Τι πραγματικά συμβαίνει με τις ταραχές των τελευταίων ημερών στη Γαλλία, ποιο το πολιτικό υπόβαθρο σήμερα και ποιες οι διαφορές με τα σοβαρά επεισόδια του 2005 στα ίδια προάστια. Ο John Lichfield, πρώην ανταποκριτής του Independent στο Παρίσι για 20 χρόνια επιχειρεί να εξηγήσει τι γίνεται στη Γαλλία.
Δεκαεπτά άτομα, κυρίως αφρικανικής ή βορειοαφρικανικής καταγωγής, πυροβολήθηκαν τους τελευταίους 18 μήνες στη Γαλλία. Όμως δεν πρόκειται για ταραχές με φυλετικό υπόβαθρο.
Η ανάλυση από τον John Lichfield στο Politico:
Προσοχή σε όσους καταφεύγουν σε μια απλή εξήγηση για τις ταραχές που έχουν καταγραφεί σε πολυφυλετικά προάστια σε όλη τη Γαλλία. Αυτές δεν είναι, ως επί το πλείστον, πολιτικές ταραχές – αν και επηρεάζονται από, και θα πυροδοτήσουν επικίνδυνα, τη δηλητηριωδώς διχασμένη πολιτική της Γαλλίας.
Δεν είναι θρησκευτικές ταραχές. Πολλοί από τους πολύ νεαρούς ταραξίες μπορεί να έχουν μια αίσθηση πολιορκημένης μουσουλμανικής ταυτότητας, αλλά οδηγούνται από τον θυμό και όχι από τη θρησκεία τους. Αυτή είναι μια εξέγερση, όχι μια ιντιφάντα.
Δεν είναι πραγματικά φυλετικές ταραχές. Η μεγάλη πλειοψηφία των πολλών εκατομμυρίων σκληρά εργαζόμενων κατοίκων των φυλετικά μικτών προαστίων που περιβάλλουν γαλλικές πόλεις δεν συμμετέχει.
Μάλλον, είναι τα κύρια θύματα της καταστροφής αυτοκινήτων, λεωφορείων, τραμ, σχολείων, βιβλιοθηκών, καταστημάτων και κοινωνικών κέντρων που ξεκίνησε μετά τον πυροβολισμό ενός 17χρονου αγοριού από έναν αστυνομικό στη Ναντέρ, δυτικά του Παρισιού, την περασμένη Τρίτη. Γονείς και άλλοι ενήλικες αρχίζουν τώρα (καθυστερημένα) να προσπαθούν να περιορίσουν αυτή την έκρηξη βίας από νεαρούς άνδρες και αγόρια ηλικίας μόλις 12 ετών.
Οι ταραχές είναι, κατά μία έννοια, κατά της Γαλλίας, αλλά είναι επίσης, εν μέρει, μιμητικές γαλλικά. Οι διαμαρτυρίες τρέχουν πιο γρήγορα στο δρόμο στη Γαλλία από ό,τι σε άλλες χώρες. Οι χειρότερες υπερβολές του κυρίως λευκού, επαρχιακού κινήματος των Κίτρινων Γιλέκων το 2018-19 πλησίασαν την τυφλή βία σε αυτό που είδαμε την τελευταία εβδομάδα.
Οι ταραχές, βέβαια, είναι σίγουρα κατά της αστυνομίας και κατά της εξουσίας.
Δεκαεπτά άτομα, κυρίως αφρικανικής ή βορειοαφρικανικής καταγωγής, πυροβολήθηκαν τους τελευταίους 18 μήνες αφού αρνήθηκαν να υπακούσουν στις εντολές της αστυνομίας να σταματήσουν τα αυτοκίνητά τους.
Η τελευταία μεγάλη «έκρηξη» στα προάστια, ή banlieues, διήρκεσε τρεις εβδομάδες το διάστημα Οκτωβρίου – Νοεμβρίου του 2005. Η νέα «έκρηξη» δείχνει κάποια σημάδια υποχώρησης μετά από μόλις έξι ημέρες, αλλά έχει ήδη φτάσει σε νέα όρια.
Οι ταραχές του 2005 περιορίστηκαν στα ίδια προάστια. Υπήρξαν επιθέσεις σε κτίρια και μέσα μαζικής μεταφοράς, αλλά μικρή ήταν η άμεση αντιπαράθεση με την αστυνομία. Δεν υπήρχε σχεδόν καμία λεηλασία.
Με την ευκαιρία αυτή, η αστυνομία έχει δεχθεί επίθεση με πυροτεχνήματα, βόμβες μολότοφ και κυνηγετικά όπλα. Έγιναν επιδρομές σε καταστήματα και εμπορικά κέντρα. Η εξέγερση έχει διαπεράσει το αόρατο φράγμα μεταξύ των εσωτερικών προαστίων και των ευημερούμενων γαλλικών πόλεων – αν και μια απειλούμενη επίθεση στα Ηλύσια Πεδία στο Παρίσι το βράδυ του Σαββάτου ήταν μικρή.
Η ευκαιριακή λεηλασία φαίνεται να είναι κυρίως έργο πολύ νέων. Η πιο στοχευμένη βία – συμπεριλαμβανομένης της επίθεσης από ένα φλεγόμενο αυτοκίνητο στο σπίτι ενός δημάρχου στα νότια προάστια του Παρισιού το βράδυ του Σαββάτου – είναι πιο οργανωμένη και πιο σκοτεινά πολιτική.
Μια εξέγερση χωρίς στόχους
Υπάρχουν πειστικές αναφορές για την εμπλοκή του υπεραριστερού, κυρίως λευκού, κινήματος των «Μαύρων Μπλοκ» που έχει προσπαθήσει να δημιουργήσει δεσμούς με τη νεολαία των προαστίων τα τελευταία χρόνια.
Αλλά αυτό παραμένει σε μεγάλο βαθμό μια εξέγερση χωρίς στόχους: μια κραυγή οργής, μια άναρχη απόρριψη ακόμη και τοπικών μορφών διακυβέρνησης. Μια πράξη πολέμου συμμοριών σε μεγάλο βαθμό. Ένας ανταγωνισμός στην καταστροφή μεταξύ δυσαρεστημένων νεαρών ανδρών σε προάστια και πόλεις σε όλη τη Γαλλία.
Η άλλη μεγάλη – και απειλητική – διαφορά με το 2005 είναι το πολιτικό υπόβαθρο στη Γαλλία. Πριν από 18 χρόνια, η Γαλλία ήταν μια χώρα όπου κυριαρχούσαν τα παραδοσιακά κόμματα της κεντροδεξιάς και της κεντροαριστεράς. Κανένας εξέχων πολιτικός δεν ενθάρρυνε τις ταραχές. Λίγοι προσπάθησαν να επωφεληθούν από αυτές υπονοώντας ότι η Γαλλία αντιμετώπιζε φυλετικό ή θρησκευτικό εμφύλιο πόλεμο.
Τώρα η γαλλική πολιτική χωρίζεται στα τρία: Μεταξύ μιας ριζοσπαστικής αριστεράς, του μπερδεμένου, μεταρρυθμιστικού κέντρου του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν και μιας σκληρής ακροδεξιάς που σκέφτεται ρητά με φυλετικούς όρους.
Ο ηγέτης της σκληρής αριστεράς Jean-Luc Mélenchon και ορισμένοι από τους στενότερους συμμάχους του έχουν εξοργίσει ακόμη και άλλους αριστερούς πολιτικούς, αρνούμενοι να καταδικάσουν τις ταραχές, ακόμη και τις λεηλασίες. «Δεν ζητώ ηρεμία, ζητώ δικαιοσύνη», είπε ο Μελανσόν (παρά το γεγονός ότι ο αστυνομικός που πυροβόλησε ανεξήγητα τη 17χρονη Nahel την περασμένη Τρίτη έχει ήδη κατηγορηθεί για ανθρωποκτονία).
Εν τω μεταξύ, μια ισχυρή αλλά διχασμένη ακροδεξιά πιέζει τον Μακρόν να πατάξει βίαια τους ταραχοποιούς (παρά το γεγονός ότι ένας άλλος θάνατος, όσο τυχαίος κι αν είναι, θα μπορούσε να πάει τις ταραχές σε μια ανεξέλεγκτη νέα διάσταση).
Οι έφηβοι στους δρόμους είναι σχεδόν όλοι Γάλλοι – όχι μετανάστες. Κι όμως, ο αντίπαλος της Μαρίν Λεπέν, Ερίκ Ζεμούρ – που αναφέρεται κατ’ επανάληψη στα editorial της συνήθως πιο προσεκτικής κεντροδεξιάς Le Figaro – μίλησε για έναν «πόλεμο» με «ξένους θύλακες ανάμεσά μας».
Αυτή η εμπρηστική γλώσσα δεν είναι νέα. Η Λεπέν, ο Ζεμούρ και άλλοι αρνούνται συνήθως να αναγνωρίσουν ότι τα πολυφυλετικά προάστια περιέχουν εκατομμύρια σκληρά εργαζόμενους ανθρώπους – κυρίως γεννημένους στη Γαλλία – χωρίς τους οποίους οι ευημερούσες πόλεις δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν.
Αρνούνται επίσης να αναγνωρίσουν τα ουσιαστικά στοιχεία βαρβαρότητας και φυλετικών διακρίσεων από τη γαλλική αστυνομία στο ομολογουμένως άχαρο έργο της στα banlieues.
Το αγόρι που πυροβολήθηκε στη Ναντέρ δεν είχε γεννηθεί την εποχή των ταραχών του 2005. Μια νέα γενιά νέων μεγάλωσε τα τελευταία 18 χρόνια με την υποψία ή την πεποίθηση ότι ένα μεγάλο μέρος της υπόλοιπης Γαλλίας δεν θα τους δεχτεί ποτέ ως Γάλλους.
Πολλοί από αυτούς τους Γάλλους θα κοιτάξουν τα γεγονότα της τελευταίας εβδομάδας και οι προκαταλήψεις και οι φόβοι τους θα επιβεβαιωθούν ή θα βαθύνουν.
Οι ταραχές θα υποχωρήσουν με τον καιρό. Πάνω από 4 δισεκατομμύρια ευρώ έχουν ήδη δαπανηθεί για τη βελτίωση της ζωής στα banlieues τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Ωστόσο, είναι δύσκολο να δούμε τι μπορεί να αντιστρέψει τη σπείρα της καχυποψίας, της παρεξήγησης, της απόρριψης και του φόβου.
