Newsroom Τα μεσάνυχτα της Τρίτης 30 Ιουνίου τα ρολόγια της Γης θα προσθέσουν ένα εμβόλιμο (διορθωτικό) δευτερόλεπτο, με αποτέλεσμα το τελευταίο λεπτό του μήνα να έχει 61 δευτερόλεπτα και όχι 60.
Έτσι, στις 23:59:59 ώρα Γκρίνουιτς (02:59:59 ώρα Ελλάδας) η ώρα θα «κολλήσει» για ένα πρόσθετο δευτερόλεπτο (23:59:60), προτού τα ρολόγια δείξουν 00:00:00 (03:00:00 ώρα Ελλάδας) και ξεκινήσει η Τετάρτη 1 Ιουλίου. ‘Αλλα συστήματα απλώς θα «σβήσουν» για ένα δευτερόλεπτο.
Είναι η 27η φορά που γίνεται κάτι τέτοιο. Η προηγούμενη φορά που είχε γίνει κάτι ανάλογο, ήταν το 2012 (προηγουμένως είχαν γίνει προσθήκες δευτερολέπτων τα έτη 2008, 2005 και 1998). Και τότε είχαν προκληθεί ορισμένα προβλήματα στις χρηματιστηριακές συναλλαγές και στο διαδίκτυο (καθώς μπερδεύτηκαν οι κεντρικοί υπολογιστές υπηρεσιών όπως το LinkedIn και το Reddit), κάτι που αρκετοί φοβούνται ότι μπορεί να επαναληφθεί και φέτος.
Ο χρόνος περιστροφής της γης
Τυπικά, ο πλανήτης μας χρειάζεται 86.400 δευτερόλεπτα για να πραγματοποιήσει μία περιστροφή 360 μοιρών σε ένα 24ωρο. Όμως η Γη δέχεται συνεχώς βαρυτικές επιδράσεις από τον Ήλιο, τη Σελήνη και τους άλλους πλανήτες, με συνέπεια η ταχύτητα περιστροφής της να μην είναι σταθερή, αλλά να επιβραδύνεται ανεπαίσθητα. Έτσι, στην πραγματικότητα, η μέση διάρκεια της μέρας (ο χρόνος μιας πλήρως περιστροφής της Γης περί τον εαυτό της) είναι 86.400,002 δευτερόλεπτα.
Το αποτέλεσμα είναι να παρατηρείται απόκλιση της τάξης των δύο χιλιοστών του δευτερολέπτου ανάμεσα στον φυσικό (αστρονομικό-ηλιακό) χρόνο και στον Διεθνή Ατομικό Χρόνο, που μετρούν τα ατομικά ρολόγια με ακρίβεια δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου. Συσσωρευόμενη κάθε μέρα, αυτή η απόκλιση φθάνει περίπου το ένα δευτερόλεπτο μέσα στο έτος. Έτσι, περιοδικά πρέπει να γίνεται μία διόρθωση στον Συγχρονισμένο Παγκόσμιο Χρόνο (UTC), τον διάδοχο της ώρας Γκρίνουιτς (GMT), που μετριέται από τα ατομικά ρολόγια.
Η μέτρηση του ατομικού χρόνου
Ο ατομικός χρόνος υπολογίζεται από εκατοντάδες ατομικά ρολόγια σε όλο τον κόσμο, τα οποία μετρούν τους απολύτως προβλέψιμους ηλεκτρομαγνητικούς παλμούς του ατόμου του χημικού στοιχείου καισίου. Τα ατομικά ρολόγια χάνουν μόνο ένα ατομικό δευτερόλεπτο κάθε 300 εκατ. χρόνια.
Κατά καιρούς η απόκλιση μεταξύ ατομικού χρόνου και αστρονομικού χρόνου είναι τόση πια, που κρίνεται αναγκαία η προσθήκη ενός εμβόλιμου δευτερολέπτου από τη Διεθνή Υπηρεσία Περιστροφής της Γης και Συστημάτων Αναφοράς (IERS), η οποία εδρεύει στη Γερμανία και δημιουργήθηκε το 1987 από τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση και τη Διεθνή Ένωση Γεωδαισίας και Γεωφυσικής.
Η IERS παρακολουθεί συνεχώς την περιφορά του πλανήτη μας και εισηγείται στη Διεθνή Ένωση Τηλεπικοινωνιών (ITU) του ΟΗΕ πότε πρέπει να «κολλήσει» ο χρόνος. Η τελική απόφαση ανήκει στην ITU. Η πρώτη διόρθωση έγινε το 1972. Μέχρι τότε, ο χρόνος μετριόταν όχι από τα ατομικά ρολόγια, αλλά με βάση την αστρονομική σχέση ανάμεσα στη Γη και τον Ήλιο, που ήταν πιο γνωστός ως «Χρόνος Γκρίνουιτς» (GMT).
Το έξτρα δευτερόλεπτο ανακοινώνεται μήνες πριν την εισαγωγή του, ώστε να υπάρχει προετοιμασία της διεθνούς κοινότητας, και παραδοσιακά προστίθεται είτε το βράδυ της 31ης Δεκεμβρίου, είτε το βράδυ της 30ής Ιουνίου. Παρόλα αυτά, αρκετά συστήματα δεν έχουν την κατάλληλη προετοιμασία για να χειρισθούν σωστά το εμβόλιμο δευτερόλεπτο, καθώς η προσθήκη τους είναι ακανόνιστη.
Ο πονοκέφαλος που περιοδικά προκαλεί το εμβόλιμο δευτερόλεπτο, έχει εντείνει τις πιέσεις από διάφορες πλευρές να σταματήσει αυτή η πρακτική, κάτι που θα εξετάσει ξανά η ITU σε συνάντηση στη Γενεύη εντός του 2015. Αυτό σημαίνει ότι πλέον ο χρόνος θα βασίζεται αποκλειστικά στα ατομικά ρολόγια ύψιστης ακρίβειας, χωρίς να γίνεται περιοδική διόρθωση με βάση τον αστρονομικό χρόνο.
Η συνέπεια είναι ότι οι δύο χρόνοι, ατομικός και αστρονομικός, θα αποκλίνουν όλο και περισσότερο στο μέλλον (μια διαφορά ενός έως δύο λεπτών στη διάρκεια ενός αιώνα), οπότε σταδιακά θα χαθεί η σύνδεση ανάμεσα στην μέτρηση του χρόνου και στην εμπειρία των ανθρώπων για τον χρόνο γύρω τους.. Έτσι, κάποτε στο μακρινό μέλλον, οι άνθρωποι θα βλέπουν την ώρα 8 το πρωί στο ρολόι τους, αλλά γύρω τους ο ήλιος θα κοντεύει να δύσει.