NewsEdit Τι είναι αυτό που έχει συμβεί σε αυτά τα χρόνια και μας εμποδίζει να διακρίνουμε αυτόν που δέχθηκε την επίθεση από τον επιτιθέμενο;
του Έτσιο Μάουρο*
Σπάνια ένας πόλεμος μας φανερώνεται τόσο καθαρά όσο η σύγκρουση Ρωσίας Ουκρανίας, καταδεικνύοντας την προφανή ευθύνη του Κρεμλίνου για την πολεμική επιλογή, τον προσχηματικό χαρακτήρα των κατηγοριών που η Μόσχα απευθύνει στο Κίεβο, επιβεβαιώνοντας που βρίσκεται το δίκαιο και που αντίθετα κυριαρχεί η αυθαιρεσία. Ένα κυρίαρχο κράτος εισέβαλε με μονομερή απόφαση σε ένα άλλο κυρίαρχο κράτος, αμφισβήτησε με τα όπλα τα σύνορά του και αρνήθηκε τη νόμιμη κυβερνητική εξουσία στην εδαφική του επικράτεια, ποδοπατώντας με τα τανκς την κυριαρχία του, την αυτονομία του και την ανεξαρτησία του, δηλαδή την ελευθερία του. Πρόκειται για μια τέτοια ανατροπή του πολιτισμικού κώδικα και των κανόνων της πολιτισμένης συνύπαρξης, στους οποίους βασίζεται η παγκόσμια ισορροπία, ώστε θα έπρεπε να αρκεί για μια σαφή και κατηγορηματική κρίση, χωρίς επιφυλάξεις και χωρίς αμφισημίες. Επιπλέον, το γεγονός ότι αυτός ο πόλεμος γίνεται στην Ευρώπη αφυπνίζει παλιά φαντάσματα και διαλύει πολλές αυταπάτες για την ικανότητα ελέγχου των κρίσεων από τους διεθνείς θεσμούς, που φτιάχτηκαν από τη γενιά των πατέρων μας για να αποτρέπονται νέοι πόλεμοι.
Καθένας από μας μπορεί εύκολα να υπολογίσει την οπισθοδρόμηση του ευρωπαϊκού πολιτισμού μετρώντας τους φόβους του, τη φρίκη για τις τρομερές σκηνές βίας και θανάτου που επανέρχονται, τις πρακτικές ανατροπές στις ζωές μας, την αγωνία για το μέλλον των παιδιών μας. Αλλά εάν όλα αυτά διακυβεύονται, πώς μπορούμε να αποφεύγουμε την αναγνώριση της ευθύνης και επομένως το χρέος να διακρίνουμε, να κρίνουμε και να πάρουμε θέση; Είναι κατανοητή η ηθική αξία μιας απόλυτης απόρριψης του πολέμου και ο πειρασμός να μείνουμε με κάθε τρόπο έξω από τη σύγκρουση. Ποια είναι όμως σήμερα, και ενόσω διεξάγεται η επίθεση στον ουκρανικό λαό, η πολιτική αξία αυτής της θέσης; Τι συγκεκριμένο κάνει για να σταματήσει τη σφαγή των Ουκρανών αμάχων στα βομβαρδισμένα κτίρια και στα υπόγεια καταφύγια των πόλεων φαντασμάτων; Το όχι στον πόλεμο μαζί με την άρνηση να πάρουμε θέση είναι ένα όχι στη δράση, μια άρνηση στην κατανόηση. Εξευγενίζει την ενεργοποίησή μας στο επίπεδο των αρχών και την εξουδετερώνει στο πρακτικό επίπεδο. Είμαστε εναντίον του πολέμου, εναντίον όλων των πολέμων. Τι κάνουμε όμως στο μεταξύ; Αυτή η απόλυτη και αναμφίβολα γενναιόδωρη προκατάληψη καταλήγει να μας κλείνει τα μάτια και τα αυτιά μπροστά σε όσα συμβαίνουν σε ένα συγκεκριμένο σημείο του κόσμου, την Ουκρανία, και σε μια συγκεκριμένη στιγμή, τώρα.
Μπορούμε να ενεργήσουμε έτσι ώστε οι αρχές μας να μη μας καθησυχάζουν, αλλά να μας επιβάλλουν να βοηθήσουμε εκείνους που δέχθηκαν επίθεση; Το πρόβλημα είναι φυσικά πιο σοβαρό για την Αριστερά. Η Δεξιά είναι μπλεγμένη σε ένα κουβάρι πολιτικών, ιδεολογικών, προσωπικών σχέσεων με το Κρεμλίνο. Η επιλογή του Πούτιν να σκιαγραφήσει δημόσια ένα στρατόπεδο αντιτιθέμενο στις δημοκρατικές αξίες, στην Ευρώπη και στις δυτικές αρχές, μπορεί να αντιπροσωπεύει ένα πόλο έλξης και ένα μοντέλο για τον εθνολαϊκισμό, για όσους προσβλέπουν στον «ισχυρό άνδρα», για τα νέο-αυταρχικά πειράματα ακόμα και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Αριστερά όμως; Η ανταύγεια της σβησμένης ήδη φωτιάς του Οκτώβρη πρέπει να είναι ακόμα ισχυρή, αν λειτουργεί σαν αυτόματη έλξη ακόμα και σήμερα, που αυτός ο μύθος έχει αποτύχει και που στο Κρεμλίνο βρίσκεται ένας υπερσυντηρητικός, ο οποίος δηλώνει ότι είναι αντικομμουνιστής.
Πώς γίνεται όμως να μη βλέπουμε ότι όλες οι έννοιες που ποδοπατούνται από τη ρωσική εισβολή είναι υποχρεωτικά συστατικές όποιας νέας Αριστεράς θέλει να γεννηθεί σήμερα στην Ευρώπη; Η ιερότητα της ανθρώπινης ζωής, το δίκαιο, η αυτονομία, ο αυτοκαθορισμός, ο σεβασμός των κανόνων, η αναγνώριση του κώδικα ρύθμισης των συγκρούσεων. Κι έπειτα: η απόρριψη της αυθαιρεσίας, του νόμου της ισχύος που αντικαθιστά την ισχύ του νόμου, της βίας, της κατάχρησης εξουσίας και του ιμπεριαλισμού. Και βέβαια πάνω απ’ όλα: η υπεράσπιση των αδύναμων και η αλληλεγγύη με τα θύματα. Δύο λέξεις συνδέουν σε ένα ενιαίο σύνολο όλες αυτές τις έννοιες: η δημοκρατία και η ελευθερία και ένα μέρος του κόσμου τις έχει μεταφράσει σε θεσμούς και συντάγματα. Η απόρριψη του πολέμου έχει νόημα αν φτάνει ως το βάθος: αυτή η βαρβαρότητα πρέπει να σταματήσει στο όνομα της δημοκρατίας και της ελευθερίας, που δέχονται επίθεση στο Κίεβο και στη Μαριούπολη. Κι ωστόσο παρακολουθούμε μιαν επιφυλακτική χρήση του προφανούς, με μιαν υποκριτική διαδικασία: η καταδίκη του εισβολέα περιορίζεται σε μια γραμμή, για να διατυπωθούν έπειτα αμφιβολίες, επιφυλάξεις και επικρίσεις στη χώρα που δέχθηκε την επίθεση και στη Δύση που την υποστηρίζει.
*Το άρθρο αυτό του Ιταλού δημοσιογράφου και συγγραφέα ΈτσιοΜάουρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα LaRepubblicaστις 11/4/22.
Επιμέλεια-μετάφραση: Θανάσης Γιαλκέτσης