ΣΠΥΡΟΣ ΣΙΔΕΡΗΣ Η εκλογή εκ νέου του Αλεκσάνταρ Βούτσιτς στον Προεδρικό θώκο από τον πρώτο γύρο, δεν ήταν έκπληξη.
Έκπληξη ήταν το μεγάλο ποσοστό που έλαβε 58,59% και η διαφορά που είχε με το ποσοστό του κόμματος που ηγείται, του Σερβικού Προοδευτικού Κόμματος το οποίο έλαβε 42,97%. Ακόμα κι αν συνυπολογίσει κάποιος το ποσοστό του Σερβικού Σοσιαλιστικού Κόμματος του Ίβιτσα Ντάτσιτς που έλαβε το 11,5%, πάλι υπάρχει διαφορά 5 μονάδων. Κάτι που δείχνει ότι τον εμπιστεύονται περισσότεροι πολίτες απ’ όσο εμπιστεύονται το κόμμα του. Αυτό φαίνεται κι από την αύξηση του ποσοστού του κατά 2,5% από τις προεδρικές εκλογές του 2017, που μεταφράζονται σε πάνω από 130 χιλιάδες επιπλέον ψήφους.
Το κόμμα του όμως δεν τα πήγε και τόσο καλά καθώς συγκέντρωσε το 43,97% το μικρότερο ποσοστό από το 2014, όταν και ανέλαβε την διακυβέρνηση της χώρας για πρώτη φορά. Έτσι από τις 188 έδρες που είχε στην κυβέρνηση του 2020, έπεσε στις 121 από τις 250 έδρες της Σερβικής Εθνοσυνέλευσης, με αποτέλεσμα να χρειαστεί τον Ίβιτσα Ντάτσιτς για να σχηματίσει κυβέρνηση. Όπως εκτιμούν αναλυτές στη Σερβία, ο σχηματισμός κυβέρνησης θα πάρει χρόνο, ίσως δυο ή τρεις μήνες.
Αν και κέρδισε τον πρώτο γύρο των εκλογών για αρχηγός του κράτους και είχε λόγους να πανηγυρίζει, ο παλιός-νέος πρόεδρος της Σερβίας, Αλεκσάνταρ Βούτσιτς, είχε ήδη επισημάνει ένα πιθανό πρόβλημα το βράδυ των εκλογών, την μετακίνηση της Σερβίας προς τα δεξιά.
Στις προχθεσινές βουλευτικές εκλογές και στις εκλογές του Βελιγραδίου, τρία δεξιά κόμματα κέρδισαν συνολικά 50 έδρες στο σερβικό κοινοβούλιο και στη δημοτική συνέλευση του Βελιγραδίου, ενώ μέχρι τώρα δεν είχαν καμιά έδρα.
Για κάποιους, αυτό μπορεί να ήταν αναμενόμενο, για κάποιους μια έκπληξη, αλλά αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι τρεις λίστες – ο συνασπισμός NADA, το κόμμα Zavetnici και το Πατριωτικό Μπλοκ υπό την ηγεσία του Dveri – εισήλθαν τόσο στο εθνικό κοινοβούλιο όσο και στο κοινοβούλιο της πρωτεύουσας.
«Ο αντίκτυπος της ουκρανικής κρίσης ήταν τεράστιος στα αποτελέσματα των σημερινών εκλογών» είπε ο Βούτσιτς μετά την ανακοίνωση της νίκης του, προσθέτοντας ότι η Σερβία κινήθηκε δραματικά προς τα δεξιά. Κάτι που είναι μια πραγματικότητα.
Σ’ ότι αφορά την Εθνοσυνέλευση της Σερβίας, και οι τρεις δεξιές λίστες έχουν περάσει το όριο εισόδου και θα έχουν αρκετές έδρες στο κοινοβούλιο -συνολικά 35. Όταν μεταφραστεί σε ποσοστά, το σύνολο των ποσοστών τους είναι 13,1%, αντίστοιχο με το ποσοστό της συμμαχίας της αντιπολίτευσης.
Παρόμοια είναι και η κατάσταση για το κοινοβούλιο της πόλης, και το ποσοστό είναι ελαφρώς υψηλότερο, 13,5%. Όταν αυτός ο αριθμός μεταφράζεται σε έδρες, αυτές είναι συνολικά 15.
Αν λάβουμε υπόψη ότι και τα τρία κόμματα είναι φιλορωσικά, αντιευρωπαϊκά και εθνικιστικά, τίθεται το ερώτημα προς ποια κατεύθυνση βαδίζει η σερβική πολιτική.
Ποιοι είναι όμως οι παράγοντες που επηρέασαν το αποτέλεσμα των εκλογών;
Ο πόλεμος στην Ουκρανία
Ο πρώτος παράγοντας σύμφωνα με τους σέρβους αναλυτές, είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία. Τα κόμματα με εθνικό προσανατολισμό, χρησιμοποίησαν τον πόλεμο στην Ουκρανία σε συνδυασμό με τους βομβαρδισμούς στο Βελιγράδι, σε μια πιο φιλορωσική προσέγγιση. Δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι οι Σέρβοι έχουν μια θετική άποψη για τη Ρωσία.
Οι διαφωνίες μεταξύ του Προοδευτικού Κόμματος και του Τζίλας ηγέτη του Κόμματος Ελευθερίας και Δικαιοσύνης
Ένας άλλος λόγος για την επιτυχία των δεξιών θα μπορούσε να είναι οι συνεχείς πολιτικές διαμάχες μεταξύ του SNS και του Ντράγκαν Τζίλας και των πολιτικών που συγκεντρώθηκαν γύρω του. Το επεσήμανε ο ίδιος ο Βούτσιτς στην ομιλία του, λέγοντας χθες το βράδυ ότι «η λίστα μας και η λίστα του Τζίλας υπέστησαν το μεγαλύτερο πλήγμα λόγω των καυγάδων μας και οι άλλοι το χρησιμοποίησαν». Υπονοώντας ότι αν υπήρχε μια υποτυπώδης συνεργασία δεν θα υπήρχε χώρος για κέρδη των δεξιών κομμάτων.
Προχθές το βράδυ ο Βούτσιτς μίλησε για τον κίνδυνο στροφής της Σερβίας προς τα δεξιά, αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα υπάρξει διάλογος για την σύγκλιση των κομμάτων εκτός της δεξιάς.
«Η Σερβία θα πρέπει να αποφασίσει πώς και με ποιον τρόπο θα πάει στο μέλλον. Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι θα μιλήσουμε με όλους τους πολιτικούς παράγοντες, ακόμη και με αυτούς που φαίνονται πιο απομακρυσμένοι από εμάς» είπε ο Βούτσιτς.
Κορωνοϊός
Ο τρίτος παράγοντας ήταν η πανδημία, καθώς τα δεξιά κόμματα καβάλησαν το κύμα της πανδημίας του κορωνοϊού τα τελευταία δύο χρόνια, με ορισμένα να υποστηρίζουν ανοιχτά αντιιατρικές απόψεις και να διαδίδουν θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με τα εμβόλια.
Χτίζοντας πάνω σε θεωρίες συνομωσίας για τα εμβόλια και τον κορωνοϊό, συγκέντρωσαν ένα μεγάλο αριθμό υποστηρικτών τον οποίο διατήρησαν για μεγάλο διάστημα χτίζοντας έτσι μια αμφίδρομη σχέση.
Βέβαια τους τελευταίους μήνες η ατζέντα άλλαξε και ο πόλεμος κυριάρχησε σε σχέση με την πανδημία. Όμως τελικά η εμφάνιση της δεξιάς-ακροδεξιάς προκαλεί προβληματισμό στο πολιτικό σκηνικό της Σερβίας.
Οι επιλογές για τον σχηματισμό κυβέρνησης θα διαμορφώσουν και την μελλοντική πορεία της Σερβίας προς τα δεξιά όπως φοβάται ο Βούτσιτς.