως χώρα και από τις δυσκολίες της νοσηλείας του ασθενούς τους στο νοσοκομείο, δεν έχουν διάθεση να προσφέρει τα όργανα του μετά θάνατον» λέει ο πρόεδρος του ΕΟΜ και εκτιμά ότι «ίσως έτσι εξηγείται από τους 146 ανθρώπους που κατέληξαν στις ΜΕΘ, αξιοποιήθηκαν όργανα μόνον από 45 αποβιώσαντες». Ακόμη και με αυτό τον χαμηλό αριθμό δοτών κερδήθηκε η ζωή για 191 ασθενείς.
Η συμβολή του ΕΟΜ
Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων από την ίδρυσή του το 2001 έχει προσφέρει κυριολεκτικά μια νέα ζωή σε περισσότερους από 4.000 ασθενείς. Το 2008 άγγιξε το ψηλότερο επίπεδο του αριθμού των δοτών με 8,9 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού, καθώς και μεταμοσχεύσεων καθώς έγιναν 318 μεταμοσχεύσεις συμπαγών οργάνων.
Ο 24ωρος Συντονισμός μεταμοσχεύσεων Συμπαγών Οργάνων είναι η πιο γνωστή δράση του ΕΟΜ, αλλά όχι η μοναδική. Ο ΕΟΜ αναζητεί επίσης παγκόσμια δότες αιμοποιητικών κυττάρων (μυελού των οστών) και βρίσκει συμβατό δότη για περίπου 80 με 90 ασθενείς κάθε χρόνο και συνεργάζεται με αντίστοιχους οργανισμούς στο εξωτερικό για την ανταλλαγή μοσχευμάτων ώστε κάθε προσφορά οργάνου να αξιοποιηθεί και κάθε ασθενής να βρει μόσχευμα τη στιγμή που το έχει ανάγκη, είτε εδώ είτε στον ευρωπαϊκό χώρο.
Φέτος, η «Πανελλήνια Ημέρα Δωρεάς Οργάνων», θα τιμηθεί στις 14 Νοεμβρίου 2014, στο πλαίσιο της εκδήλωσης που ο ΕΟΜ και ο Σύλλογος Βαρέως Καρδιο-Πνευμονοπαθών Ασθενών (ΣΥΒΑΚΑΠΑ) διοργανώνουν στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.