Το κλείσιμο των σχολείων κατά τη διάρκεια της πανδημίας ζημίωσε τη μάθηση των παιδιών σε πολλές χώρες της G20 και μπορεί να έχει διαρκή οικονομική επίπτωση με ενδεχομένως ένα ΑΕΠ χαμηλότερο κατά 3% στις προηγμένες οικονομίες, εκτιμά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Πρόσφατες αξιολογήσεις μαθητών, σπουδαστών κολεγίων και φοιτητών δείχνουν ότι η γενικευμένη τηλεκπαίδευση κατά τη διάρκεια της πανδημίας είχε ως αποτέλεσμα πτώση των σχολικών επιδόσεων όπως στην Ινδία, τη Γερμανία, τη Βρετανία, τη Βραζιλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ορισμένα εκπαιδευτήρια και σχολές παρέμειναν κλειστά επί έναν και πλέον χρόνο.
“Αν αυτές οι μαθησιακές απώλειες δεν καλυφθούν, οι συγκεκριμένοι σπουδαστές μπορεί να γνωρίσουν μείωση του εισοδήματός τους κατά τη διάρκεια της ζωής τους”, προειδοποιεί το ΔΝΤ.
Οι οικονομολόγοι του διεθνούς οικονομικού οργανισμού στην Ουάσινγκτον ξεκίνησαν από τη διαπίστωση ότι οι σημερινοί σπουδαστές θα αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 40% του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας στις οικονομίες της G20 επί δεκαετίες.
“Αν και υπάρχουν ακόμη πολλές άγνωστες (παράμετροι), οι προσομοιώσεις μας δείχνουν ότι, μόλις όλοι αυτοί οι σπουδαστές βρεθούν στην αγορά εργασίας, το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν των προηγμένων οικονομιών της G20 μπορεί να είναι κατώτερο κατά 3% μακροπρόθεσμα” σε σχέση με τις εκτιμήσεις που είχαν γίνει προ πανδημίας.
Χωρίς να αποτελεί έκπληξη, τα πιο φτωχά νοικοκυριά είναι αυτά που υπέστησαν τις χειρότερες απώλειες μάθησης με προοπτικές που “μπορεί να είναι ιδιαίτερα περιορισμένες, βαθαίνοντας περαιτέρω τις ανισότητες των εισοδημάτων”.
“Οι εκτιμήσεις υποδηλώνουν ότι αν δεν καλυφθούν τα κενά στη μάθηση που έμεινε ατελής κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αυτό θα μπορούσε να σημάνει απώλειες των εισοδημάτων από 1,5% έως 10% κατά τη διάρκεια της ζωής των ανθρώπων, των χωρών της G20.
Η 17η Μαΐου έχει καθιερωθεί από τον ΟΗΕ ως η Παγκόσμια Ημέρα Τηλεπικοινωνιών και Κοινωνίας της Πληροφορίας. Με μια πρώτη ματιά φαίνεται σαν άλλη μια συνηθισμένη επέτειος, από τις πολλές που έχει προωθήσει ο ΟΗΕ τα τελευταία χρόνια.
Tου Βαγγέλη Χωραφά
Υπάρχει η Παγκόσμια Τηλεπικοινωνιακή Ένωση, ένας διεθνής οργανισμός που δραστηριοποιείται εντός του ΟΗΕ, όπου τα κράτη και ο ιδιωτικός τομέας συντονίζουν τα παγκόσμια τηλεπικοινωνιακά δίκτυα και υπηρεσίες.
ΟΙ ΑΠΟΚΛΙΝΟΥΣΕΣ ΤΑΣΕΙΣ
Μπορεί ο ΟΗΕ να προσφέρει το πλαίσιο για συνεργασίες, ωστόσο, στο παγκόσμιο γεωπολιτικό περιβάλλον τείνουν να επικρατήσουν οι αποκλίνουσες, παρά οι συγκλίνουσες τάσεις, σε ότι αφορά τα θέματα της τεχνολογίας και των τηλεπικοινωνιών.
Αναδεικνύονται έτσι οι τεχνοεθνικισμοί και οι τεχνοσυνασπισμοί. Η Κίνα θεωρείται ότι ακολουθεί μια στρατηγική τεχνοεθνικισμού. Αυτή η στρατηγική της επιβάλλει να αυξάνει τις εσωτερικές της τεχνολογικές ικανότητες, καθώς και το βάρος της στην παγκόσμια οικονομία.
Από την άλλη, η Ουάσιγκτον έχει υιοθετήσει το σχήμα τεχνοδημοκρατίες vs τεχνοαπολυταρχίες. Αφορά την αντιπαράθεση προηγμένων τεχνολογικά δημοκρατιών με τα προηγμένα τεχνολογικά, αυταρχικά καθεστώτα. Υπάρχουν πολλές απόψεις για το ποιες χώρες θα συμμετέχουν στις τεχνοδημοκρατίες που καταγράφονται σε σχήματα όπως οι Τ-12, οι D-10 κλπ. Συνήθως η αναφορά γίνεται σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιαπωνία, ο Καναδάς, η Ολλανδία, η Νότια Κορέα, η Φινλανδία, η Σουηδία, η Αυστραλία και το Ισραήλ. Στις τεχνοαπολυταρχίες περιλαμβάνονται χώρες όπως η Κίνα, η Ρωσία, το Ιράν, η Βενεζουέλα, το Βιετνάμ κλπ.
Παράλληλα, η προσπάθεια για επιρροή στον Τρίτο Κόσμο γίνεται από την Κίνα μέσω του Digital Silk Road. Αν και αυτός εμφανίζει προβλήματα το τελευταίο διάστημα, η Δύση δεν έχει αρθρώσει ακόμα, ένα συνεκτικό σχέδιο για την αντιμετώπιση του.
Στο επίπεδο του ιδιωτικού τομέα, η αντιπαράθεση μεταξύ της GAFAM (Google, Amazon, Facebook, Apple, Microsoft) της Δύσης και της ΒΑΤΧ (Baidu, Alibaba, Tencent, Xiaomi) της Κίνας, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Ένας ανταγωνισμός που δεν έχει μόνο οικονομικό, αλλά και γεωπολιτικό περιεχόμενο, καθώς συνδέεται με τον ανταγωνισμό ΗΠΑ-Κίνας για την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία.
Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΣΥΝΔΕΣΗ
Στον ορίζοντα διαφαίνεται ήδη και η διαδικασία τεχνολογικής αποσύνδεσης της Δύσης από την Κίνα. Αυτό που επιδιώκει η Αμερική είναι να ιδιοποιηθεί τις επόμενες δεκαετίες, όλα παγκόσμια πρότυπα στην τεχνολογία αιχμής και να τα αρνηθεί στην Κίνα.
Τέτοια πρότυπα αποτελούν κρίσιμο στοιχείο της σύγχρονης τεχνολογίας. Αν στον Ψυχρό Πόλεμο κυριαρχούσε ο αγώνας για την κατασκευή των περισσότερων πυρηνικών όπλων, ο σημερινός ανταγωνισμός μεταξύ των Η.Π.Α. και της Κίνας, θα διαδραματιστεί τουλάχιστον εν μέρει, μέσω ενός αγώνα για τον έλεγχο του γραφειοκρατικού καθεστώτος των ρυθμιστικών κανόνων που βρίσκεται πίσω από τους σημαντικότερους βιομηχανικούς κλάδους της εποχής.
Η Κίνα έχει από καιρό τοποθετηθεί στρατηγικά για να αντιμετωπίσει αυτόν τον «πόλεμο» τεχνολογικών προτύπων, μέσα από το China Standards 2035, ένα σχέδιο για τις ρυθμίσεις στον κυβερνοχώρο και στα big data. Μέχρι τώρα υπάρχουν ανάμικτα αποτελέσματα. Οι ΗΠΑ με τη σειρά τους, έχουν επικεντρωθεί στην αποσύνδεση μόνο σε ορισμένες τεχνολογίες αιχμής.
Προς το παρόν, δεν έχουμε φτάσει στο σημείο «βαλκανοποίησης» της τεχνολογίας. Αλλά το μέλλον είναι πιθανό να γίνει πιο περίπλοκο –και δαπανηρό– εάν η Ευρώπη, οι Η.Π.Α. και η Κίνα υιοθετήσουν, για παράδειγμα, διαφορετικά πρωτόκολλα για το 5G. Είναι πιθανόν το 5G να χωριστεί σε δύο ανταγωνιστικά μπλοκ για να αντικατοπτρίζει διαφορετικά αμερικανικά και κινεζικά πρότυπα. Κάποιο μέτρο διαίρεσης είναι επίσης δυνατό στους ημιαγωγούς, την τεχνητή νοημοσύνη και άλλους τομείς όπου ο ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας είναι έντονος.
Το βασικό ερώτημα που θέτουν αυτές οι εξελίξεις, είναι αν θα οδηγηθούμε στο splinternet, δηλαδή στον διαχωρισμό του διαδικτύου. Προς το παρόν, δεν υπάρχουν τέτοιες ενδείξεις, αλλά στο μέλλον τα πάντα θα εξαρτηθούν από την αντιπαράθεση των μεγάλων δυνάμεων.
Ούτε τοιούτος, ούτε μελανζέ, ούτε απ’ αυτούς, ούτε γυαλίζεις το πόμολο.
Ο Γιώργος Καπουτζίδης γνωρίζει πολύ καλά πως κάθε τέτοιου είδους φράση διαιωνίζει τα στερεοτυπικά ταμπού περασμένων δεκαετιών. Ξέρει πως εκφράσεις του τύπου “τινάζεις τον κουραμπιέ” ξεφεύγουν της πολιτικής ορθότητας, για την οποία τόσο προσπαθούμε όλοι μας, από το δική μας σκοπιά, στην κοινωνία, στην οικογένεια, στον κύκλο μας.
Σίγουρα η “τολμηρή” φράση που ειπώθηκε στον αέρα της ΕΡΤ την ώρα που εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες παρακολουθούσαν το διαγωνισμό της Eurovision έγινε για να αποσοβήσει στόματα και να δημιουργήσει συζήτηση. Ο Καπουτζίδης έχει αποδείξει πλειστάκις πως μπορεί να μιλάει ανοιχτά, όμορφα, συγκροτημένα και να προκαλεί μόνο συναισθήματα συμπάθειας για τη θεματική που αγγίζει.
Αυτό το νόημα είχε και η λέξη “αδερφή”. Όμως, προσοχή στο κενό που αφήνουμε μεταξύ “μπιζ-μπιζέ” και κοινωνίας. Ο αυτοσαρκασμός και η μεταξύ μιας φιλικής παρέας ειρωνεία επιφέρει χαμόγελα, πειράγματα και γίνεται πάντα με γνώμονα το αλληλοπείραγμα. Σε αυτή τη “φωλιά” κανένας δεν παρεξηγείται και σίγουρα είναι ο τόπος στον οποίο όλοι ακομπλεξάριστα θα γελάνε.
Ίσως εκεί “πάτησε” και το σχόλιο του Καπουτζίδη περί “αδερφής”. Στο γεγονός ότι εκείνη τη βραδιά, όλοι σαν μια παρέα παρακολουθούσαμε το διαγωνισμό, ακομπλεξάριστα και οι συνδαιτυμόνες ενώνονταν υπό φιλική “σκέπη”.
Τη δεκαετία του 80 άνθισαν οι στερεοτυπικές αυτές εκφράσεις μέσω ταινιών χαμηλού οικονομικού προϋπολογισμού, που άγγιζαν φιλμογραφικά τα λεγόμενα “προβλήματα της εποχής”, όπως ναρκωτικά, ομοφυλοφιλία και άλλα που έμπαιναν στο ίδιο τσουβάλι της περιθωριοποίησης. Εντούτοις υπάρχει αντίφαση όταν μια ομάδα ανθρώπων θίγεται από το “χιούμορ” του Σεφερλή αλλά αποδέχεται τον χαρακτηρισμό του Καπουτζίδη.
Είναι βέβαιο πως οι δύο στιγμές δεν συμβαδίζουν, αλλά υπάρχει καθαρός παραλληλισμός. Οι στιγμές που χρησιμοποιούνται τέτοιες φράσεις για να χαρακτηρίσουν ανθρώπους με διαφορετικές σεξουαλικές προτιμήσεις από τη μάζα, θα πρέπει να εκλείψουν ολωσδιόλου από την καθημερινότητα. Τόσο, ώστε να μην χρειάζεται να προκαλεί η λέξη “αδερφή”, όπως και να θεωρείται αχρείαστη η παρουσία του Pride στους δρόμους μητροπολιτικών πόλεων.
Η περηφάνια της ύπαρξης είναι αυτούσια, εγγενής και δεδομένη. Καμία λέξη δεν είναι αρκετά μεγάλη για να την περιορίσει.
Επρόκειτο για μια διαφωνία που άφησε εποχή, άνοιξε πληγές και έγινε σε κλίμα πολεμικό. «Ποτέ άλλοτε στο παρελθόν ένα θέμα δεν τάραξε τόσο πολύ τη διάθεση του λαού μας, ποτέ άλλοτε τα μέτωπα απόψεων δεν ήταν τόσο διαμετρικά αντίθετα, τόσο ανελέητα» είπε στις 17 Μαΐου του 1972 ο τότε υπουργός Εξωτερικών Βάλτερ Σελ μιλώντας στην ολομέλεια της Βουλής.
Εκείνη την ημέρα παρόλα αυτά ο κυβερνητικός συνασπισμός Σοσιαλδημοκρατών-Φιλελευθέρων υπό τον Βίλι Μπραντ επέτυχε την επικύρωση των Συμφωνιών με τη Μόσχα και τη Βαρσοβία. Έχουν περάσει από τότε πενήντα χρόνια και ο πόλεμος στην Ουκρανία δίνει την αφορμή για συζήτηση γύρω από την περίφημη Οστπολιτίκ του Μπραντ. Επρόκειτο για ένα ρηξικέλευθο επίτευγμα η η αφετηρία αποπροσανατολισμού εκείνων που επιδεικνύουν κατανόηση στους Ρώσους μέσα στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα;
Το σύνθημα τότε; Αλλαγή μέσω προσέγγισης που επινόησε ο σύμβουλος του Μπραντ, ο Έγκον Μπαρ. Ή, όπως είπε ο Βάλτερ Σελ, «προσπάθεια να φτάσουμε από την αντιπαράθεση στη συνεργασία». Η φράση ακούγεται οικεία στα αυτιά μας από τη συζήτηση των τελευταίων χρόνων για τη Ρωσία, αλλά η σύγκριση είναι και επίκαιρη; «Αν ρίξουμε τη ματιά μας πίσω στην Οστπολιτίκ δεν θα μας βοηθήσει να προχωρήσουμε αυτές τις ημέρες στο θέμα του πολέμου στην Ουκρανία» υποστηρίζει ο ιστορικός Μπερντ Ρότερ, για πολλά χρόνια επιστημονικός συνεργάτης του Ιδρύματος Βίλι Μπραντ. «Μπορεί κανείς να αναρωτηθεί εάν η Οστπολιτίκ του Μπραντ μπορεί να εφαρμοστεί ακόμη και σήμερα. Πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία οι διαπραγματεύσεις ήταν μια από τις επιλογές, και πολλές από αυτές διεξήχθησαν και στη Μόσχα. Όμως η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία δημιούργησε μια εντελώς διαφορετική κατάσταση» επισημαίνει ο Ρότερ.
Μικρά βήματα, μεγάλα ερωτήματα
Αν εξετάσουμε με αρκετή αυστηρότητα τα πράγματα, το αρχικό πλαίσιο, στο οποίο ο Μπραντ επεδίωξε στενότερη συνεργασία με τη Μόσχα στα τέλη της δεκαετίας του 1960, διαφέρει σημαντικά από τη ρωσική πολιτική μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Το πιο σημαντικό κίνητρο του Μπραντ, ο οποίος διετέλεσε επίσης και τοπικός πρωθυπουργός του Βερολίνου, ήταν η βελτίωση της καθημερινότητας για τους Ανατολικογερμανούς και τους Δυτικογερμανούς, που τους χώριζε το Τείχος. Το μήνυμα; Πολιτική των μικρών βημάτων, όπως η δυνατότητα επισκέψεων και συγκοινωνία τράνζιτ. Αλλά για να γίνει αυτό ο Μπραντ έπρεπε να αντιμετωπίσει τα μεγάλα πολιτικά ερωτήματα που είχαν παραμείνει αναπάντητα από την ίδρυση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας το 1949. Τί θα γίνει με την Ανατολική Γερμανία, θα αναγνωρίσει η Δυτική Γερμανία αυτό το «φαινόμενο εις ανατολάς», όπως το αποκαλούσε τότε ο Χριστιανοδημοκράτης καγκελάριος Κουρτ Γκέοργκ Κίσινγκερ; Θα αναγνώριζε τα μεταπολεμικά σύνορα, δηλαδή τις εδαφικές απώλειες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που ξεκίνησε η ναζιστική Γερμανία; Και τέλος πάντων, επιτρέπονταν διαπραγματεύσεις με κομμουνιστές;
Ο Μπραντ απάντησε σε όλες αυτές τις ερωτήσεις καταφατικά και δρομολόγησε έτσι μια ιστορικών διαστάσεων αλλαγή πορείας.«Η νέα Οστπολιτίκ της κυβέρνησης Σοσιαλδημοκρατών-Φιλελευθέρων υπό τον καγκελάριο Βίλι Μπραντ έσπασε τη σιωπή ανάμεσα στη Βόννη και τη Μόσχα και τερμάτισε την αδιέξοδη επιμονή διεκδικήσεων της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης» συνόψισε ο πρόσφατα εκλιπών ιστορικός Μάνφρεντ Βίλκε, σε μια σειρά άρθρων του για την Οστπολιτίκ, για λογαριασμό του Ομοσπονδιακού Κέντρου Πολιτικής Εκπαίδευσης. Απτά αποτελέσματα αυτής της πολιτικής ήταν η Συμφωνία με τη Σοβιετική Ένωση στις 12 Αυγούστου του 1970 και η Συμφωνία με την Πολωνία στις 7 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου. Δύο εκπληκτικά σύντομα κείμενα μερικών άρθρων. Τα κεντρικά μηνύματα; Αποποίηση της βίας, σεβασμός των συνόρων που ισχύουν στην Ευρώπη συμπεριλαμβανομένων των συνόρων Όντερ/Νάισε, και εγκατάλειψη κάθε εδαφικής διεκδίκησης.
Το μακρύ χέρι της Στάζι
Ο Μπραντ είχε ήδη ανοίξει το δρόμο για τη νέα γραμμή ως υπουργός Εξωτερικών στο μεγάλο συνασπισμό υπό τον Κίσινγκερ από το 1966 και κέρδισε τις ομοσπονδιακές εκλογές για το SPD το 1969. Αλλά ξέσπασε εσωτερική πολιτική κρίση. Όταν στις 23 Φεβρουαρίου του 1972 έφερε τις δύο συμφωνίες για επικύρωση στη Βουλή ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Ράινερ Μπάρτσελ από το Χριστιανοδημοκρατικό κόμμα τις απέρριψε με κατηγορίες όπως «επιδέξια προπαγάνδα», «αναληθείς ισχυρισμοί» και περιφρόνηση των γερμανικών συμφερόντων. Ακολούθησε ένας λεκτικός πόλεμος διάρκειας 22 ωρών. Το SPD και το FDP εξακολουθούσαν να μην εμπιστεύονται τη δική τους πλειοψηφία, αλλά τα πράγματα πήραν άλλη εξέλιξη. Αρκετοί κυβερνητικοί βουλευτές αντιδρώντας στις δύο συμφωνίες αποχώρησαν από τα κόμματά τους και εντάχθηκαν στην αντιπολίτευση, η κυβέρνηση έχασε την πλειοψηφία. Ο Μπάρτσελ άδραξε την ευκαιρία και στις 24 Απριλίου του 1972 επιχείρησε να εκλεγεί καγκελάριος μέσω της λεγόμενης εποικοδομητικής ψήφου δυσπιστίας (εισήχθη για πρώτη φορά με το άρθρο 67 του Συντάγματος του 1949).
Αλλά απέτυχε για λόγους ανεξήγητους εκείνη την εποχή, για δύο ψήφους. Μόνο δεκαετίες αργότερα έγινε γνωστό ότι η Στάζι, η διαβόητη μυστική υπηρεσία της Αν. Γερμανίας, είχε δωροδοκήσει με 50.000 μάρκα τον Γιούλιους Στάινερ, χριστιανοδημοκράτη βουλευτή, και είχε καταχωρίσει τον χριστιανοκοινωνιστή Λέο Βάγκνερ στις λίστες της ως ανεπίσημο συνεργάτη. Προφανώς η Στάζι είχε συμφέρον να κρατήσει τον Βίλι Μπραντ στην εξουσία και να διασώσει έτσι τα δύο συνθήκες. Τελικά, ακριβώς πριν από πενήντα χρόνια από σήμερα, ο Μπραντ πέρασε την επικύρωσή τους με ένα κοινοβουλευτικό συμβιβασμό. Κατά την ψηφοφορία απείχαν σχεδόν όλοι οι βουλευτές των Χριστιανικών Κομμάτων, το αποτέλεσμα ήταν οριακό. Παρόλα αυτά η πολιτική ύφεσης, για την οποία ο Μπράντ έλαβε το Νόμπελ Ειρήνης, έγινε γρήγορα σημείο στο οποίο συναίνεσε διαχρονικά η γερμανική εξωτερική πολιτική. Την συνέχισε ο καγκελάριος Κολ μετά το 1982. Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου, η γερμανική ενοποίηση, το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, τα πάντα είχαν αναφορά στην Οστπολιτίκ και ήταν επίτευγμα του Μπραντ, που τιμούνταν από το κόμμα του ως σύμβολο.
Αμφισβήτηση της Οστπολιτίκ
Η κατάσταση άλλαξε μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Η Γερμανία ήταν πολύ λιγότερο εξαρτημένη από τη μεγαλοθυμία της Μόσχας και αντί να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αντιπαράθεσης, «κάθονταν» με άνεση στο κέντρο της Ευρώπης. Ο ιστορικός Ρότερ, που πρόσκειται στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, λέει ότι μετά το 1989 υπήρξε μια νέα ευρωπαϊκή τάξης ειρήνης. «Τη δεκαετία του 90 έμοιαζε να πηγαίνουν όλα καλά, αλλά στο τέλος της δεκαετίας του 2000, η σχέση Ρωσίας-Δύσης έγινε πιο συγκρουσιακή. Αλλά το ότι η Γερμανία παρόλα αυτά ήθελε ακόμη να μείνει σε επαφή με τη Μόσχα, δεν το βλέπω ως άμεση απόρροια της Οστπολιτίκ. Ήταν η Γερμανία και όχι μόνο το SPD που βασίστηκαν στις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία». Αλλά στο θέμα εξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια η Γερμανία προχώρησε περισσότερο από άλλες χώρες της ΕΕ. Αυτό στην πραγματικότητα οδηγεί πίσω στις δύο συνθήκες, επειδή το 1970, μαζί με αυτές συνήφθησαν οι πρώτες επιχειρηματικές συναλλαγές με αγωγούς φυσικού αερίου που μετέφερε ρωσικό φυσικό αέριο στη Δυτική Ευρώπη σε μεγάλη κλίμακα.
Αλλά ισχύει επίσης ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα υπήρχε ευρεία συναίνεση για αυτές τις συναλλαγές συμπεριλαμβανομένου του αγωγού Nord Stream, που υποστηρίχθηκε από την τέως καγκελάριο Μέρκελ. Όταν σήμερα κυρίως το SPD επικρίνεται για την υπερβολικά φιλορωσική του στάση, δεν ενοχλείται μόνο ο καγκελάριος Σολτς. «Από την εποχή του Αντενάουερ υπάρχουν αυτές οι παραποιημένες και συκοφαντικές περιγραφές της ευρωπαϊκής και ρωσικής πολιτικής του SPD, κι αυτό με γεμίζει θυμό» είπε ο Σολτς πρόσφατα στο Spiegel. Είναι σαφές ότι το κόμμα δεν θέλει να κακολογείται η Οστπολιτίκ. Όμως η αμφισβήτηση έχει ήδη ξεκινήσει. Ο πρόεδρος του κόμματος Λαρς Κλινγκμπάιλ είπε πρόσφατα στην κυριακάτικη Welt ότι «στο πρόγραμμα αρχών του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος λέει ότι η ασφάλεια στη Ευρώπη μόνο με τη Ρωσία μπορεί να επιτευχθεί, αλλά βλέπουμε ότι αυτό δεν ισχύει με φόντο αυτόν τον πόλεμο». Τα θεμέλια των δύο συμφωνιών τρέμουν, ίσως τόσο δυνατά όσο και επί Βίλι Μπραντ.
Η εκτεταμένη εργασιακή εξουθένωση (burnout) και η έλλειψη ευέλικτης εργασίας εξακολουθούν να εμποδίζουν την πρόοδο στο θέμα της υποστήριξης των εργαζόμενων γυναικών, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Deloitte, «Women@Work 2022: A Global Outlook».
Η έρευνα αποκαλύπτει ότι το 53% των γυναικών υποστηρίζουν ότι τα επίπεδα άγχους τους είναι υψηλότερα σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο και σχεδόν οι μισές αισθάνονται εξουθενωμένες. Η εξουθένωση αυτή αποτελεί έναν από τους βασικότερους παράγοντες που απομακρύνει τις γυναίκες από τους εργοδότες τους: σχεδόν το 40% των γυναικών που αναζητούν ενεργά νέο εργοδότη το ανέφεραν ως τον κύριο λόγο. Περισσότερες από τις μισές ερωτηθείσες εργαζόμενες θέλουν να εγκαταλείψουν τον εργοδότη τους τα επόμενα δύο χρόνια και μόνο το 10% σχεδιάζει να μείνει με τον τρέχοντα εργοδότη τους για περισσότερα από πέντε χρόνια.
Αντιπροσωπεύοντας τις απόψεις 5.000 γυναικών σε 10 χώρες, η έρευνα δείχνει ανησυχητικές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, καθώς τα ποσοστά άγχους και τα περιστατικά παρενόχλησης ή μικροεπιθετικότητας παραμένουν υψηλά. Η έρευνα επίσης ρίχνει φως σε ανησυχητικά ευρήματα σχετικά με τη «νέα κανονικότητα» της εργασίας, καθώς σχεδόν το 60% των γυναικών που εργάζονται σε υβριδικά μοντέλα (ρυθμίσεις που περιλαμβάνουν οποιονδήποτε συνδυασμό εργασίας εξ αποστάσεως και εργασίας στο γραφείο) αναφέρουν ότι έχουν ήδη αισθανθεί αποκλεισμό.
«Παρά το γεγονός ότι πολλοί εργοδότες έχουν εφαρμόσει νέους τρόπους εργασίας που έχουν σχεδιαστεί για τη βελτίωση της ευελιξίας, η έρευνα μας δείχνει ότι οι νέες αυτές ρυθμίσεις ενέχουν τον κίνδυνο να αποκλείσουν τα ίδια τα άτομα που θα μπορούσαν να ωφεληθούν περισσότερο από αυτές, με την πλειοψηφία των γυναικών που ερωτήθηκαν να έχουν βιώσει αποκλεισμό στο πλαίσιο ενός υβριδικού περιβάλλοντος εργασίας», λέει η Emma Codd, Deloitte Global Inclusion Leader. «Ο αριθμός των γυναικών που αναφέρουν αυξημένο άγχος και εξάντληση προκαλεί σημαντική ανησυχία και οι εργοδότες δίνουν αγώνα για να το αντιμετωπίσουν, όπως φαίνεται από το γεγονός ότι η επαγγελματική εξουθένωση είναι η κύρια αιτία που ορισμένες γυναίκες αναζητούν αυτή τη στιγμή νέα απασχόληση. Τα ευρήματα αυτής της έρευνας δείχνουν τη σημασία των ενεργειών πέρα από την πολιτική — εκείνων που πραγματικά ενσωματώνουν την ευημερία (wellbeing), την ευελιξία και μια καθημερινή κουλτούρα σεβασμού και συμπερίληψης».
Άγχος και εξουθένωση
Το άγχος, η εξουθένωση και οι περιορισμένες ευκαιρίες εξέλιξης απομακρύνουν τις γυναίκες από τους εργοδότες τους.
Το 53% των γυναικών υποστηρίζει ότι τα επίπεδα άγχους τους είναι υψηλότερα σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο και σχεδόν οι μισές αισθάνονται εξουθενωμένες. Επιπλέον, σχεδόν οι μισές γυναίκες που συμμετείχαν στην έρευνα βαθμολόγησαν την ψυχική τους υγεία ως κακή/πολύ κακή. Το ένα τρίτο έχει πάρει άδεια από την εργασία του λόγω επιβάρυνσης της ψυχικής τους υγείας, ωστόσο μόνο το 43% αισθάνεται άνετα να μιλάει για θέματα ψυχικής υγείας στο χώρο εργασίας.
Ο αριθμός των γυναικών που αναζητούσαν νέο ρόλο τη στιγμή της έρευνας αυξήθηκε σε σχέση με την περσινή, με το 10% να υποστηρίζει ότι βρισκόταν σε ενεργή αναζήτηση. Το 40% αυτής της ομάδας ανέφερε την εξουθένωση ως τον κύριο λόγο που τους απομάκρυνε από την εργασία τους. Για όσες είχαν ήδη εγκαταλείψει έναν εργοδότη από την έναρξη της πανδημίας, η έλλειψη ευκαιριών για επαγγελματική ανέλιξη ήταν ο λόγος που αναφέρθηκε περισσότερο (22%).
Όσον αφορά τα μελλοντικά σχέδια, οι προοπτικές είναι δυσοίωνες για τους εργοδότες: Περισσότερες από τις μισές γυναίκες σχεδιάζουν να εγκαταλείψουν τον εργοδότη τους εντός δύο ετών. Το φαινόμενο αυτό είναι πιο έντονο όσον αφορά τις γυναίκες που κατέχουν μεσαίους και μη διευθυντικούς ρόλους, με λιγότερες από το ένα τέταρτο των γυναικών σε αυτούς τους ρόλους να σχεδιάζουν να παραμείνουν με τον εργοδότη τους για περισσότερα από δύο χρόνια. Μόνο το 10% των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα σχεδιάζει να μείνει με τον σημερινό εργοδότη τους για περισσότερα από πέντε χρόνια.
Προβλήματα και προκλήσεις
Τα προβλήματα στο χώρο εργασίας συνεχίζονται, καθώς η ευελιξία παραμένει περιορισμένη και η υβριδική εργασία παρουσιάζει πρόσθετες προκλήσεις.
Ενώ πολλοί οργανισμοί κατά το προηγούμενο έτος είχαν στραφεί σε στρατηγικές ενσωμάτωσης ευέλικτων και υβριδικών μοντέλων εργασίας, πολλές γυναίκες αναφέρουν ότι δεν έχουν ακόμη αισθανθεί τα οφέλη αυτών των νέων τρόπων εργασίας. Μόνο το 33% των γυναικών υποστηρίζει ότι οι εργοδότες τους εφαρμόζουν πολιτικές ευέλικτης εργασίας και όταν ρωτήθηκαν αναφορικά με τις πολιτικές που είχε εισαγάγει ο οργανισμός τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας, μόνο το 22% ανέφερε ευελιξία σχετικά με το πού και πότε εργάζονται. Επιπλέον, το 94% των γυναικών που ρωτήθηκαν πιστεύουν ότι το να ζητήσουν ευέλικτη εργασία θα επηρεάσει την πιθανότητα προαγωγής τους.
Πέρα από την ευελιξία, η υιοθέτηση υβριδικής εργασίας έχει παρουσιάσει πρόσθετες προκλήσεις. Σχεδόν το 60% των γυναικών που εργάζονται σε υβριδικά περιβάλλοντα αισθάνονται ότι έχουν αποκλειστεί από σημαντικές επαγγελματικές συναντήσεις και το 45% δηλώνει ότι δεν έχει αρκετή έκθεση στα διευθυντικά στελέχη, ένα κρίσιμο στοιχείο για την επαγγελματική τους εξέλιξη. Ανησυχητικό είναι ότι η υβριδική εργασία φαίνεται να μην παρέχει την προβλεψιμότητα που μπορεί να χρειάζονται οι γυναίκες με ευθύνες οικογενειακής φροντίδας, με μόνο το 26% να λέει ότι ο εργοδότης τους έχει θέσει σαφείς προσδοκίες όσον αφορά τον τρόπο και τον τόπο εργασίας τους.
Η φετινή έρευνα ανέδειξε επίσης ότι οι γυναίκες που εργάζονται σε ένα υβριδικό περιβάλλον είναι πολύ πιο πιθανό να αναφέρουν ότι βιώνουν μικροεπιθετικότητα σε σχέση με εκείνες που εργάζονται αποκλειστικά με φυσική παρουσία ή αποκλειστικά από απόσταση. Γενικότερα, το ποσοστό των γυναικών που έχουν βιώσει συμπεριφορές αποκλεισμού τον περασμένο χρόνο στο χώρο εργασίας έχει αυξηθεί από 52% το 2021 σε 59% το 2022. Ακριβώς οι μισές γυναίκες δηλώνουν ότι έχουν βιώσει μικροεπιθετικότητα, ενώ το 14% έχει βιώσει παρενόχληση. Σχετικά με την καταγγελία αυτών των συμπεριφορών αποκλεισμού, εξακολουθεί να υπάρχει φόβος για «επαγγελματικά αντίποινα», καθώς το 93% πιστεύει ότι η αναφορά τέτοιων συμπεριφορών θα επηρεάσει αρνητικά την καριέρα τους. Μόνο το 23% των μικροεπιθέσεων αναφέρθηκαν στους εργοδότες, σε σύγκριση με το 66% των συμπεριφορών παρενόχλησης που καταγγέλθηκαν.
Συμπεριφορές αποκλεισμού
Η διατομεακότητα (intersectionality) έχει σημασία καθώς γυναίκες από διαφορετικά υπόβαθρα αντιμετωπίζουν αυξημένες προκλήσεις.
Ενώ οι συμπεριφορές αποκλεισμού επηρεάζουν την πλειονότητα των εργαζομένων που ρωτήθηκαν, οι γυναίκες σε εθνοτικές μειονότητες στις χώρες τους, οι LGBT+ γυναίκες και εκείνες με χαμηλότερους διοικητικούς ή μη διευθυντικούς ρόλους είναι πιο πιθανό να τις βιώσουν. Πολλές γυναίκες αισθάνονται λιγότερο αισιόδοξες για τις προοπτικές της καριέρας τους συγκριτικά με πριν από 12 μήνες.
Οι γυναίκες που ανήκουν σε εθνοτικές μειονότητες είναι πιο πιθανό να αισθάνονται εξαντλημένες σε σχέση με συνάδελφους τους που ανήκουν στην εθνοτική πλειοψηφία της χώρας τους. Είναι επίσης πολύ πιο πιθανό να αναφέρουν ότι βιώνουν αποκλεισμό από άτυπες αλληλεπιδράσεις (15% έναντι 10%) και να αισθάνονται χειραγώγηση (9% έναντι 2%).
Οι LGBT+ γυναίκες έχουν παραπάνω από 10% περισσότερες πιθανότητες να πουν ότι έχουν υπονομευθεί από διευθυντές λόγω του φύλου τους και 7% περισσότερες πιθανότητες να αναφέρουν ότι τους απευθύνθηκαν με αντιεπαγγελματικό ή ασεβή τρόπο σε σχέση με τις γυναίκες που δεν ανήκουν στην LGBT+ κοινότητα.
Επιπλέον, τα επίπεδα εξουθένωσης ποικίλλουν ανά επαγγελματικό επίπεδο. Το 61% των γυναικών σε θέσεις μεσαίας διοίκησης και οι νεότερες γυναίκες (ηλικίας 18 έως 25 ετών) αναφέρουν ότι αισθάνονται εξαντλημένες, αποδεικνύοντας ότι τα υψηλά επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης βιώνονται σε μεγαλύτερο βαθμό από τις γυναίκες σε αυτές τις επαγγελματικές ομάδες. Οι συγκεκριμένες γυναίκες ήταν επίσης πιο πιθανό να αναφέρουν ότι σχεδίαζαν να εγκαταλείψουν τον εργοδότη τους εντός δύο ετών.
Επιχειρηματικά οφέλη
Όλο και περισσότεροι εργοδότες πετυχαίνουν οφέλη και για τις γυναίκες και για τους gender equality leaders
Καθώς οι οργανισμοί προσπαθούν να ξαναχτίσουν ένα ανθεκτικό εργατικό δυναμικό, πολλοί μπορούν να πάρουν παράδειγμα από μια ομάδα εργοδοτών που έχουν ήδη καταφέρει να χτίσουν μια εργασιακή κουλτούρα συμπερίληψης, και να υποστηρίζουν τη σταδιοδρομία των γυναικών. Η έρευνα της Deloitte εντόπισε μια ομάδα ”gender equality leaders” (ηγέτες στην ισότητα των φύλων), οργανισμούς που, σύμφωνα με τις γυναίκες που συμμετείχαν στην έρευνα, έχουν δημιουργήσει πραγματικά κουλτούρα συμπερίληψης που υποστηρίζουν τη σταδιοδρομία τους, την ισορροπία εργασιακής και προσωπικής ζωής και προωθούν τη συμπερίληψη.
Οι γυναίκες που εργάζονται για τους gender equality leaders αναφέρουν πολύ υψηλότερα επίπεδα ευημερίας και επαγγελματικής ικανοποίησης. Από τις γυναίκες που εργάζονται γι’ αυτούς, το 87% δηλώνουν ότι λαμβάνουν επαρκή υποστήριξη για την ψυχική τους υγεία από τον εργοδότη τους και το ίδιο ποσοστό αισθάνεται άνετα να μιλάει για την ψυχική του υγεία στον χώρο εργασίας. Αναφέρουν, επίσης, πολύ πιο θετικές εμπειρίες από την υβριδική εργασία. Είναι αξιοσημείωτο ότι από αυτές, μόνο το 3% αισθάνεται εξουθενωμένο.
Αν και είναι προφανές ότι οι γυναίκες επωφελούνται από την εργασία για gender equality leaders, υπάρχουν επίσης σαφή επιχειρηματικά οφέλη: Καμία από τις γυναίκες που εργάζονται γι’ αυτούς δεν αναζητεί επί του παρόντος νέα θέση εργασίας και μόνο το 9% σχεδιάζει να φύγει στα επόμενα 1- 2 χρόνια. Μάλιστα το 90% αξιολογεί το κίνητρό του για την εργασία τους ως καλό ή εξαιρετικά καλό.
«Η δημιουργία και η διατήρηση μιας πραγματικής κουλτούρας χωρίς αποκλεισμούς θα πρέπει να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή κάθε εταιρικής ατζέντας», λέει η Michele Parmelee, Αναπληρώτρια Διευθύνουσα Σύμβουλος της Deloitte Global και Chief People and Purpose Officer. «Αυτό σημαίνει ότι οι οργανισμοί πρέπει να αντιμετωπίσουν την επαγγελματική εξουθένωση, να θέσουν την ψυχική ευεξία των εργαζομένων τους ως προτεραιότητα και να προσεγγίσουν την υβριδική εργασία με πολιτικές συμπερίληψης και ευελιξίας, που λειτουργούν αποτελεσματικά για τις γυναίκες. Υπάρχει μια μοναδική ευκαιρία να αξιοποιήσουμε την πρόοδο που έχει ήδη σημειωθεί για να διασφαλίσουμε ότι οι γυναίκες από κάθε υπόβαθρο μπορούν να ευδοκιμήσουν σε έναν δίκαιο και χωρίς αποκλεισμούς εργασιακό χώρο».
Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου απειλείται με συντριβή λόγω κοροναϊού, με σημαντικές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία και ιδιαίτερα στις γερμανικές εταιρείες που είχαν εναποθέσει τις ελπίδες ανάπτυξής τους στην κινεζική αγορά όσο λίγες άλλες, όπως γράφει σε εκτενές αφιέρωμά της η γερμανική εφημερίδα Handelsblatt.
Αντιμέτωπη με την εξαιρετικά μεταδοτική παραλλαγή Omicron του κορωνοϊού, η κινεζική κυβέρνηση στέλνει εκατομμύρια πολίτες σε εβδομαδιαίο lockdown, σύμφωνα με τη Handelsblatt και ενώ στο παρελθόν το Πεκίνο θα ενεργούσε προς το συμφέρον της οικονομίας, όταν υπήρχε αμφιβολία, τώρα η προτεραιότητα είναι ο έλεγχος του πληθυσμού.
Οι συνέπειες για την Κίνα, αλλά και για τον υπόλοιπο κόσμο, είναι σοβαρές.
Οι ντόπιοι αντιμετωπίζουν όλο και πιο ακραία επιτήρηση, ενώ οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού διαταράσσονται όλο και περισσότερο. Στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες υπάρχει ανησυχία ότι η ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία θα μπορούσε να αντικατασταθεί ακούσια με μια εξάρτηση από τις πράσινες τεχνολογίες που κατασκευάζονται στην Κίνα. Τα σημάδια δείχνουν μεγαλύτερη απόσταση από το Πεκίνο. Πέρα από τον ανθρώπινο πόνο που προκαλεί αυτή η πολιτική, οι οικονομικές συνέπειες είναι ήδη καταστροφικές. Αλλά η απομάκρυνση από τη στρατηγική του “μηδενικού συνωστισμού” θα αποτελούσε παραδοχή αποτυχίας για τον ισχυρό άνδρα του κράτους και του κόμματος, τον Xi Jinping. Αυτό δεν πρέπει να επιτραπεί να συμβεί, και γι’ αυτό η αυστηρή πολιτική για τον κορωνοϊό επιβάλλεται με όλο και πιο σκληρά μέσα. Και μόνο η φήμη ότι το Πεκίνο θα μπορούσε επίσης να αντιμετωπίσει ένα λουκέτο τύπου Σαγκάης προκάλεσε την Πέμπτη ούρές στα σούπερ μάρκετ της πρωτεύουσας με τα 22 εκατομμύρια κατοίκους.
Η εξάρτηση από την Κίνα
Σε πολλά κεντρικά γραφεία εταιρειών έχει αρχίσει πλέον μια επανεξέταση, η οποία τροφοδοτείται επίσης από τις πρόσφατες εμπειρίες στις ρωσικές επιχειρήσεις: προσπαθούν να απελευθερωθούν από τη μονόπλευρη εξάρτηση από την Κίνα. Αυτό σημαίνει ότι το κινεζικό μοντέλο επιτυχίας στο σύνολό του βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης, και αυτό δεν είναι πουθενά πιο εμφανές από ό,τι στη Σαγκάη. Η ανάπτυξη και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια θυσιάζονται στην ιδεολογία του κορωνοϊού. Ο σημαντικότερος κόμβος της παγκόσμιας ναυτιλίας έχει αποκλειστεί σε μεγάλο βαθμό από τα τέλη Μαρτίου. Οι περισσότεροι από τα 25 εκατομμύρια κατοίκους δεν επιτρέπεται να βγουν από τα σπίτια τους ούτε καν για να αγοράσουν τρόφιμα.
Οι υπηρεσίες παράδοσης τροφίμων έχουν σε μεγάλο βαθμό σταματήσει τις υπηρεσίες τους.
Ο Rolf Krämer και η οικογένειά του ένωσαν λοιπόν τις δυνάμεις τους με τους γείτονές τους για να κάνουν μαζικές παραγγελίες – το μόνο πράγμα που λειτουργεί ακόμα σε κάποιο βαθμό. Ο διευθυντής μιας ευρωπαϊκής εταιρείας, ο οποίος θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του και ως εκ τούτου έχει διαφορετικό όνομα στην πραγματικότητα, δεν του έχει επιτραπεί να εγκαταλείψει το συγκρότημα διαμερισμάτων του στη Σαγκάη με τη σύζυγο και τα δύο παιδιά του εδώ και επτά εβδομάδες. “Το χειρότερο είναι η αβεβαιότητα”, λέει. “Δεν έχεις ιδέα πότε θα έρθει η επόμενη παράδοση φαγητού”. Οι συνάδελφοι του Krämer δεν είχαν τίποτα να φάνε για δύο ημέρες. Κάθε τρεις ημέρες, οι κάτοικοι της Σαγκάης υποβάλλονται σε εξετάσεις, μία ή δύο φορές την ημέρα πρέπει να εξετάζουν τους εαυτούς τους και να αναφέρουν το αποτέλεσμα. Τελευταία, ο κανόνας είναι: μόλις εμφανιστεί έστω και ένα θετικό τεστ Corona, ολόκληρη η πολυκατοικία, η οποία μπορεί εύκολα να περιέχει αρκετές εκατοντάδες άτομα, πρέπει να πάει σε ένα από τα τεράστια στρατόπεδα μαζικής καραντίνας για αόριστο χρονικό διάστημα. Εκατοντάδες κρεβάτια είναι παρατεταγμένα σε τεράστιους μετασκευασμένους εκθεσιακούς χώρους. Απόρρητο; Αποκλείεται. Επαρκές φαγητό; Θέμα τύχης. Λειτουργούσες τουαλέτες; Μάλλον σπάνια. Και αυτό είναι μόνο η Σαγκάη. Στην υπόλοιπη Κίνα, επίσης, η δρακόντεια στρατηγική απαγόρευσης της πτώσης αφήνει σαφή ίχνη. Κατά καιρούς, έως και 80 πόλεις σφραγίστηκαν πλήρως ή ολοκληρωτικά. Νέα κρούσματα της εξαιρετικά μεταδοτικής παραλλαγής Omicron εμφανίζονται συνεχώς, γεγονός που καθιστά αναγκαία νέα λουκέτα σύμφωνα με την κινεζική λογική. Οι μεταφορές φορτηγών σταματούν, τα εργοστάσια και τα λιμάνια κλείνουν για εβδομάδες – με παγκόσμιες επιπτώσεις.
Στα μέσα Απριλίου, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και η Παγκόσμια Τράπεζα αναθεώρησαν δραστικά προς τα κάτω τις προβλέψεις τους για την παγκόσμια ανάπτυξη: Η Παγκόσμια Τράπεζα αναμένει τώρα ανάπτυξη μόνο 3,2% αντί του προηγούμενου 4,1%, ενώ το ΔΝΤ υποθέτει αύξηση 3,6%.
Εκτός από τις συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία, και τα δύο θεσμικά όργανα επεσήμαναν κυρίως τις επιπτώσεις των εκτεταμένων αποκλεισμών στην Κίνα. Όσο περισσότερο διαρκεί η κρίση εκεί, τόσο περισσότερο θα πλήξουν οι συνέπειες τη Γερμανία. Τον Απρίλιο, οι κινεζικές εξαγωγές προς την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, υπολογιζόμενες σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του προηγούμενου έτους και σε δολάρια ΗΠΑ, μειώθηκαν κατά 9%. Στην αντίθετη κατεύθυνση, οι εισαγωγές γερμανικών προϊόντων από την Κίνα μειώθηκαν κατά 9,8%. Εάν η τάση αυτή συνεχιστεί κατά τη διάρκεια του έτους, δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας στη Γερμανία κινδυνεύουν. Εάν οι εξαγωγές μειωθούν κατά 12% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, αυτό θα “συνδεόταν με απώλεια περίπου πέντε δισεκατομμυρίων ευρώ στην εγχώρια προστιθέμενη αξία”, προειδοποιεί ο επικεφαλής οικονομολόγος του ερευνητικού ινστιτούτου Prognos, Michael Böhmer: “Περισσότερες από 60.000 θέσεις εργασίας στη Γερμανία εξαρτώνται από αυτό, κατανεμημένες σε όλους τους τομείς”. Η πλήρης έκταση της εξάρθρωσης θα γίνει πιθανώς αισθητή στη Γερμανία και την Ευρώπη μόλις σε λίγες εβδομάδες, όταν τα προϊόντα που δεν παράγονται σήμερα λόγω του lock down θα λείπουν από τις αποθήκες των επιχειρήσεων και τα ράφια των καταστημάτων.
Ένα μεγάλο μέρος των πλοίων που φθάνουν σήμερα στην Ευρώπη έφυγε από το μεγαλύτερο λιμάνι εμπορευματοκιβωτίων του κόσμου στη Σαγκάη πριν από το lockdown.
“Είναι πολύ δύσκολο να βρει κανείς έναν καλό οικονομικό δείκτη αυτές τις μέρες”, λέει ο Chen Long της εταιρείας αναλύσεων Plenum, με έδρα το Πεκίνο. Αυτή τη στιγμή, όλες οι μετοχές στην Κίνα δείχνουν προς τα κάτω. Ο δείκτης μετοχών MSCI China, ο οποίος περιλαμβάνει 744 κινεζικές μετοχές, έχει υποχωρήσει στο χαμηλότερο επίπεδό του από τον Ιανουάριο του 2017. Ακόμη και σε σύγκριση με τις αρχές του 2020, όταν η Κίνα ήταν το σημείο εκκίνησης της παγκόσμιας πανδημίας του κορωνοϊού, ο δείκτης είναι τώρα σχεδόν 10% χαμηλότερος.
Η αύξηση των εξαγωγών της Κίνας μειώθηκε απότομα τον Απρίλιο.
Οι εξαγωγές αυξήθηκαν μόνο κατά 3,9% σε ετήσια βάση – η τελευταία φορά που η ανάπτυξη ήταν τόσο χαμηλή ήταν το καλοκαίρι του 2020. Οι πωλήσεις αυτοκινήτων έχουν μειωθεί. Τον Απρίλιο παραδόθηκαν στην Κίνα 35,7% λιγότερα οχήματα σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι – η μεγαλύτερη μείωση από τον Μάρτιο του 2020. Οι λιανικές πωλήσεις μειώθηκαν κατά 3,5% σε ετήσια βάση τον Μάρτιο. Οι δείκτες υπευθύνων προμηθειών ήταν πολύ κάτω από τις 50 μονάδες τον Απρίλιο τόσο για τη μεταποίηση όσο και για τις υπηρεσίες, υποδηλώνοντας επιβράδυνση της δραστηριότητας. Τα λουκέτα επιβαρύνουν επίσης την αγορά ακινήτων, η οποία βρίσκεται ήδη σε βαθιά κρίση. Οι πωλήσεις κατοικιών σε 23 μεγάλες κινεζικές πόλεις υποχώρησαν κατά 1/3 σε ετήσια βάση στις αρχές Μαΐου. Δεν είναι ακόμη σαφές τι κάνουν όλοι αυτοί οι παράγοντες στην κινεζική οικονομική ανάπτυξη. Ο Lu Ting, επικεφαλής οικονομολόγος της ιαπωνικής τράπεζας Nomura για την Κίνα, βλέπει “αυξανόμενο κίνδυνο ύφεσης” στην Κίνα από τα μέσα Μαρτίου. Η τελευταία φορά που η κινεζική οικονομία συρρικνώθηκε ήταν το πρώτο τρίμηνο του 2020, μετά το πρώτο ξέσπασμα της πανδημίας Corona στη Γουχάν.
Χάος στα logistics με επιπτώσεις στην περίοδο των Χριστουγέννων
Παρά την τεράστια οικονομική ζημιά, δεν διαφαίνεται στροφή από τη δρακόντεια στρατηγική μηδενικού κόστους. Αντιθέτως: μόλις την περασμένη εβδομάδα, ο ηγέτης του κράτους και του κόμματος της Κίνας Xi Jinping κατέστησε σαφές σε συνεδρίαση της ισχυρής Μόνιμης Επιτροπής του Πολιτικού Γραφείου ότι δεν θα ανεχθεί αποκλίσεις από τη στρατηγική μηδενικού κινδύνου. “Πρέπει να αναγνωρίσουμε: Η υπόθεση ότι η κινεζική ηγεσία υποτάσσει τους πολιτικούς στόχους στους οικονομικούς στόχους σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης δεν ισχύει πλέον”, λέει η Janka Oertel, διευθύντρια του προγράμματος για την Ασία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων. Αυτό σημαίνει για τις εταιρείες ότι ο κίνδυνος της επιχειρηματικής δραστηριότητας στην Κίνα αυξάνεται, λέει ο Oertel. Ένα πρόσωπο που βρίσκεται κοντά στις γερμανικές εταιρείες στη Λαϊκή Δημοκρατία είναι ο Jens Hildebrandt. Αν θέλετε να συναντηθείτε με το εκτελεστικό μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Γερμανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου στην Κίνα στο Πεκίνο αυτές τις μέρες, πρέπει να γίνετε δημιουργικοί – τα καφέ και τα γραφεία είναι επίσης κλειστά στην πρωτεύουσα στο όνομα της πρόληψης του ιού της κολπίτιδας. Σε ένα παγκάκι δίπλα στον ποταμό Liangmahe, ο Hildebrandt αναφέρει: “Τα λουκέτα των τελευταίων μηνών οδήγησαν σε μαζική απώλεια εμπιστοσύνης στην αξιοπιστία της κινεζικής αγοράς μεταξύ των γερμανικών εταιρειών στην Κίνα”.
Μία αιτία: οι οδηγίες της ηγεσίας του κόμματος εφαρμόζονται μερικές φορές με υπερβάλλοντα ζήλο σε τοπικό επίπεδο.
Ενώ μέχρι πρότινος ο πιο σημαντικός στόχος, και για τη δική του καριέρα στο κόμμα, ήταν να αναφέρει κανείς όσο το δυνατόν υψηλότερο ποσοστό ανάπτυξης, ο πιο σημαντικός δείκτης είναι τώρα το μηδέν – μηδέν κρούσματα κορωνοϊού. Οι οδηγοί φορτηγών της Κίνας υποφέρουν επίσης. Σε κανονικούς καιρούς, τα 1,73 εκατομμύρια φορτηγατζήδες κρατούν την οικονομία σε λειτουργία. Εξασφαλίζουν ότι τα ράφια γεμίζουν, ότι τα εργοστάσια λαμβάνουν προμήθειες, ότι τα λιμάνια συνδέονται με τα κέντρα παραγωγής της χώρας. Αλλά μετά την πρόσφατη επιδημία του κορωνοϊού, πολλά σημεία ελέγχου σε όλη τη χώρα έκλεισαν. Τα φορτηγά δεν μπορούσαν πλέον να περάσουν. Επιπλέον, οι οδηγοί φορτηγών διατρέχουν τον κίνδυνο να τεθούν σε καραντίνα – για την οποία πρέπει επίσης να πληρώσουν πολλά χρήματα – κατά τη διάρκεια ενδιάμεσων σταθμών ή όταν επιστρέφουν στην πατρίδα τους. Εικόνες φορτηγών με αμέτρητες σφραγίδες κολλημένες στις πόρτες τους κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Με αυτόν τον τρόπο οι περιφερειακές αρχές θέλουν να διασφαλίσουν ότι οι οδηγοί δεν αφήνουν τα ταξί τους και ενδεχομένως να εισάγουν τον ιό. Στο δρόμο, οι φορτηγατζήδες πρέπει συχνά να μένουν στα φορτηγά τους για μέρες και να αφοδεύουν εκεί. Πολλοί έχουν παραιτηθεί μπροστά σε αυτή την παρενόχληση. Ακόμα και αν πολλοί σταθμοί ελέγχου επαναλειτουργούν τώρα με εντολή των αρχών, η υπεραστική κυκλοφορία είναι πιθανό να ανακάμψει μόνο αργά.
Η ακινητοποιημένη εγχώρια κίνηση παραδόσεων σημαίνει ότι οι παραδόσεις δεν φτάνουν στις επιχειρήσεις και τα έτοιμα προϊόντα δεν μεταφέρονται μακριά.
Ακόμα και σε μέρη της χώρας που δεν επηρεάζονται από τα λουκέτα, οι γραμμές συναρμολόγησης είναι σταματημένες σε πολλά εργοστάσια. Η έλλειψη φορτηγών είναι επίσης ο λόγος για τον οποίο οι εμπειρογνώμονες δεν αναμένουν ότι η τεράστια ναυτιλιακή συμφόρηση έξω από το λιμάνι της Σαγκάης θα επιλυθεί γρήγορα. Επειδή το μεγαλύτερο πρόβλημα εκεί δεν είναι η ήδη άκρως αυτοματοποιημένη φόρτωση εμπορευματοκιβωτίων, αλλά η παράδοση και παραλαβή των εμπορευμάτων με φορτηγά. Σύμφωνα με τα τρέχοντα στοιχεία του παρόχου υπηρεσιών εφοδιαστικής Kühne+Nagel, 184 πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων περιμένουν σήμερα έξω από τα λιμάνια της Σαγκάης και του κοντινού Ningbo, όπου μεταβαίνουν ορισμένοι διαμεταφορείς. Κατά μέσο όρο, η είσοδος των φορτηγών πλοίων στο λιμάνι καθυστερεί κατά 3,34 ημέρες. Η εκκαθάριση διαρκεί άλλες δύο εβδομάδες. Σύμφωνα με ανάλυση της ψηφιακής εταιρείας διαμεταφορών Flexport, το 19% του συνόλου των κινεζικών εξαγωγών και το 14% των εισαγωγών διακινήθηκαν πέρυσι μέσω του λιμανιού της Σαγκάης. Ωστόσο, ο εμπειρογνώμονας της Flexport Chris Rogers επισημαίνει ότι η τρέχουσα περίοδος αιχμής δεν είναι ούτε για την παραγωγή ούτε για την εφοδιαστική. Η περίοδος αιχμής αρχίζει τον Ιούλιο, όταν τα εργοστάσια της Κίνας λειτουργούν με πλήρη ταχύτητα για να παράγουν καταναλωτικά αγαθά για την περίοδο των Χριστουγέννων, τα οποία στη συνέχεια αποστέλλονται. Εάν τα λουκέτα συνεχιστούν μέχρι τότε, “οι συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία θα είναι ακόμη χειρότερες”. Ο Roland Rohde της ομοσπονδιακής εταιρείας Gesellschaft für Außenwirtschaft und Standortmarketing (Gtai) υποψιάζεται ότι θα χρειασθεί μέχρι το καλοκαίρι του 2022 για να εκκαθαριστούν οι καθυστερήσεις στο λιμάνι της Σαγκάης. Σύμφωνα με μια συνοπτική έρευνα που διεξήγαγαν το Ευρωπαϊκό και το Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο μεταξύ των εταιρειών-μελών τους στα τέλη Απριλίου, σχεδόν όλες τους υποφέρουν από διαταραχές στις αλυσίδες εφοδιασμού.
Οι δυτικές εταιρείες αναζητούν εναλλακτικές λύσεις
Αυτό είναι επίσης εμφανές στο εργοστάσιο της Volkswagen στη Σαγκάη, το οποίο η εταιρεία λειτουργεί μαζί με τον κοινοπρακτικό εταίρο SAIC Motor. Εδώ, το εργατικό δυναμικό πρέπει να διανυκτερεύει στο εργοστάσιο για να μειωθεί ο κίνδυνος μόλυνσης. Για να κρατήσει τους εργαζομένους ευχαριστημένους, η εταιρεία διοργανώνει βραδιές κινηματογράφου και μαθήματα αθλητισμού. Υπάρχουν σκηνές για ύπνο. Το ξέσπασμα της επιδημίας στην Κίνα τον ανησυχεί “περισσότερο αυτή τη στιγμή”, δήλωσε πριν από λίγες ημέρες ο διευθύνων σύμβουλος του ομίλου VW Herbert Diess. Κατά καιρούς, τα 2/3 των κινεζικών εργοστασίων της Volkswagen βρίσκονταν σε ακινησία. Το 2021, η VW πούλησε περισσότερα από ένα εκατομμύριο οχήματα στην Κίνα. Τα τελευταία χρόνια, οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες επεκτείνονται όλο και περισσότερο στην Κίνα, εξαρτώμενες επικίνδυνα από μια πολιτικά απρόβλεπτη αγορά. Το μερίδιο της Κίνας στις παγκόσμιες πωλήσεις επιβατικών αυτοκινήτων ήταν πρόσφατα 40% για τη Volkswagen, 38% για τη Mercedes-Benz και 35% για την BMW.
Η Κίνα είναι η σημαντικότερη ενιαία αγορά και για τις τρεις εταιρείες του DAX.
Οι επιπτώσεις στη συνολική επιχείρηση είναι αντίστοιχα σοβαρές. Κατά το πρώτο τρίμηνο, οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες είχαν να αντιμετωπίσουν διψήφια πτώση των πωλήσεων σε ορισμένες περιπτώσεις. Οι εμπλοκές στον εφοδιασμό της βιομηχανίας τσιπ, οι οποίες συνεχίζονται εδώ και μήνες, επιδεινώνονται επίσης από τα λουκέτα. Αφενός, επειδή τα εργοστάσια βρίσκονται επανειλημμένα σε ακινησία. Ο μεγαλύτερος κατασκευαστής ημιαγωγών στην Ευρώπη, η STMicroelectronics, για παράδειγμα, χρειάστηκε να ανεχτεί δύο εβδομάδες διακοπής της παραγωγής στο Shenzhen της νότιας Κίνας κατά το πρώτο τρίμηνο. Στην εταιρεία Dax Infineon, τα αυστηρά μέτρα Covid προκαλούν περιορισμούς σε ένα κέντρο logistics στη Σαγκάη. “Επιπλέον, οι εισαγωγές και οι εξαγωγές μέσω του αεροδρομίου Pudong, καθώς και μέσω άλλων αεροδρομίων στην Κίνα, επηρεάζονται σοβαρά”, δήλωσε η εταιρεία σε απάντηση σε ερώτημα της Handelsblatt. Αυτό οδηγεί σε καθυστερήσεις στην παράδοση υλικών και τελικών προϊόντων. Για να διασφαλιστεί η ικανότητα παράδοσης, η Infineon “μετακίνησε τμήματα της διαδικασίας εφοδιαστικής ως προσωρινό μέτρο”. Για τις ξένες εταιρείες, η δύσκολη κατάσταση στις αποκλεισμένες πόλεις και οι συνεχιζόμενοι ταξιδιωτικοί περιορισμοί επιδεινώνουν ένα άλλο πρόβλημα που μαστίζει τις εταιρείες από την αρχή της πανδημίας: Οι ειδικοί δεν μπαίνουν στην Κίνα – και πολλοί ξένοι εργαζόμενοι θέλουν απλώς να φύγουν. Σύμφωνα με έρευνα του Εμπορικού Επιμελητηρίου Εξωτερικού στο Πεκίνο, περισσότεροι από το ένα τέταρτο των αλλοδαπών εργαζομένων γερμανικών εταιρειών στην Κίνα σχεδιάζουν να εγκαταλείψουν τη χώρα, το 60% εξ αυτών πριν από τη λήξη της διάρκειας της σύμβασής τους.
“Εδώ και αρκετό καιρό δεν μπορούμε σχεδόν καθόλου να στείλουμε υπαλλήλους στο Πεκίνο ή στη Σαγκάη”, παραπονιέται ένας διευθυντής της Mercedes.
Ο Rolf Krämer, ο οποίος είναι ειδικευόμενος στη Σαγκάη, θα γυρίσει επίσης την πλάτη του στην Κίνα νωρίτερα από ό,τι είχε προγραμματιστεί. Το συμβόλαιο απόσπασης του διευθυντή, ο οποίος είναι υπεύθυνος για ολόκληρη την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, διαρκεί στην πραγματικότητα μέχρι το 2023, αλλά ο ίδιος και η οικογένειά του εγκαταλείπουν ήδη τη χώρα αυτό το καλοκαίρι. “Μια μόνιμη επίπτωση που ήδη διαφαίνεται ως αποτέλεσμα των περιορισμών εισόδου είναι ότι οι εταιρείες μεταφέρουν τις λειτουργίες διαχείρισης της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού από την Κίνα σε άλλες χώρες”, λέει ο εκπρόσωπος των επιχειρήσεων Hildebrandt. Η φήμη της Λαϊκής Δημοκρατίας ως αξιόπιστου εμπορικού εταίρου και προμηθευτή απειλείται από τη διαταραχή των αλυσίδων εφοδιασμού που σχετίζεται με την πανδημία, προειδοποιεί ο εμπειρογνώμονας της Gtai Rohde, ιδίως από τη στιγμή που η κατάσταση στην υπόλοιπη Ασία έχει σε μεγάλο βαθμό εξομαλυνθεί. Οι εταιρείες στην Ευρώπη βασίζονται όλο και περισσότερο στη λεγόμενη στρατηγική “Κίνα+1”: τα τμήματα αγορών προσπαθούν να βρουν τουλάχιστον έναν εναλλακτικό προμηθευτή στην Ασία ή σε πιο κοντινές αγορές όπως η Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη για κάθε προκαταρκτικό προϊόν. Οι εταιρείες σκέφτονται επίσης εναλλακτικές τοποθεσίες παραγωγής. Πάρτε για παράδειγμα το Βιετνάμ: η Foxconn, προμηθευτής της Apple, έχει ήδη μεταφέρει γραμμές παραγωγής iPad και MacBook από την Κίνα στο Βιετνάμ και πέρυσι δεσμεύτηκε να επενδύσει άλλα 700 εκατομμύρια δολάρια στη χώρα. Η ηγεσία στο Ανόι, η οποία είναι επίσης κομμουνιστική, εμφανίζεται στους επενδυτές ως πιο αξιόπιστος αντίπαλος των συντρόφων τους στο Πεκίνο. Το Βιετνάμ ακολούθησε επίσης αρχικά μια πολιτική μηδενικού καπνίσματος και δέχθηκε να παραλύσει τμήματα της βιομηχανίας του γι’ αυτό. Όμως οι οικονομικές συνέπειες οδήγησαν σε επανεξέταση: Το φθινόπωρο του περασμένου έτους, το Βιετνάμ εγκατέλειψε το “μηδενικό covid”.
Το μεγάλο μυστήριο πίσω από την πολιτική του Πεκίνου για τον κορωνοϊό
Υπάρχουν πολλές εικασίες στους διπλωματικούς και επιχειρηματικούς κύκλους του Πεκίνου σχετικά με το γιατί η ηγεσία του Πεκίνου είναι τόσο ανένδοτη στη στρατηγική της μηδενικής περίπτωσης, παρά το υψηλό ανθρώπινο και οικονομικό κόστος. Η κρατική προπαγάνδα υπογραμμίζει ότι η πολιτική αυτή χρησιμεύει για την προστασία της υγείας του πληθυσμού και ότι μια απομάκρυνση θα είχε καταστροφικές συνέπειες. Οι αμφιβολίες σχετικά με αυτό δεν γίνονται ανεκτές και οι αντίστοιχες δηλώσεις λογοκρίνονται αυστηρά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο Xi Jinping έχει επιλέξει τη στρατηγική αυτή ως προσωπική του επιτυχία και ως απόδειξη της ανωτερότητας του κινεζικού συστήματος. Η παραδοχή της αποτυχίας θα τον έθετε προσωπικά προ των ευθυνών του. Ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), Tedros Adhanom Ghebreyesus, προειδοποίησε στα μέσα της εβδομάδας ότι η τρέχουσα προσέγγιση δεν είναι βιώσιμη. “Νομίζω ότι μια αλλαγή θα ήταν πολύ σημαντική”, δήλωσε ο Tedros. Τα σχόλια διαγράφηκαν αμέσως από το κινεζικό διαδίκτυο. Το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών επέπληξε τον γενικό διευθυντή του ΠΟΥ να σταματήσει να κάνει “ανεύθυνα” σχόλια σχετικά με την πολιτική Κορόνα της Κίνας. Μελέτη που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη από το Πανεπιστήμιο Fudan προειδοποιεί για 1,6 εκατομμύρια θανάτους σε περίπτωση που η κινεζική ηγεσία απομακρυνθεί από τη στρατηγική που ακολουθεί το Πεκίνο.
Ο λόγος: η ανοσία που παρέχει η κινεζική εκστρατεία εμβολιασμού από μόνη της δεν είναι αρκετή.
Αυτό οφείλεται επίσης στο γεγονός ότι χρησιμοποιούνται σχεδόν αποκλειστικά τα κινεζικά νεκρά εμβόλια Sinopharm και Sinovac, τα οποία προσφέρουν μικρότερη προστασία από τα σύγχρονα εμβόλια mRNA και απαιτούν περισσότερες δόσεις. Οι ειδικοί προβληματίζονται γιατί ο εμβολιασμός δεν είναι υποχρεωτικός στην αυτοκρατορικά κυβερνώμενη χώρα. Ή γιατί δεν εγκρίνονται τα πολύ πιο αποτελεσματικά εμβόλια mRNA από το εξωτερικό. Μία από τις εξηγήσεις: Το ποσοστό εμβολιασμού είναι στην πραγματικότητα ακόμη πολύ χαμηλότερο από ό,τι δηλώνεται επίσημα και, επομένως, θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να ανοσοποιηθεί επαρκώς ο πληθυσμός. Μια άλλη εξήγηση είναι ότι η ηγεσία του Xi Jinping δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για την προστασία του πληθυσμού, αλλά για την παραδειγματική αντιμετώπιση της Σαγκάης, την οποία το Κομμουνιστικό Κόμμα θεωρεί υπερβολικά φιλελεύθερη και δυτική μητρόπολη. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι ο Xι παρατείνει τεχνητά την κρίση προκειμένου να αποκτήσει μια βάση για ακόμη μεγαλύτερο έλεγχο της κοινωνίας. Στην πραγματικότητα, η επιτήρηση του κινεζικού πληθυσμού εντάθηκε σημαντικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ακριβώς στην αρχή της κρίσης, οι λεγόμενες εφαρμογές υγειονομικού κώδικα αναπτύχθηκαν σε εθνικό επίπεδο. Με αυτά, πρέπει να εγγραφείτε κατά την είσοδό σας σε εμπορικά κέντρα, εστιατόρια ή ακόμη και σε συγκροτήματα κατοικιών – τα δεδομένα αποθηκεύονται σε κρατικούς διακομιστές.
Όσοι λαμβάνουν κόκκινο κωδικό αποκλείονται από την κοινωνική ζωή και δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιούν, για παράδειγμα, τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Είναι εντελώς αδιαφανές σε ποια βάση αλλάζει χρώμα ο κωδικός.
Αφού τοποθετήθηκαν φράχτες μπροστά από τις εισόδους των σπιτιών σε όλη τη Σαγκάη και τα διαμερίσματα κλειδώθηκαν εν μέρει απ’ έξω, οι “New York Times” έγραψαν στις αρχές Μαΐου τον τίτλο “Έχει γίνει η Σαγκάη Xinjiangised;”. Αναφερόταν σε συνθήκες που κατά τα άλλα είναι γνωστές στην Κίνα μόνο από την επαρχία Σιντζιάνγκ. Υπό το πρόσχημα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, η δυτική κινεζική επαρχία έχει μετατραπεί σε αστυνομικό κράτος τα τελευταία χρόνια. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι περισσότερα από ένα εκατομμύριο μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας έχουν τεθεί σε στρατόπεδα αναμόρφωσης εκεί. Ακόμη και έξω από τους καταυλισμούς, οι άνθρωποι δεν είναι ελεύθεροι και υπόκεινται σε συνεχή παρακολούθηση. Όπως διαπίστωσε η Handelsblatt κατά τη διάρκεια της έρευνάς της στην περιοχή, σε πολλά σημεία της Xinjiang έχουν δημιουργηθεί σημεία ελέγχου, καθώς και εκατοντάδες χιλιάδες κάμερες παρακολούθησης. Στην υπόλοιπη Κίνα, επίσης, αυτές οι δυστοπικές συνθήκες αποτελούν πλέον όλο και περισσότερο μέρος της καθημερινής ζωής: πρόσφατα εγκαταστάθηκε μια μπάρα μπροστά από την είσοδο ενός χωριού στο βόρειο Πεκίνο, η οποία μπλοκάρει το δρόμο. Αριστερά και δεξιά υπάρχουν μικρά σπίτια φρουρών, με μια οθόνη αναγνώρισης προσώπου ανάμεσά τους στο ύψος των ματιών. Οι φρουροί κάνουν προφανώς διάλειμμα για φαγητό.
Κίνα, μια “απαγορευμένη περιοχή” για τους βιώσιμους χρηματοοικονομικούς επενδυτές
Το παράδειγμα του γνωστού Κινέζου στρατηγικού αναλυτή μετοχών Χονγκ Χάο δείχνει πόσο λεπτό είναι ακόμη και να κάνει κανείς ένα επικριτικό σχόλιο για την κατάσταση της οικονομίας στην παρούσα κατάσταση. Μετά από διάφορες αναλύσεις, μεταξύ άλλων για τις εκροές κεφαλαίων, οι κινεζικοί λογαριασμοί του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με εκατομμύρια οπαδούς μπλοκαρίστηκαν. Ο Χονγκ εγκατέλειψε τη θέση του ως διευθύνων σύμβουλος και επικεφαλής της έρευνας στην Bocom International, τον επενδυτικό τραπεζικό βραχίονα της κρατικής Bank of Communications, λίγο αργότερα. Για “προσωπικούς λόγους”, όπως ανακοίνωσε η τράπεζα. Ωστόσο, η ανάλυση του Χονγκ Χάο είναι προφανώς ακριβής. Το πρώτο τρίμηνο, οι ξένοι επενδυτές εγκατέλειψαν μαζικά τις κινεζικές μετοχές και τα ομόλογα. Οι εκροές ήταν υψηλότερες από κάθε άλλη φορά από τότε που άρχισαν οι καταγραφές, σημειώνει το Ινστιτούτο Διεθνούς Χρηματοοικονομικής (IIF) σε μελέτη του. Οι εκροές κεφαλαίων ήταν ιδιαίτερα υψηλές τον Μάρτιο.
Οι διεθνείς επενδυτές εκποιήθηκαν κινεζικά κρατικά ομόλογα αξίας οκτώ δισεκατομμυρίων δολαρίων, μετοχές αξίας επτά δισεκατομμυρίων δολαρίων και μετοχές κινεζικών συνταξιοδοτικών ταμείων αξίας άνω του ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων. Εκείνη την εποχή, η φιλορωσική στάση της Κίνας θεωρήθηκε ως ο κύριος λόγος για τις πωλήσεις πανικού. Είναι αλήθεια ότι η κινεζική ηγεσία περιγράφει επίσημα τον εαυτό της ως ουδέτερο. Αλλά αρνείται να χαρακτηρίσει ως τέτοια τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, πόσο μάλλον να την καταδικάσει. Ο Daniel Murray, διευθύνων σύμβουλος της EFG Asset Management, περιέγραψε το δίλημμα κατά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία ως εξής: ως επενδυτής, θα μπορούσατε “να ξυπνήσετε και να διαπιστώσετε ότι η Κίνα έχει κάνει κάτι που περιπλέκει πραγματικά τα πράγματα, όπως η προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού στη Ρωσία ή κάτι τέτοιο”. Μέχρι στιγμής, οι φόβοι αυτοί δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Παρόλο που η Κίνα καταδικάζει τις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, οι διεθνώς δραστηριοποιούμενες κινεζικές εταιρείες, ιδίως, φροντίζουν σχολαστικά να μην υπονομεύουν τα τιμωρητικά μέτρα. Ως εκ τούτου, ορισμένοι διεθνείς επενδυτές εκμεταλλεύτηκαν την απότομη πτώση των τιμών των μετοχών για να επανέλθουν στην αγορά τον Απρίλιο.
Ωστόσο, οι κινεζικές μετοχές συγκαταλέγονται μεταξύ των επενδύσεων με τις χειρότερες αποδόσεις των τελευταίων δύο ετών.
Ένας λόγος μπορεί να είναι η μεγάλη στάθμιση σε μετοχές τεχνολογίας, όπως οι Alibaba, Tencent και Meituan, οι οποίες μαζί αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ένα τέταρτο του συνολικού χαρτοφυλακίου του MSCI China. Ενώ τα χρηματιστήρια της ηπειρωτικής Κίνας κατέγραψαν και πάλι μικρές εισροές τον Απρίλιο, οι εκροές από τα ομόλογα συνεχίζονται. Υπάρχουν “τρεις λόγοι για αυτό: οι αυξήσεις των επιτοκίων της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, η στάση της Κίνας στον πόλεμο στην Ουκρανία και το πρόσφατο κύμα Corona”, λέει η Alicia Garcia Herrero, επικεφαλής οικονομολόγος Ασίας-Ειρηνικού της γαλλικής επενδυτικής τράπεζας Natixis. Ο μεγαλύτερος διαχειριστής περιουσιακών στοιχείων στον κόσμο, η Blackrock, υποβάθμισε τη σύστασή της για αγορά κινεζικών μετοχών και ομολόγων νωρίτερα αυτή την εβδομάδα. Ο λόγος ήταν “η επιδείνωση των μακροοικονομικών προοπτικών”.
Οι δεσμοί του Πεκίνου με τη Ρωσία αποτελούν επίσης αυξανόμενη ανησυχία.
Οι ξένοι επενδυτές μπορεί να αναγκαστούν να μείνουν όλο και περισσότερο μακριά από κινεζικά περιουσιακά στοιχεία, επίσης για ρυθμιστικούς λόγους. Οι εταιρείες ιδιωτικών κεφαλαίων που επικεντρώνονται στην Κίνα δυσκολεύονται να αντλήσουν νέα κεφάλαια από επενδυτές. Αυτό οφείλεται επίσης στο γεγονός ότι τα συνταξιοδοτικά ταμεία και τα πανεπιστημιακά κληροδοτήματα συγκρατούνται όλο και περισσότερο. Για παράδειγμα, όλα τα συνταξιοδοτικά ταμεία στη Φλόριντα σταμάτησαν τις επενδύσεις τους στην Κίνα και σε άλλες αναδυόμενες αγορές στις αρχές Απριλίου. Ο λόγος ήταν οι “αυξανόμενοι κίνδυνοι και οι αβεβαιότητες”, εξήγησε ο Lamar Taylor, διευθυντής επενδύσεων του Florida State Board of Administration, του οργανισμού ομπρέλας των συνταξιοδοτικών ταμείων στην πολιτεία των ΗΠΑ. Το ίδρυμα δισεκατομμυρίων δολαρίων του ελίτ Πανεπιστημίου Χάρβαρντ εξετάζει επίσης το ενδεχόμενο να μειώσει τις επενδύσεις του στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Πολλοί επενδυτές είχαν ήδη τρομάξει από το κύμα ρυθμίσεων του Πεκίνου στον κλάδο της τεχνολογίας πέρυσι, με πρόστιμα δισεκατομμυρίων για εταιρείες όπως η Alibaba, λέει ο Manfred Schlumberger, επικεφαλής διαχείρισης χαρτοφυλακίου στη γερμανική εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων Starcapital. Τώρα στο μείγμα προστέθηκαν και τα λουκέτα: “Η εμπιστοσύνη έχει χαθεί προς το παρόν.
Όσοι δίνουν προσοχή στη βιωσιμότητα έχουν ήδη εγκαταλείψει την Κίνα, πιστεύει ο Uwe Rieken, ιδρυτής της Faros Consulting.
Η εταιρεία του συμβουλεύει θεσμικούς επενδυτές σχετικά με την επιλογή των διαχειριστών περιουσιακών τους στοιχείων. Από την άποψη των επενδυτών, το κλίμα βρίσκεται στο ναδίρ και οι επενδυτές μετοχών είναι απογοητευμένοι, εξηγεί ο Michael Altintzoglou, στρατηγικός αναλυτής μετοχών αναδυόμενων αγορών στον διαχειριστή κεφαλαίων Flossbach von Storch. Οι αναλυτές είναι σχεδόν ομόφωνα απαισιόδοξοι για τις μετοχές. Αυτό τον κάνει “συγκρατημένα αισιόδοξο, διότι σημαίνει ότι υπάρχει ήδη πολλή αρνητικότητα στις τιμές”, λέει ο στρατηγικός αναλυτής. Η ρύθμιση των μεγάλων τεχνολογικών πλατφορμών είχε “ψυχρή επίδραση σε ολόκληρη τη βιομηχανία του διαδικτύου και το χρηματιστήριο”, λέει ο Akio Tanaka, ο οποίος επενδύει για την εταιρεία επιχειρηματικών κεφαλαίων Headline από το Πεκίνο. Τώρα, ωστόσο, η πολιτειακή ηγεσία προσπαθεί να αναζωπυρώσει την ανάπτυξη του κλάδου, επειδή τα λουκέτα επιβαρύνουν την οικονομική ανάπτυξη και τα ποσοστά ανεργίας αυξάνονται. Ως εκ τούτου, αναμένει “κάποια χαλάρωση”. Ωστόσο, η βασική στάση των αρχών όσον αφορά τη ρύθμιση του κλάδου της τεχνολογίας “μάλλον δεν θα αλλάξει”. Ο Tanaka είναι “πολύ επιφυλακτικός όσον αφορά τις επενδύσεις στην Κίνα αυτή τη στιγμή”. Δεδομένου ότι το ταμείο επικεντρώνεται σε ολόκληρη την Ασία, επί του παρόντος εξετάζει περισσότερο την Ιαπωνία και τη Νοτιοανατολική Ασία.
Ερωτηματικά πίσω από το κινεζικό μοντέλο επιτυχίας
Κάτι θεμελιώδες έχει αλλάξει στην Κίνα. “ Η ικανότητα σχεδιασμού και πρόβλεψης έχει χαθεί”, λέει η δικηγόρος Sabine Stricker-Kellerer, η οποία συμβουλεύει εταιρείες για τη δραστηριοποίησή τους στην Κίνα για περισσότερα από 30 χρόνια. “Η μόνη σταθερά είναι η μεγάλη αγορά”. Λόγω των ακόμη τεράστιων ευκαιριών πωλήσεων, οι μεγάλες δυτικές και ιδίως οι γερμανικές εταιρείες δεν θα απομακρυνθούν τόσο γρήγορα από την Κίνα. Θέλουν όμως να μειώσουν τη μονόπλευρη εξάρτησή τους από αυτή την αγορά – επειδή ως επί το πλείστον δεν αναμένουν ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί γρήγορα. Σύμφωνα με έρευνα της γερμανικής ένωσης μηχανικών VDMA μεταξύ των 850 εταιρειών-μελών της που εδρεύουν στην Κίνα, μία στις δύο αναγκάστηκε να διακόψει εντελώς τις δραστηριότητές της λόγω των περιορισμών του κορωνοϊού, το 40% από αυτές για τουλάχιστον τρεις εβδομάδες, ενώ πολλές ακόμη περισσότερο. Οι μισοί από τους ερωτηθέντες δεν αναμένουν σύντομα κάποια βελτίωση.Τώρα οι ηγέτες της Κίνας θέλουν να στηρίξουν την οικονομία με κρατική βοήθεια. Στο παρελθόν, οι νέες επενδύσεις σε υποδομές ήταν το μέσο επιλογής. Αλλά το πόσο μεγάλο περιθώριο υπάρχει για αυτό φαίνεται αμφισβητήσιμο.
Η Κίνα εξακολουθεί να βρίσκεται σε βαθιά κρίση ακινήτων. Οι πωλήσεις γης, μια σημαντική πηγή εσόδων για τις επαρχίες, έχουν καταρρεύσει.
Και η αιτία της σημερινής κρίσης δεν είναι πρωτίστως η έλλειψη ιδιωτικής ζήτησης, αλλά η προσφορά που διακόπηκε από την πολιτική για τον κορωνοϊό. Ως αποτέλεσμα, ο Xi Jinping και οι οπαδοί του κλονίζουν τα θεμέλια του επιτυχημένου μοντέλου που έκανε την Κίνα τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Εδώ και χρόνια, η Λαϊκή Δημοκρατία ανοίγεται όλο και περισσότερο. Οι διεθνείς εταιρείες άρπαξαν την ευκαιρία και σε αντάλλαγμα προώθησαν την κινεζική οικονομία με τις επενδύσεις και την τεχνογνωσία τους. Αλλά τώρα οι δυτικοί εμπειρογνώμονες εγκαταλείπουν τη μανία του κλειδώματος. Οι δυτικές εταιρείες επανεξετάζουν την ευφορία τους για την Κίνα τα τελευταία χρόνια. Και οι δυτικοί επενδυτές είναι όλο και πιο επικριτικοί απέναντι στις δεσμεύσεις στην Κίνα. Με την άκαμπτη προσήλωσή της στην πολιτική μηδενικής μεταβίβασης και το κλείσιμο των γραμμών της με τη Ρωσία, η ηγεσία του ΚΚ θέτει σε κίνδυνο τους πυλώνες στους οποίους βασίζεται μια εξαγωγική οικονομία με παγκόσμια θέση. Αντί για ανταλλαγή ιδεών, ο Xι επικεντρώνεται στην απομόνωση- αντί για την οικονομική ανάπτυξη, οι ιδεολογικοί στόχοι έρχονται στο προσκήνιο. Πολλά δείχνουν ότι η αλλαγή αυτή είναι μακροπρόθεσμη – και θα μπορούσε να επιβαρύνει την ανάπτυξη της χώρας για τα επόμενα χρόνια. Ο Xi Jinping φαίνεται να το αποδέχεται αυτό. Υπάρχουν πρώτες ενδείξεις ότι η ηγεσία έχει εγκαταλείψει το παλιό, σιωπηρό κοινωνικό συμβόλαιο – αυξανόμενη ευημερία με αντάλλαγμα την πολιτική σιωπή. Αυτό που παίρνει τη θέση του είναι ο απόλυτος έλεγχος. Αυτή είναι μια τόσο κακή προοπτική για τον λαό της Κίνας όσο και για την παγκόσμια οικονομία.
Η είδηση αυτοκτονίας ενός 12χρονου αγοριού από τα Κάτω Πατήσια, το οποίο έβαλε τραγικό τέλος στη ζωή του το βράδυ της Παρασκευής προκάλεσε σοκ με τις αρχές να προσπαθούν να διερευνήσουν τι οδήγησε το μικρό αγόρι στην απόφαση να δώσει τέλος στη ζωή του.
Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, το παιδί βρήκαν απαγχονισμένο στο δωμάτιο του οι γονείς του, οι οποίοι σε κατάσταση σοκ κάλεσαν ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ.
Το «παιχνίδι» του θανάτου
Σύμφωνα με τις πληροφορίες της ιστοσελίδας η Αστυνομία, έχει ξεκινήσει έρευνα ως προς τα αίτια που οδήγησαν το 12χρονο αγόρι στην αυτοκτονία.
Ένα από τα ενδεχόμενα που εξετάζονται είναι η πράξη του αυτή να είναι αποτέλεσμα συμμετοχής του σε μια «πρόκληση» δημοφιλούς πλατφόρμας στα social media, που ονομάζεται «Blackout Challenge» ή αλλιώς «πρόκληση συσκότισης».
Το «παιχνίδι» έγινε ευρύτερα γνωστό το 2021 όταν μικρή Nylah Anderson από τη Φιλαδέλφεια βρέθηκε στις 7 Δεκεμβρίου του 2021 αναίσθητη μέσα στην ντουλάπα της μητέρας της και έμεινε πέντε μέρες στην εντατική πριν χάσει τη ζωή της.
Η οικογένεια της μικρής κατηγορεί το TikTok για προώθηση ελαττωματικού προϊόντος και αμέλεια, λέγοντας ότι το επικίνδυνο challenge προωθήθηκε στο κορίτσι μέσω της σελίδας «for you» στην πλατφόρμα.
«Ο αλγόριθμος αποφάσισε ότι το θανατηφόρο blackout challenge ταίριαζε και πιθανότατα θα ενδιέφερε την 10χρονη Nylah Anderson και ως αποτέλεσμα αυτού, εκείνη πέθανε», αναφέρει η μήνυση.
Η «Μπλε Φάλαινα» και οι αυτοκτονίες «για πλάκα»
Τα βιντεοπαιχνίδια «Momo» και «Μπλε Φάλαινα» ξεκίνησαν πριν από μία πενταετία ως μία τάση που e;ixe προκαλέσει μεγάλη ανησυχία στους γονείς παγκοσμίως, καθώς ωθεί έφηβους στην αυτοκτονία. Έρευνα της Audax Cybersecurity αναφέρει λεπτομερώς όσα θα πρέπει να γνωρίζουν και να προσέξουν οι γονείς προκειμένου να προλάβουν καταστάσεις που σε πολλές περιπτώσεις είναι μη αναστρέψιμες.
Η «Μπλε Φάλαινα» αποτελείται από 50 δοκιμασίες που λαμβάνουν χώρα σε περίοδο 50 ημερών. Ξεκινά με απλά βήματα ζητώντας από τους συμμετέχοντες να ζωγραφίσουν ένα ζώο, να ξυπνήσουν αργά τη νύχτα ή να παρακολουθούν ταινίες τρόμου για μια ολόκληρη μέρα.
Στη συνέχεια ξεκινούν πιο σκοτεινές δοκιμασίες. Ο άγνωστος διαχειριστής διατάζει τον παίχτη να υποβληθεί στην δοκιμασία του πνιγμού ή σε αυτήν της μπλε φάλαινας. Στην πρώτη, το θύμα καλείται να δέσει μια θηλιά στο λαιμό του και να κινηματογραφήσει τον εαυτό του, ενώ είναι στο όριο του πνιγμού και στην δεύτερη θα πρέπει με ένα μεγάλο μαχαίρι να χαράξει μία φάλαινα πάνω στο χέρι του.
Σε πολλές αναφορές σε διάφορα φόρουμ, το Reddit αλλά και σε μαρτυρίες των θυμάτων καταδεικνύεται πως οι δημιουργοί των παιχνιδιών αυτών χρησιμοποιούν μία χακαρισμένη έκδοση του Spotify (μουσική πλατφόρμα). Με αυτό τον τρόπο, μπορούν να έχουν πρόσβαση στο τηλέφωνο του πιθανού θύματος στο οποίο και στέλνουν το μήνυμα «θες να παίξουμε ενα παιχνίδι», προσπαθώντας να το δελεάσουν.
Τι είναι το «blackout challenge»
H «πρόκληση συσκότισης», ή αλλιώς «Blackout Challenge», ενθαρρύνει τους ανθρώπους να προκαλέσουν ασφυξία στον εαυτό τους, μέχρι να χάσουν προσωρινά τις αισθήσεις τους, για να ανεβάσουν στη συνέχεια το βίντεο στη γνωστή πλατφόρμα. Μόνο που, ουκ ολίγες φορές, το παιχνίδι αυτό έχει αποβεί μοιραίο.
Οι γιατροί έχουν και στο παρελθόν προειδοποιήσει για τους κινδύνους από τη συμμετοχή στη συγκεκριμένη πρόκληση, που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στον θάνατο. Άλλοτε, σύμφωνα με τους γιατρούς, το «Blackout Challenge» μπορεί να προκαλέσει λιποθυμία, κρίσεις, ακόμη και εγκεφαλικές βλάβες.
Συμβουλές προς τους εφήβους και τους γονείς
Στο διαδίκτυο είναι πιο εύκολο να πει κάποιος ψέμματα για το ποιος πραγματικά είναι.
Δεν αποδεχόμαστε στους λογαριασμούς των κοινωνικών μας δικτύων αγνώστους.
Χρησιμοποιούμε τις ρυθμίσεις απορρήτου στις ιστοσελίδες που επισκεπτόμαστε.
Δεν βάζουμε προκλητικά ονόματα στα προφίλ μας.
Δεν κανονίζουμε ποτέ συναντήσεις με ανθρώπους που έχουμε γνωρίζει μέσα από το διαδίκτυο.
Δεν στέλνουμε ευαίσθητες πληροφορίες ή ακατάλληλα βίντεο ή φωτογραφίες μας.
Δεν δελεαζόμαστε ποτέ από χρήματα ή δώρα, ακόμη και αν κάποιος σου προσφέρει χρήματα για να προβρείς σε ακατάλληλες σκηνές, παραμένει να είναι κακοποίηση.
Ζητάμε την συμβουλή και την υποστήριξη κάποιου ενήλικα που ξέρουμε ότι μας αγαπάει και που εμπιστευόμαστε.
Θυμόμαστε πάντα ότι ακόμα και αν ο συνομιλητής μας στο διαδίκτυο είναι πραγματικά αυτός που φαίνεται, υπάρχει η πιθανότητα να είναι μέλος ενός κυκλώματος που εκμεταλλεύεται παιδιά.
Τι ερευνά η Αστυνομία
Η Αστυνομία ερευνά όλα τα ενδεχόμενα μεταξύ αυτών και την πιθανότητα ο θάνατος του τυχόν να σχετίζεται με την παράνομη “πρόκληση” «Blackout Challenge» που κυκλοφορεί στη δημοφιλή πλατφόρμα του Τικ Τοκ καλώντας τους συμμετέχοντες να προκαλέσουν ασφυξία στον εαυτό τους.
Οι Αρχές έχουν κατάσχει το λαπτοπ του παιδιού για έρευνα διευκρινίζοντας πως δεν έχει προκύψει μέχρι στιγμής κάποιος συσχετισμός αλλά και πως στη χώρα μας δεν υπάρχει καμία τέτοια αναφορά ή καταγγελία για τραυματισμό ή θάνατο από το εν λόγω παιχνίδι ή κάποιο άλλο διαδικτυακό.
Το παιδί που έμενε με τη μητέρα του και τον αδερφό του, καθώς οι γονείς του ήταν σε διάσταση βρήκε η ίδια η μητέρα έπειτα από σύντομη απουσία από το σπίτι.
Όπως ανέφερε στην εκπομπή Από τι 6, ο Αλέξανδρος Κανδρής δημοσιογράφος του Λουτράκι365 που ανέδειξε το θέμα το περιστατικό συνέβη την Παρασκευή και έγινε γνωστό όταν οι γονείς του ειδοποίησαν ότι ο αδερφός του δεν θα λάβει μέρος στους προγραμματισμένους αγώνες για το περασμένο Σάββατο αγώνες παγκρατίου, στο Λουτράκι.
Νέες αποκαλύψεις από την υπόθεση παρακολούθησης του Θανάση Κουκάκη από την ΕΥΠ για υποτιθέμενους λόγους εθνικής ασφάλειας, η οποία έχει πάρει διαστάσεις εντός και εκτός των συνόρων αφού τόσο κόμματα της αντιπολίτευσης όσο κι ευρωπαϊκές και διεθνείς οργανώσεις έχουν ζητήσει εξηγήσεις.
Το insidestory επικαλείται στοιχεία «για ένα σύνθετο πλέγμα μολυσμένων ιστοσελίδων που στήθηκαν για να παγιδεύσουν στόχους εντός συνόρων οδηγούν σε ένα λογικό συμπέρασμα: Ο δημοσιογράφος Θανάσης Κουκάκης δεν είναι ο μόνος Έλληνας του οποίου το κινητό παρακολουθούνταν παράνομα. Πιθανά στη λίστα να βρίσκονται μέχρι και αξιωματικοί των ένοπλων δυνάμεων».
Όπως σημειώνει σήμερα ο κ. Κουκάκης, το δημοσίευμα δείχνει πως στην Αργυρούπολη εγκαταστάθηκε, ο Μερόμ Χαρπάζ, που υπηρέτησε στον ισραηλινό στρατό, όπως και ο ιδρυτής της Intellexa Ταλ Ντίλιαν, μετά την αποπομπή της εταιρείας από την Κύπρο, της εταιρίας στην οποία ανήκει η ισραηλινή Cytrox, της οποίας είναι το πανάκριβο κακόβουλο λογισμικό Predator.
«Από το δημοσίευμα προκύπτει ξεκάθαρα πως στόχος παρακολούθησης δεν ήμουν μόνο εγώ, αλλά πολλοί άλλοι, μέχρι και αξιωματικοί των ένοπλων δυνάμεων». «Κατά το δημοσίευμα, η κυβέρνηση και η ΕΥΠ είναι βέβαιο ότι γνώριζαν λεπτομέρειες για το τι ακριβώς δουλειά έκαναν οι έξι ισραηλινοί μηχανικοί που εγκαταστάθηκαν στο Ελληνικό», τονίζει σε αναρτήσεις του ο δημοσιογράφος.
«Στο στόχαστρο δεν έχει βρεθεί μόνο ο Κουκάκης, αλλά και πολίτες που δεν έχουν καμία σχέση με τη δημοσιογραφία. Κρίνοντας από το μέγεθος του δικτύου των domains που αγοράστηκαν, θα μπορούσε κανείς να συμπεράνει ότι οι στόχοι ανέρχονται ακόμη και σε εκατοντάδες» γράφει το Ιnsidestory.
Τα domain – παγίδες
Όπως αναφέρεται στο ρεπορτάζ υπάρχει ένα πλέγμα δεκάδων domains, που μέρα με τη μέρα αυξάνονται και υπερβαίνουν τα 43, που είχε ήδη εντοπίσει η META (facebook).
Πρόκειται για έναν ιστό που στήθηκε με σκοπό να μολύνει κινητά τηλέφωνα υποψήφιων στόχων με ένα σύγχρονο λογισμικό κατασκοπίας με την ονομασία Predator όπως έγινε στην περίπτωση του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη.
Σύμφωνα με το Inside Story τον Ιούλιο του 2020 (τέσσερις μήνες μετά την εγκατάσταση της Intellexa στην Ελλάδα, που έγινε τον Μάρτιο του 2020), αγοράστηκαν τα πρώτα δύο domain-παγίδα με σκοπό να αποσταλούν από αγνώστους σε υποψήφιους στόχους παρακολούθησης, συνοδευόμενα από ένα προσωποποιημένο μήνυμα προκειμένου να τους παρακινήσουν να πατήσουν πάνω στο ψευδεπίγραφο link και να μολύνουν εν αγνοία τους το κινητό τους.
Ένα από αυτά ήταν μία παραλλαγή του ενημερωτικού site του Μιχάλη Ιγνατίου, hellasjournal (hellasjournal[.]company), που εστιάζει στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις με απήχηση στην ομογένεια το οποίο διαθέτει και αγγλική έκδοση. Η συγκεκριμένη ειδησεογραφική σελίδα στην πορεία παραλλάχθηκε άλλες δύο φορές (hellasjournal[.]website, heiiasjournai[.]com). Το δεύτερο site που αγοράστηκε τον Ιούλιο του 2020 ήταν το altsantiri[.]news.
Από τότε μέχρι σήμερα σύμφωνα με την έρευνα, τα γνωστά domains-παγίδες που έχουν αγοραστεί ανέρχονται σε 50. Εκτός από το blogspot.edolio5.com, που μόλυνε το κινητό του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη, υπάρχουν και άλλες έξι ιστοσελίδες που μοιάζουν με γνωστές ελληνικές και καταχωρήθηκαν επίσης για να παγιδεύσουν κινητά ανυποψίαστων και συγκεκριμένα:
-Πρώτη θέση με διαφορά έχουν παραλλαγές γνωστών ειδησεογραφικών ιστοσελίδων όπως kathimerini.news, protothema.live, efsyn.online, tovima.live (περισσότερα από τα μισά σε σύνολο 50 ιστοσελίδων).
-Ως δόλωμα χρησιμοποιήθηκαν επίσης αρκετά domains που μοιάζουν με αυτά κατασκευαστών οχημάτων π.χ. nissan.gr[.]com, bmw.gr[.]com και suzuki.gr[.]com. Στον κατάλογο εμφανίζονται και κάποιες ιστοσελίδες πιο εστιασμένες γεωγραφικά, όπως το orchomenos.news, το politika[.]bid (μοιάζει με το politikalesvos[.]gr) και stonisi[.]news.
– Υπάρχουν και άλλες ιστοσελίδες πιο ειδικού ενδιαφέροντος, όπως π.χ. το paok-24[.]com, το hempower[.]shop που μοιάζει με κατάστημα προϊόντων κάνναβης με ηλεκτρονικό κατάστημα και έδρα έξω από την Κόρινθο, το itcgr[.]live, παραπλήσιο με την ιστοσελίδα γνωστής εταιρείας που αναλαμβάνει τεχνικοοικονομικές μελέτες σε θέματα προηγμένης τεχνολογίας και το sepenet[.]gr[.]com, που μιμείται την ιστοσελίδα ενός δημόσιου οργανισμού, του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, ενδεχομένως με στόχο κάποιον κρατικό λειτουργό.
-Μια ακόμη ανησυχητική ένδειξη για το ποιοι μπορεί να έχουν στοχοποιηθεί με αυτό το λογισμικό κατασκοπίας είναι το γεγονός πως ένα από τα site που παραποιήθηκαν για να ξεγελάσουν τους εν δυνάμει στόχους είναι και το kranosgr.com (που το έκαναν kranos.gr[.]com), μια ενημερωτική ιστοσελίδα που απευθύνεται κατά βάση σε στελέχη των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων και σωμάτων ασφαλείας.
-Στο πλέγμα των ψεύτικων domains υπάρχουν και αρκετά που παραπέμπουν σε πολύ γνωστούς παρόχους υπηρεσιών, όπως για παράδειγμα η Viva (viva[.]gr[.]com), η Cosmote (ebill[.]cosmote[.]center ), η Uber (ube[.]gr[.]com) και το youtube (youtube[.]gr[.]live).
Τι κάνει το Predator
Όπως αναφέρεται στην έρευνα μετατρέπει το κινητό σε εξελιγμένη συσκευή παρακολούθησης. Δηλαδή, προσφέρει στον χειριστή του πλήρη και διαρκή πρόσβαση στην κινητή τηλεφωνική συσκευή του στόχου και μπορεί να κάνει:
-εξαγωγή μυστικών κωδικών [passwords], αρχείων, φωτογραφιών, ιστορικού περιήγησης στο διαδίκτυο, επαφών καθώς επίσης και δεδομένων ταυτότητας (όπως πληροφορίες για την κινητή συσκευή).
-μπορεί να τραβήξει στιγμιότυπα οθόνης [screen captures], να καταγράφει τις καταχωρήσεις του χρήστη στο κινητό το
–ενεργοποιεί το μικρόφωνο και την κάμερα της συσκευής
–καταγράφει γραπτά μηνύματα που αποστέλλονται ή λαμβάνονται (συμπεριλαμβανομένων αυτών που στέλνονται μέσω “κρυπτογραφημένων εφαρμογών”), ή εφαρμογών που επιτρέπουν την εξαφάνιση των μηνυμάτων, όπως είναι το WhatsApp ή το Telegram καθώς επίσης απλών και VoIP τηλεφωνικών κλήσεων (συμπεριλαμβανομένων τηλεφωνικών συνομιλιών μέσω “κρυπτογραφημένων” εφαρμογών)».
Παράλληλα, το Ιnsidestory στο αφήγημα του κυβερνητικού εκπροσώπου, της ΕΛ.ΑΣ. και της ΕΥΠ ότι οι ελληνικές αρχές δεν χρησιμοποιούν τα συγκεκριμένα λογισμικά σημειώνοντας ωστόσο πως με νέα αποκάλυψη οι Reporters United, που είχαν φέρει στο φως της δημοσιότητας το σκάνδαλο, «απέδειξαν ότι πριν την παράνομη μόλυνση του κινητού του Θανάση Κουκάκη με spyware, η ΕΥΠ τον παρακολουθούσε (είχε γίνει άρση του απορρήτου του για λόγους εθνικής ασφαλείας), περιέπλεξε την κατάσταση, αφού προέκυψε το εξής ερώτημα: “πόσο πιθανό είναι η παγίδευση του κινητού του Κουκάκη από το Predator να είναι έργο ιδιώτη;”».
«Όπως προκύπτει από παλαιότερη διαρροή emails στο Wikileaks (αλληλογραφία ιταλικής εταιρείας spyware), η Ελλάδα ενδιαφέρεται για λογισμικά κατασκοπίας τουλάχιστον από το 2011, ωστόσο όπως προκύπτει από την ανάλυσή μας στα emails, το βασικό εμπόδιο για μία τέτοια προμήθεια ήταν το κόστος. Από την ελληνική πλευρά υπήρχαν κρούσεις και για την (συγκριτικά φθηνότερη) ενοικίαση της υπηρεσίας αυτής, που επίσης δεν τελεσφόρησαν λόγω άρνησης της ιταλικής εταιρείας. Πέρα από το κόστος, ένας τόσο μεγάλος όγκος συνομιλιών και λοιπών πληροφοριών που φαίνεται να συγκεντρώνεται μέσω του Predator από στόχους εντός συνόρων είναι ένα ερωτηματικό σε ποιον φυσικό χώρο μπορεί να καταγράφεται και από ποια πρόσωπα να αναλύεται. Ταυτόχρονα, όπως αποδείξαμε σε προηγούμενο άρθρο, με βάση το ελληνικό Σύνταγμα και τη σχετική νομοθεσία η κρατική παρακολούθηση με spyware είναι εν δυνάμει παράνομη» σημειώνεται στο δημοσίευμα.
Στο μεταξύ ο κ. Κουκάκης θυμίζει ότι μεθαύριο «συμπληρώνεται ένας μήνας από τότε που η Εισαγγελέας Πρωτοδικών Αθηνών Σωτηρία Παπαγεωργοπούλου διέταξε τη διερεύνηση της παρακολούθησής» του τονίζοντας ότι «ακόμη, δεν έχει επικοινωνήσει κανείς απολύτως μαζί μου από τις εισαγγελικές Αρχές».
Ο δημοσιογράφος έχει καταγγέλλει πως η παρακολούθησή του ξεκίνησε στις 20 Ιουνίου του 2020 και σταμάτησε στις 12 Αυγούστου του ίδιου χρόνου, την ημέρα που υπέβαλε καταγγελία στην ΑΔΑΕ αλλά και πως για να μην του γνωστοποιήσει η Αρχή ότι είχα τεθεί υπό παρακολούθηση, η κυβέρνηση προχώρησε στις 31/03/2021 στην τροποποίηση του νόμου της Αρχής ο οποίος ίσχυε για 27 χρόνια.
Η προσωπική ζωή του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν είναι ένα επτασφράγιστο μυστικό και ειδικά μετά το διαζύγιο του το 2014 με την επί 30 χρόνια σύζυγό του, Λουντμίλα. Μόνο ανεπιβεβαίωτες φήμες έχουν έλθει στο φως το δημοσιότητας για τη σχέση του με την χρυσή Ολυμπιονίκη της ρυθμικής γυμναστικής, τον αριθμό των παιδιών του και μάλιστα το τελευταίο διάστημα υπάρχουν νέες φήμες ότι ίσως περιμένει ακόμη ένα παιδί.
Ο γάμος του με την αεροσυνοδό της ρωσικής εταιρείας Aeroflot Λιουντμίλα Πούτινα χρονολογείται από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν το ζευγάρι γνωρίστηκε στην πόλη του Λένινγκραντ, τη σημερινή Αγία Πετρούπολη, σε θεατρική παράσταση μέσω ενός κοινού φίλου, σύμφωνα με το δημοσίευμα του Mirror. Η ίδια είχε κάποτε εξομολογηθεί ότι ο ντροπαλός νέος με το φτωχικό ντύσιμο, της τράβηξε το ενδιαφέρον, καθώς έβρισκε πάντα εισιτήρια για τις καλύτερες παραστάσεις, ενώ λέγεται ότι της είχε κρύψει ότι εργαζόταν ως κατάσκοπος της KGB για ένα μεγάλο μέρος του τριετούς φλερτ τους. Η χωρίς ρομαντισμό πρόταση γάμου, ήρθε απλά ένα απόγευμα στο σπίτι τους. Πντρεύτηκαν το 1983 και απέκτησαν δύο κόρες, τη Mαρία τον Απρίλιο του 1985, και την Γιεκατερίνα τον Αύγουστο του 1986. Παρέμειναν παντρεμένοι μέχρι το 2014, παρά τις συνεχείς φήμες για τη σχέση τους. Μετά τη θητεία του στην KGB, επέστρεψαν στην Αγία Πετρούπολη και εκείνος άρχισε να εργάζεται για την κυβέρνηση. Δημοσίευμα του Reuters ανέφερε ότι παρότι εκείνη είχε δικές της φιλοδοξίες, ο Πούτιν ήθελε να την κρατήσει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. «Πίστευε ότι μία σύζυγος πρέπει να είναι μετριοπαθής και να μην ξεχωρίζει». Eμφανιζόταν μόνο όταν το απαιτούσε το πρωτόκολλο, δεν έδειχνε άνετη, ενώ σε μία τηλεοπτική της εμφάνιση σχολιάστηκε επειδή δεν φορούσε τη βέρα της. Στη δική του αυτοβιογραφία, ο Πούτιν παραδέχεται ότι η σύζυγός του «έκλαιγε όλη μέρα» όταν συνειδητοποίησε ότι η «ιδιωτική ζωή της οικογένειας είχε τελειώσει» όταν έγινε πρόεδρος της Ρωσίας το 2000. Με κοινή τους εμφάνιση στη ρωσική τηλεόραση μετά από μία παράσταση μπαλέτου στo αμφιθέατρο του Κρεμλίνου, ανακοίνωσαν ότι ο γάμος τους τελείωσε. H Λουντμίλα είπε ότι ο χωρισμός ήταν «πολιτισμένος» και ότι θα μείνουν «για πάντα κοντά». «Ήταν μια απόφαση που πήραμε από κοινού, ελάχιστα βλεπόμασταν μεταξύ μας, ο καθένας έχει τη δική του ζωή» δήλωσε με τη σειρά του ο Ρώσος Προέδρος. Ο λόγος του διαζυγίου ήταν ότι «έβλεπαν ελάχιστα ο ένας τον άλλον» λόγω του πυρετώδους προγράμματος εργασίας του Ρώσου Προέδρου. Ωστόσο, υπήρξαν και όργια φημών με τη Λουντμίλα να φέρεται να είπε σε πράκτορα των μυστικών υπηρεσιών ότι ο Πούτιν ήταν «κατά συρροή γυναικάς» και την κακοποιούσε. Η ιδιωτική ζωή του Πούτιν μπήκε ξανά στο στόχαστρο όταν κυκλοφόρησαν φήμες ότι συζεί με την Αλίνα Καμπάεβα, τη Χρυσή Ολυμπιονίκη της ρυθμικής γυμναστικής το 2004 στην Αθήνα και μετέπειτα κυβερνητική βουλευτής, σχεδόν 30 χρόνια νεότερη του. Κάποιοι Ρώσοι την είδαν ως την αιτία για τη διάλυση του γάμου του και πίστευαν ότι θα είναι η νέα Πρώτη Κυρία της Ρωσίας. «Έχω μια ιδιωτική ζωή, στην οποία δεν επιτρέπω παρεμβάσεις. Πρέπει να γίνει σεβαστή», είχε πει κάποτε ο ίδιος. Οι φήμες οργίασαν όταν ο πολιτικός αντίπαλος Αλεξέι Ναβάλνι ισχυρίστηκε ότι έχει παντρευτεί την πρώην ολυμπιονίκη σε μυστική τελετή. Ο Πούτιν λέγεται ότι έχει αποκτήσει τουλάχιστον δύο γιους με τη «μυστική ερωμένη» του ενώ τις τελευταίες ημέρες έχει αναφερθεί ότι ίσως περιμένει ένα ακόμη παιδί με την 38χρονη Καμπάεβα.
Σε μια περίοδο με πυκνές έως και.. τεκτονικές εξελίξεις, στη σκιά της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και της έναρξης μιας ακόμη ψυχροπολεμικής περιόδου, ευρωπαϊκά κεκτημένα και πολιτικές στάσεις με ζωή δεκαετιών, αλλάζουν δραστικά.
Την ώρα που η Ευρωπαϊκή Ένωση και η διπλωματία τόσο του μπλοκ όσο και των κρατών της ηπείρου, που χειμάζεται ακόμη μια φορά από τον πόλεμο, υποχωρούν δραστικά, οι αποφάσεις Φινλανδίας και Σουηδίας να μπουν σε διαδικασία ένταξης στο ΝΑΤΟ, ψαλιδίζει κι άλλο τη λίστα των κρατών εκείνων που έχουν, για διαφορετικούς λόγους, μακρά παράδοση ουδετερότητας.
Όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του το Associated Press, παρά το γεγονός ότι τα μέλη της Ε.Ε. έχουν δέσμευση να συνδράμουν το ένα το άλλο σε περιπτώσεις απειλών, είναι εμφανές ότι οι υποχρεώσεις αυτές επισκιάζονται παραδοσιακά από τον μεγάλο στρατιωτικό συνασπισμό του ΝΑΤΟ. Και όσο τα κράτη – μέλη και των δύο οργανισμών είναι περίπου τα ίδια, τόσο περισσότερο η Συμμαχία θα παρουσιάζεται ως γεωπολιτική δύναμη.
Και ποιες είναι οι χώρες που συνεχίζουν στον δρόμο τις ουδετερότητας; Μπορεί κάτι τέτοιο να αλλάξει;
Ελβετία
Χωρίς αμφιβολία η πιο… διάσημη ουδέτερη χώρα στην Ευρώπη. Το δόγμα είναι καταγεγραμμένο στο σύνταγμα της, ενώ οι ψηφοφόροι αποφάσισαν εδώ και δεκαετίες να μείνουν εκτός Ε.Ε. Η κυβέρνηση της Ελβετίας, πάντως, πιέζεται τις τελευταίες εβδομάδες να εξηγήσει τη γραμμή ουδετερότητας, καθώς ταυτίστηκε με την ευρωπαϊκή γραμμή των κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Δεν υπάρχουν πολλές πιθανότητες να αλλάξει το status quo στη χώρα, ενώ έχει ήδη ζητήσει από τη Γερμανία να μην περάσει ελβετικό εξοπλισμό στην Ουκρανία. Το κυβερνών κόμμα είναι εξαιρετικά επιφυλακτικό να προχωρήσει σε νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ενώ η χώρα προστατεύει με πάθος τον παραδοσιακό ρόλο του μεσολαβητή που αναλαμβάνει.
Αυστρία
Η ουδετερότητα της Αυστρίας είναι βασικό συστατικό για τη δημοκρατία της. Αυτή ήταν, άλλωστε, και η μεγάλη της δέσμευση προς τις συμμαχικές δυνάμεις το 1955 ώστε να αποκτήσει ξανά την ανεξαρτησία της, μετά την καταστροφή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο καγκελάριος Καρλ Νεχαμέρ ισορροπεί ανάμεσα σε δηλώσεις περί στρατιωτικής και ηθικής ουδετερότητας, με την χώρα να καταδικάζει τις ενέργειες της Ρωσίας, αλλά να μην σκέφτεται να δράσει στρατιωτικά.
Ιρλανδία
Η ουδετερότητα της χώρας παραμένει μια γκρίζα ζώνη. Ο πρωθυπουργός Μάικλ Μάρτιν έχει δηλώσει εδώ και καιρό ότι «δεν είμαστε πολιτικά ουδέτεροι, αλλά είμαστε στρατιωτικά ουδέτεροι». Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει ανοίξει εκ νέου τη συζήτηση στο εσωτερικό της χώρας, με το Δουβλίνο να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία και να στέλνει μη επιθετική βοήθεια στην Ουκρανία ως απάντηση στην εισβολή.
Μάλτα
Το σύνταγμα της χώρας μιλά για ουδετερότητα και για άρνηση συμμετοχής σε οποιαδήποτε στρατιωτική συμμαχία, ενώ η πιο πρόσφατη δημοσκόπηση έδειξε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών στηρίζουν αυτή την κατεύθυνση. Ο πρωθυπουργός της χώρας, πάντως, έχει καταδικάσει δημοσίως τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Κύπρος
Οι σχέσεις της Λευκωσίας με την Ουάσινγκτον έχουν βελτιωθεί ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία, όμως η οποιαδήποτε σκέψη για ένταξη στο ΝΑΤΟ παραμένει εκτός ατζέντας, τουλάχιστον προς το παρόν. Ο πρόεδρος Αναστασιάδης δήλωσε χθες ότι «είναι πολύ νωρίς ακόμη και να σκεφτούμε μια τέτοια κίνηση, που θα συναντήσει τη σκληρή αντίθεση από την Τουρκία». Αρκετοί Κύπριοι, άλλωστε, συνεχίζουν να κατηγορούν το ΝΑΤΟ για την διχοτόμηση του νησιού μετά την εισβολή του Αττίλα. Η Τουρκία ήταν τότε μέλος του ΝΑΤΟ και η συμμαχία δεν έκανε τίποτα για να αποτρέψει τη στρατιωτική δράση και το μακελειό. Μπορεί στην Κύπρο να υπάρχουν δύο μεγάλες βρετανικές βάσεις, όμως η χώρα έχει και ισχυρούς δεσμούς με τη Ρωσία.
Mόλις πριν από 15 ημέρες, οι ρωσικές δυνάμεις βομβάρδιζαν το Χάρκοβο από θέσεις στα περίχωρα της δεύτερης σε μέγεθος ουκρανικής πόλης. Τα ίδια αυτά στρατεύματα έχουν τώρα αναγκαστεί να υποχωρήσουν κατά 30 χιλιόμετρα προς τα ρωσικά σύνορα, ύστερα από μια ουκρανική αντεπίθεση που έχει δώσει θάρρος στο Κίεβο και έχει αυξήσει τις φιλοδοξίες του.
των Βen Hall, Roman Olearchyk και John Paul Rathbone *
«Η νίκη είναι μια εξελισσόμενη έννοια», είπε ο υπουργός Εξωτερικών Ντμίτρο Κουλέμπα στους Financial Times. Αν δοθεί μεγαλύτερη στρατιωτική στήριξη στο Κίεβο, προσέθεσε, η Ουκρανία μπορεί να απελευθερώσει όλα της τα εδάφη.
Αλλά και ο Πρόεδρος Μπάιντεν δήλωσε ότι ο Ρώσος ομόλογός του δεν έχει διέξοδο από τον πόλεμο.
Άλλοι δυτικοί αξιωματούχοι και αναλυτές είναι πιο επιφυλακτικοί. «Η δική μου ανάλυση είναι ότι η Ουκρανία δεν χάνει και η Ρωσία δεν κερδίζει», λέει ο Σάμιουελ Κράνι-Εβανς από το Royal United Services Institute.
Το βέβαιο είναι ότι στις 80 ημέρες πολέμου οι στρατιωτικές ισορροπίες έχουν ανατραπεί. Στις 8 Μαΐου, για παράδειγμα, οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν τη μικρή πόλη Ποπάσνα, στο δυτικό άκρο του Λουγκάνσκ. Τα ρωσικά μέσα μίλησαν για «απελευθέρωση», οι Ουκρανοί για «τακτική υποχώρηση». Στη συνέχεια, η προσπάθεια των Ρώσων να διασχίσουν το ποτάμι απέτυχε και φωτογραφίες που αναρτήθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν ότι 30 τεθωρακισμένα οχήματα καταστράφηκαν ή εγκαταλείφθηκαν.
Σύμφωνα με την Ομάδα Βάγκνερ των Ρώσων μισθοφόρων, για την αποφασιστική νίκη επί της Ουκρανίας χρειάζονται 800.000 άνδρες. Η Ρωσία όμως έχει αναπτύξει στη χώρα μόνο 100.000 στρατιώτες.
«Οι Ρώσοι βομβαρδίζουν με το πυροβολικό τους, αλλά δεν έχουν το αναγκαίο πεζικό για να προελάσουν», σημειώνει ο Κράνι-Εβανς. «Οι Ουκρανοί, πάλι, έχουν τα στρατεύματα και τις τακτικές δυνατότητες, αλλά στερούνται τη δύναμη πυρός. Το αποτέλεσμα είναι ένα αδιέξοδο».
Για να προχωρήσει σε κανονική αντεπίθεση, η Ουκρανία χρειάζεται περισσότερο πυροβολικό, καθώς και φορτηγά, τεθωρακισμένα οχήματα, drones, μαχητικά αεροσκάφη και καύσιμα.
Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν υποστεί μεγάλες απώλειες. Η Βρετανία εκτιμά ότι 15.000 στρατιώτες έχουν σκοτωθεί σε μάχες και άλλοι 30.000 έχουν τραυματιστεί. Επιπλέον, οι κυρώσεις αναγκάζουν τη Μόσχα να χρησιμοποιεί σε ορισμένα όπλα της τσιπάκια από πλυντήρια πιάτων.
«Υπάρχει πολύς δρόμος για την απελευθέρωση της χώρας μας και την αποκατάσταση της κυριαρχίας μας», λέει η Χάνα Μίλιαρ, αναπληρώτρια υπουργός Αμύνης της Ουκρανίας. «Η Ρωσία έχει ακόμη πολλούς πόρους που μπορεί να χρησιμοποιήσει».
(*) Ο Μπεν Χολ και ο Ρόμαν Ολέαρτσικ είναι ανταποκριτές των Financial Times στο Κίεβο και ο Τζον Πολ Ράθμποουν στο Λονδίνο
Νέες πτυχές του πολέμου στην Ουκρανία, όπως η επισιτιστική κρίση και η διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς Βορράν σχολιάζονται για μία ακόμη ημέρα στον γερμανόφωνο τύπο.
«Νέο μέτωπο στην Αρκτική» είναι ο πρωτοσέλιδος τίτλος της Süddeutsche Zeitung, η οποία διαβλέπει νέο πεδίο αντιπαράθεσης ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία μετά την προσχώρηση της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Μεταξύ άλλων διαβάζουμε: «Οι δύο προσχωρήσεις θα άλλαζαν σημαντικά τα γεωπολιτικά δεδομένα, ιδιαίτερα στη Βαλτική Θάλασσα και στην Αρκτική. Η Ρωσία θα ήταν πλέον η μοναδική χώρα που βρέχεται από τον Αρκτικό Ωκεανό και δεν ανήκει στο ΝΑΤΟ. Οι ειδικοί αναμένουν ότι και στις δύο αυτές περιφέρειες το ρωσικό υπουργείο Άμυνας θα εντείνει τα εξοπλιστικά του προγράμματα στο μέτρο του δυνατού, αρχίζοντας μάλλον από το Καλίνινγκραντ και την Καρελία. Στο εσωτερικό της χώρας το Κρεμλίνο θα προβάλει τις δύο προσχωρήσεις ως μία ακόμη απόδειξη για τον ισχυρισμό του ότι η Ρωσία περιβάλλεται από εχθρούς. Έτσι δικαιολογεί εδώ και χρόνια και την πάταξη κάθε κριτικής στο εσωτερικό».
Η αριστερή εφημερίδα Tageszeitung (TAZ) κάνει έναν ιστορικό παραλληλισμό ανάμεσα στη Φινλανδία των αρχών του 20ού αιώνα και τη σημερινή Ουκρανία: «Μέχρι το 1917 η χώρα ανήκε στη Ρωσία, ενώ στη συνέχεια δεν προσχώρησε στη Σοβιετική Ένωση. Το 1939 ο Στάλιν, που ήταν σύμμαχος του Χίτλερ, επιχείρησε να επαναφέρει τα πράγματα στην προτέρα κατάσταση και ξεκίνησε έναν επιθετικό πόλεμο, η πορεία του οποίου θυμίζει απόλυτα τον σημερινό ρωσικό πόλεμο στην Ουκρανία. Η Φινλανδία προέβαλε επίμονη αντίσταση και ο πόλεμος τελείωσε μετά από τρεισήμισι μήνες με μία συνθήκη ειρήνης, απώλειες εδαφών για τη Φινλανδία και τον αποκλεισμό της Ρωσίας από την Κοινωνία των Εθνών, πρόδρομο του ΟΗΕ. Μία παρόμοια έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία φαίνεται πιθανή, αν και η Ουκρανία δέχεται σήμερα πολύ μεγαλύτερη υποστήριξη από ότι η Φινλανδία την εποχή εκείνη».
«Η πείνα ως όπλο»
Αυξάνονται οι κίνδυνοι για μία επισιτιστική κρίση, καθώς η Ρωσία κάνει ό,τι μπορεί για να εμποδίσει τις ουκρανικές εξαγωγές σιτηρών. Σε σχόλιο με τίτλο «Η πείνα ως όπλο» η Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) αναφέρει: «Φαίνεται ότι ο Πούτιν χρησιμοποιεί την πείνα ως όπλο, ώστε να εντείνει την πίεση, ιδιαίτερα προς τη Δύση. Ο αποκλεισμός των ουκρανικών λιμένων είναι ο καλύτερος τρόπος για να το πετύχει, αν δούμε τα πράγματα από την πλευρά του. Αυτός ο αποκλεισμός μάλλον δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με στρατιωτικά μέσα σε εύθετο χρόνο. Η Δύση καταδικάζει και στηλιτεύει την πολιτική Πούτιν που περιφρονεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και αυτό φαντάζει ως αδυναμία, όταν συγκρίνεται με μία κτηνώδη πολιτική ισχύος. Αλλά από τη στιγμή που τα μεγαλύτερα αποθέματα σιτηρών της Ουκρανίας βρίσκονται στο μη κατεχόμενο κομμάτι της χώρας, προβάλλει μία ευκαιρία: Πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε τα σιτηρά που προορίζονται για εξαγωγές να μην πέσουν στα χέρια των κατακτητών και να διοχετευθούν στη διεθνή αγορά. Αυτό δεν θα ήταν μόνο μία πράξη αντίστασης απέναντι στον επιτιθέμενο, αλλά και έμπρακτη απάντηση ανθρωπισμού απέναντι στο έγκλημα».
Για το ίδιο ζήτημα η Mitteldeutsche Zeitung από το Χάλε της Σαξονίας προειδοποιεί: «Αυτή τη χρονιά λείπουν πολλά εκατομμύρια τόνοι σιτηρών, γιατί στην Ουκρανία δεν μπορούν ούτε να σπείρουν, ούτε να θερίσουν. Γιατί τα χωράφια έχουν αχρηστευτεί από νάρκες και πυρομαχικά. Και κυρίως γιατί τα λιμάνια της χώρας δέχονται επίθεση. Η απειλή της πείνας εξαπλώνεται σε όλον τον κόσμο. Δεν απειλείται πρωτίστως η Γερμανία, αλλά χώρες όπως η Αίγυπτος και το Μπαγκλαντές, οι οποίες εισάγουν μεγάλο μέρος των τροφίμων που χρειάζονται. Αλλά και το επισιτιστικό πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών κινδυνεύει. Η ασιτία μπορεί να αποσταθεροποιήσει ολόκληρες χώρες».
Καθώς όλα τα σενάρια είναι ανοιχτά, από άφρονα πυρηνική αναμέτρηση μέχρι παγκόσμια επισιτιστική κρίση (το πρώτο μάλλον απίθανο, το δεύτερο μάλλον βέβαιο), η προσαρμογή της σκέψης των κοινωνιών είναι κορυφαίο ζήτημα. Μια μικρή μάλιστα χώρα, όπως η Ελλάδα, πρέπει να λειτουργεί ως Προμηθέας, διότι κινούμεθα πλέον σε εποχή όπου οι Επιμηθείς είναι αυστηρώς ακατάλληλοι.
Του Μελέτη Μελετόπουλου*
Δύο είναι οι κύριοι άξονες μιας προληπτικής πολιτικής: η εθνική άμυνα και η διατροφική ασφάλεια. Το πρώτο σημαίνει πολύ περισσότερα από την υλικοτεχνική ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων: σημαίνει ψυχική και υλική προετοιμασία του πληθυσμού για παρατεταμένες συνθήκες αστάθειας, πολλαπλών και διασταυρούμενων γεωπολιτικών κρίσεων, όξυνσης του αναθεωρητισμού και του εθνικισμού, υβριδικές συγκρούσεις και εξασθένηση των παραδοσιακών συμμαχικών δικτύων προστασίας. Το μοντέλο Ισραήλ είναι ένα καλό παράδειγμα προς μίμηση, προσαρμοζόμενο στις ελληνικές γεωστρατηγικές συνθήκες.
Η διατροφική ασφάλεια είναι εξίσου σημαντική, διότι μη επάρκεια πόρων επιβίωσης σημαίνει ανθρωπιστική τραγωδία, αποδόμηση του κρατικού μηχανισμού και χάος.
Τις τελευταίες δεκαετίες η ελληνική οικονομία κινήθηκε με ασύγγνωστη επιπολαιότητα στην κατεύθυνση της υπερδιόγκωσης του τριτογενούς τομέα, την παρασιτοποίηση και τον εξωτερικό δανεισμό. Η παλιννόστηση του πληθυσμού στον πρωτογενή και στον δευτερογενή τομέα είναι εξαιρετικά δυσχερής, διότι γενεές ολόκληρες δεν έχουν κάν βιωματική εικόνα της αγροτικής ή εργατικής πραγματικότητας και ανατράφηκαν με την προοπτική πτυχίο-διορισμός στο Δημόσιο (εσχάτως και μετανάστευση στην Ευρώπη).
Η ανασυγκρότηση της παραγωγικής δομής της οικονομίας σε μια πιο σύγχρονη μορφή (βιολογική γεωργία, προϊόντα ονομασίας προέλευσης, εξειδικευμένα είδη βιοτεχνίας, διεθνώς ανταγωνιστικά προϊόντα κ.λπ.) είναι όμως μονόδρομος. Εάν φυσικά θέλουμε να παραμείνουμε σε αυτή τη χώρα που κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας, που την απελευθέρωσαν και την υπερασπίστηκαν με το αίμα τους. Προς τούτο απαιτούνται ριζικά μέτρα, με στόχο την παραγωγή αγαθών που θα καλύπτουν τις βασικές ανάγκες του πληθυσμού και ταυτόχρονα θα είναι ανταγωνιστικά στη διεθνή αγορά.
Η αναβίωση της γεωργίας, π.χ., την οποία απέτυχαν παταγωδώς να υλοποιήσουν μέχρι σήμερα όλοι ανεξαιρέτως οι διαδοχικοί υπουργοί Γεωργίας, απαιτεί συνδυασμό ριζοσπαστικών μέτρων, όπως γεωργική εκπαίδευση επιστημονικού επιπέδου, φορολογική μεταρρύθμιση και αναδασμό γαιών, που θα δημιουργήσουν βιώσιμες γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Μόνο αυτές θα συγκρατήσουν τον αγροτικό πληθυσμό και θα επαναφέρουν ένα μέρος του ημιαστικοποιημένου πληθυσμού στον πρωτογενή τομέα.
Η αναβίωση της βιοτεχνίας θα απαιτήσει μια φάση δασμολογικής προστασίας, με κάποιες συμπεφωνημένες προσωρινές εξαιρέσεις από την κοινοτική νομοθεσία, και αντίστοιχα φορολογικά κίνητρα. Η ανασυγκρότηση της υποβαθμισμένης ναυτικής εκπαίδευσης θα οδηγήσει χιλιάδες νέους στη θριαμβεύουσα διεθνώς ελληνική εμπορική ναυτιλία.
Η στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων αποτελεί κομβικό σημείο σε όλον αυτόν τον σχεδιασμό, διότι η μικρομεσαία επιχείρηση είναι ο βαλλόμενος πανταχόθεν αφανής ήρωας της ελληνικής οικονομίας, που στηρίζει την τοπική κοινωνία, συντηρεί θέσεις εργασίας, αλλά εργάζεται βασικά με συνεταίρο το κράτος για να χρηματοδοτεί τα ελλείμματά του.
Ασφαλώς κεντρικό ζήτημα αποτελεί η στήριξη της γεννητικότητας, διότι χώρα χωρίς πληθυσμό δεν έχει μέλλον υπό την παρούσα μορφή της.
Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης. Από τις εκδόσεις Καπόν κυκλοφορεί το συλλεκτικό τεύχος 47 της επιθεώρησης «ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ» για την Ελληνική Επανάσταση
Ο Κηπουργός, η Κριεζή και η Γιαννάτου,έδωσαν στην Λιλιπούπολη ένα τραγούδι που λάμπουν οι στίχοι του «Φυσα φύσα το Χρυσαλιφούρφουρο/ που κρατάς την άνοιξη στο χέρι/κι αχ αν γίνει σκονη και χρυσόσκονη/ κάποιον αγαπάς και δεν το ξέρει».Ο τελευταίος στόχος νομίζω πως περιγράφει την ελληνοτουρκική σχέση.
Ξέρετε πριν πολλα χρόνια, το κτίριο της Πολιτιστικής 1997, εφρουρείτο από φαντάρια που είχαν στον ώμο το έμβλημα χιαστί, μιας ελληνικής και μίας τουρκικής σημαίας. Υποτίθεται πως εξέφραζε το ΝΑΤΟ.Αλλά θες ο Παπάγος, ή ο Μακάριος, οι Σεϋχέλλες, οι ατυχείς συνθήκες Λονδίνου, το σώσε της πρώτη θερμής διαμάχης μετά τον Παπανδρέου, τα Σχέδια Χάρντινγκ, και πλείστα όσα που δεν άρεζαν σε κανέναν, έφεραν, αφου προηγήθηκαν οι ζεϊμπεκιές Γιωργάκη- Τζέμ, το νησί της Κύπρου διαιρεμένο επώδυνα.
Το Έλλάς-Τουρκια μαράθηκε. Ωσπου ξεμύτισαν τα μαντάτα για αταξίες του Πούτιν στην Ουκρανία και η αυτοκτονική μεσολάβηση του Ερτοάν να γενεί μεσίτης της Διαίρεσης ΝΑΤΟ- Ρωσίας.
Ένα Χρυσαλιφούρφουρο ήρθε και στάθηκε στο Αιγαίο και στα νησιά.
Η Ελλαδα προικίστηκε με όπλα που δεν διαθέτει η Τουρκια μήτε θα αποκτήσει ποτέ έτσι που διαμορφώθηκε η κατάσταση. Τα Ραφάλ, οι κορβέτες και οι φρεγάτες και τα F-35, οι βάσεις της Αλεξανδρούπολης και της Σούδας και οι πολλές ασκήσεις στην Ελλάδα από ΝΑΤΟ και Αμερική φούντωσαν προληπτικά υπό τον φόβο της Ρωσίας που εν τη αμηχανία της μπορεί να υπερφαλλαγίσει την Μεσόγειο, υποτάσοντας τον Εύξεινο και τα πέριξ υπό Ρωσοτουρκική σημαία.
Γι αυτό εξοπλίζεται η Ελλάδα που κρύβει μια υπόγεια συμμαχία και βέβαια, αλλάζει τα στρατηγικά δεδομένα από την Αδριατική στην Κασπία.
Άρα, η Αμερική σ΄αγαπάει, ώ Ελλάς, και δεν το ξέρεις…
Δέκα ακόμη Ευρωπαίοι αγοραστές φυσικού αερίου άνοιξαν λογαριασμούς στην Gazprombank JSC, διπλασιάζοντας τον συνολικό αριθμό των πελατών που ετοιμάζονται να πληρώσουν σε ρούβλια για το ρωσικό αέριο, όπως ζήτησε ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, μεταδίδει το Bloomberg.
Συνολικά είκοσι ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν ανοίξει λογαριασμούς, με άλλους 14 πελάτες να ζητούν τα έγγραφα που χρειάζονται για να τους δημιουργήσουν, είπε πηγή, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας. Αρνήθηκε να προσδιορίσει τις εταιρείες.
Οι ευρωπαίοι αγοραστές αγωνίζονται εδώ και εβδομάδες για να καταλάβουν πώς μπορούν να ανταποκριθούν στην εντολή του Πούτιν να πληρώσουν για το ρωσικό αέριο σε ρούβλια από την 1η Απριλίου και να μην έρθουν σε αντίθεση με τις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επιβλήθηκαν για την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία. Σύμφωνα με τον νέο μηχανισμό, οι πελάτες πρέπει να ανοίξουν δύο λογαριασμούς: έναν σε ξένο νόμισμα και έναν σε ρούβλια στην Gazprombank. Αφού η Πολωνία και η Βουλγαρία απέρριψαν αυτούς τους όρους, η Gazprom PJSC διέκοψε τις ροές φυσικού αερίου προς αυτές στα τέλη Απριλίου.
Καθώς οι προθεσμίες πληρωμής για τις προμήθειες του Απριλίου πλησιάζουν αργότερα αυτόν τον μήνα για μεγάλους αγοραστές από τη Δυτική Ευρώπη, η Ρωσία έχει κινηθεί για να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες της ΕΕ ότι ο μηχανισμός πληρωμών ενδέχεται να παραβιάζει τις κυρώσεις. Πρόσωπο κοντά στη Gazprom είπε ότι οι τρέχοντες όροι σημαίνουν ότι η συναλλαγή ουσιαστικά ολοκληρώνεται μόλις ο αγοραστής πληρώσει ξένο νόμισμα στην Gazprombank, καθώς η μεταγενέστερη μετατροπή σε ρούβλια είναι αυτόματη και δεν αφορά την κεντρική τράπεζα της Ρωσίας, η οποία υπόκειται σε κυρώσεις της ΕΕ.
Το μπλοκ μέχρι στιγμής δεν έχει πει εάν οι ρωσικές αλλαγές κατευνάζουν τις ανησυχίες του, αλλά ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι δήλωσε χθες ότι οι εταιρείες θα μπορούν να πληρώνουν για το φυσικό αέριο σε ρούβλια χωρίς να παραβιάζουν τους περιορισμούς.
«Οι περισσότεροι από τους εισαγωγείς αερίου έχουν ήδη ανοίξει τον λογαριασμό τους σε ρούβλια με την Gazprom», είπε σε συνέντευξη τύπου. Συμπλήρωσε ότι ο κορυφαίος εισαγωγέας αερίου της Γερμανίας είχε ήδη πληρώσει σε ρούβλια. Όπως η Ιταλία, η Γερμανία είναι μεγάλος καταναλωτής ρωσικού φυσικού αερίου.
Πρόσωπο κοντά στη Gazprom είπε ότι ο αριθμός των πελατών που έχουν πληρώσει σε ρούβλια παραμένει στους τέσσερις, ο ίδιος με τα τέλη του περασμένου μήνα. Οι πληρωμές από άλλους αγοραστές αναμένονται αργότερα αυτόν τον μήνα, είπε.
Εν τω μεταξύ πάντως οι τιμές του φυσικού αερίου αυξάνουν λόγω της μείωσης της ροής καυσίμου από αγωγούς που περνούν από την Ουκρανία.
«Η γεωπολιτική κατάσταση παγκοσμίως θα υποστεί σημαντικές αλλαγές μετά το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία», δηλώνει ο – 98χρονος πια – Χένρι Κίσινγκερ, απαντώντας σε ερώτηση του Έντουαρντ Λους των Financial Times.
Πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ (1973 – 1977) και πάλαι ποτέ σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Λευκού Οίκου (1969 – 1975), ο Χένρι Κίσινγκερ ξεχωρίζει ως ένας από τους πιο εμβληματικούς Αμερικανούς διπλωμάτες της ψυχροπολεμικής περιόδου. Ως ένας διπλωμάτης που είχε βρεθεί να πρωταγωνιστεί επί σειρά ετών στα ανοιχτά μέτωπα των σχέσεων της Δύσης με τη Σοβιετική Ένωση και την Κίνα. Υπό αυτό το πρίσμα, αποκτούν όμως πρόσθετο νόημα και αξία όσα εκείνος έχει πλέον να πει για τις τελευταίες εξελίξεις με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία και την προσέγγιση Μόσχας – Πεκίνου.
«Η γεωπολιτική κατάσταση παγκοσμίως θα υποστεί σημαντικές αλλαγές μετά το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία. Και δεν είναι φυσικό για την Κίνα και τη Ρωσία να έχουν ακριβώς τα ίδια συμφέροντα απέναντι σε όλα τα προβλήματα. Μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ρωσία θα πρέπει να επανεκτιμήσει τη σχέση της με την Ευρώπη και τη γενική της στάση απέναντι στο ΝΑΤΟ», δήλωσε ο ίδιος στις 7 Μαΐου, μιλώντας στον Έντουαρντ Λους των Financial Times στο πλαίσιο του FT Weekend Festival στην Ουάσιγκτον.
Σύμφωνα με τον Κίσινγκερ, δεν θα ήταν συνετό στην παρούσα φάση η Δύση να υιοθετήσει μια στάση που θα οδηγεί την Κίνα και τη Ρωσία πιο κοντά τη μία στην άλλη.
«Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ρωσία ή η Κίνα θα γίνουν στενοί φίλοι της Δύσης, σημαίνει ότι σε συγκεκριμένα ζητήματα θα (σ.σ. πρέπει να) αφήνουμε ανοιχτή την επιλογή μιας διαφορετικής προσέγγισης», συνέχισε ο πρώην ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, υποστηρίζοντας ότι η Δύση δεν πρέπει να βάζει τη Ρωσία και την Κίνα στο ίδιο καλάθι θεωρώντας δεδομένη τη σύμπλευσή τους.
«Ζούμε τώρα σε μια εντελώς νέα εποχή […] και καθώς η τεχνολογία εξαπλώνεται […] η διπλωματία και ο πόλεμος θα χρειαστούν διαφορετικό περιεχόμενο και αυτό θα είναι μια πρόκληση», δήλωσε από την πλευρά του ο Κίσιντζερ, αναγνωρίζοντας πως πλέον βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τεχνολογίες που μπορούν να προκαλέσουν επίπεδα καταστροφής τα οποία δεν θα φανταζόταν κανείς πριν από χρόνια.
Όσο για τον ίδιο τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, εκείνος, σύμφωνα με τον Κίσινγκερ, «δεν υπολόγισε σωστά την κατάσταση που αντιμετώπιζε διεθνώς ούτε και τις ικανότητες της Ρωσίας να συντηρήσει μια τόσο μεγάλη επιχείρηση». Όταν, δε, έρθει η ώρα της όποιας μελλοντικής συμφωνίας μέσα από την οποία θα διευθετηθούν τα υπάρχοντα προβλήματα, ο Χένρι Κίσιντζερ προειδοποιεί πως Ρωσία και Δύση δεν πρόκειται να επιστρέψουν στην προηγούμενη σχέση που είχαν.
Ακολουθεί η συνέντευξη του Χένρι Κίσινγκερ στους FT
– FT: Νωρίτερα φέτος, γιορτάσαμε την 50η επέτειο από την επίσκεψη του Νίξον στην Κίνα, το ανακοινωθέν της Σαγκάης. Εσείς, φυσικά, ήσασταν ο οργανωτής, ο ενορχηστρωτής αυτής της σινο-αμερικανικής συμφωνίας. Και ήταν μια σημαντική αλλαγή στον ψυχρό πόλεμο: χωρίσατε την Κίνα από τη Ρωσία. Αισθανόμαστε σαν να έχουμε μετατοπιστεί 180 μοίρες. Και τώρα η Ρωσία και η Κίνα έχουν επιστρέψει σε μια πολύ στενή σχέση. Η αρχική μου ερώτηση προς εσάς είναι: Βρισκόμαστε σε νέο ψυχρό πόλεμο με την Κίνα;
Απ: Την εποχή που ανοιχτήκαμε στην Κίνα, η Ρωσία ήταν ο κύριος εχθρός – αλλά οι σχέσεις μας με την Κίνα ήταν όσο πιο κακές μπορούσαν να είναι. Η άποψή μας στο άνοιγμα προς την Κίνα, ήταν ότι δεν ήταν συνετό, όταν έχεις δύο εχθρούς, να τους συμπεριφέρεσαι ακριβώς το ίδιο.
Αυτό που προκάλεσε την κίνησή μας, ήταν εντάσεις που αναπτύχθηκαν αυτόνομα μεταξύ Ρωσίας και Κίνας. Ο Μπρέζνιεφ δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να ενωθούν. Όμως ο Μάο, παρά την ιδεολογική του εχθρότητα, ήταν έτοιμος να ξεκινήσει συζητήσεις.
Κατ’ αρχήν, η (σινο-ρωσική) συμμαχία είναι ενάντια στα κεκτημένα συμφέροντα, έχει πλέον καθιερωθεί. Αλλά δεν μου φαίνεται σαν να είναι μια εγγενώς μόνιμη σχέση.
– FT:Θεωρώ ότι θα ήταν προς το γεωπολιτικό συμφέρον της Αμερικής να ενθαρρύνει μεγαλύτερη απόσταση μεταξύ Ρωσίας και Κίνας. Είναι λάθος αυτό;
Απ: Η γεωπολιτική κατάσταση παγκοσμίως θα υποστεί σημαντικές αλλαγές μετά το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία. Και δεν είναι φυσικό η Κίνα και η Ρωσία να έχουν τα ίδια συμφέροντα σε όλα τα προβλεπτά προβλήματα. Δεν νομίζω ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε πιθανές διαφωνίες, αλλά νομίζω ότι θα το κάνουν οι συνθήκες. Μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας, η Ρωσία θα πρέπει να επανεκτιμήσει τη σχέση της με την Ευρώπη στο ελάχιστο και τη γενική της στάση απέναντι στο ΝΑΤΟ. Νομίζω ότι δεν είναι συνετό να παίρνουμε μια αντίπαλη θέση σε δύο αντιπάλους με τρόπο που τους οδηγεί μαζί, και μόλις υιοθετήσουμε αυτήν την αρχή στις σχέσεις μας με την Ευρώπη και στις εσωτερικές μας συζητήσεις, νομίζω ότι η ιστορία θα προσφέρει ευκαιρίες στις οποίες μπορούμε να εφαρμόσουμε η διαφορική προσέγγιση.
Αυτό δεν σημαίνει ότι κανένας από τους δύο θα γίνει στενός φίλος της Δύσης, σημαίνει μόνο ότι σε συγκεκριμένα ζητήματα, αφήνουμε ανοιχτή την επιλογή μιας διαφορετικής προσέγγισης. Στην περίοδο που έχουμε μπροστά μας, δεν πρέπει να θεωρούμε τη Ρωσία και την Κίνα ως αναπόσπαστο στοιχείο.
– FT: Η κυβέρνηση Μπάιντεν διαμορφώνει τη μεγάλη γεωπολιτική της πρόκληση ως δημοκρατία εναντίον απολυταρχίας. Προχωρώ σε μια σιωπηρή υπόδειξη… είναι λάθος αυτή η ενοχοποίηση;
Απ: Πρέπει να έχουμε επίγνωση των διαφορών ορισμού και ερμηνείας που υπάρχουν. Θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη συνείδηση για να την εφαρμόσουμε στη δική μας ανάλυση της σημασία των ζητημάτων καθώς προκύπτουν, αντί να την κάνουμε το κύριο ζήτημα της αντιπαράθεσης, εκτός εάν είμαστε διατεθειμένοι να καταστήσουμε την αλλαγή καθεστώτος τον κύριο στόχο της πολιτικής μας. Νομίζω ότι δεδομένης της εξέλιξης της τεχνολογίας και της τεράστιας καταστροφικότητας των όπλων που υπάρχουν τώρα, (η επιδίωξη αλλαγής καθεστώτος) μπορεί να μας επιβληθεί από την εχθρότητα των άλλων, αλλά θα πρέπει να αποφύγουμε να την παράγουμε με τις δικές μας συμπεριφορές.
– FT: Έχετε πιθανώς περισσότερη εμπειρία από οποιονδήποτε άλλο για το πώς να διαχειριστείτε μια αντιπαράθεση μεταξύ δύο υπερδυνάμεων με πυρηνικά όπλα. Τη σημερινή πυρηνική γλώσσα από τον Πούτιν και τους ανθρώπους γύρω του, πώς θα την αξιολογούσατε;
Αυτή τη στιγμή είμαστε αντιμέτωποι με τεχνολογίες όπου η ταχύτητα της ανταλλαγής, η λεπτότητα των εφευρέσεων, μπορεί να προκαλέσει επίπεδα καταστροφής που δεν φανταζόμασταν καν. Και η περίεργη πτυχή της παρούσας κατάστασης είναι ότι τα όπλα πολλαπλασιάζονται και από τις δύο πλευρές και η πολυπλοκότητά τους αυξάνεται κάθε χρόνο.
Αλλά δεν υπάρχει σχεδόν καμία συζήτηση διεθνώς για το τι θα συνέβαινε εάν τα όπλα χρησιμοποιούνται πραγματικά. Η έκκλησή μου γενικά, από όποια πλευρά κι αν είστε, είναι να καταλάβετε ότι ζούμε τώρα σε μια εντελώς νέα εποχή και δεν πρέπει να παραμελούμε αυτή την πτυχή. Η τεχνολογία εξαπλώνεται, η διπλωματία και ο πόλεμος θα χρειαστούν διαφορετικό περιεχόμενο και αυτό θα είναι μια σοβαρή πρόκληση.
– FT: Έχετε συναντήσει τον Πούτιν 20 με 25 φορές. Το ρωσικό στρατιωτικό πυρηνικό δόγμα, είναι ότι θα απαντήσουν με πυρηνικά όπλα εάν νιώσουν ότι το καθεστώς βρίσκεται υπό υπαρξιακή απειλή. Πού πιστεύετε ότι βρίσκεται η κόκκινη γραμμή του Πούτιν;
Έχω συναντήσει τον Πούτιν ως σπουδαστής διεθνών υποθέσεων περίπου μία φορά το χρόνο για μια περίοδο ίσως 15 ετών για καθαρά ακαδημαϊκές στρατηγικές συζητήσεις. Νόμιζα ότι οι βασικές του πεποιθήσεις ήταν ένα είδος μυστικιστικής πίστης στη ρωσική ιστορία… Και ότι ένιωθε προσβεβλημένος, υπό αυτή την έννοια, όχι από οτιδήποτε κάναμε, ιδιαίτερα στην αρχή, αλλά από αυτό το τεράστιο χάσμα που άνοιξε με την Ευρώπη και την Ανατολή. Προσβλήθηκε επειδή η Ρωσία απειλήθηκε από την απορρόφηση όλης αυτής της περιοχής στο ΝΑΤΟ. Αυτό βέβαια δεν δικαιολογεί την εισβολή στην Ουκρανία και δεν θα είχα προβλέψει μια επίθεση του μεγέθους της κατάληψης μιας αναγνωρισμένης χώρας.
Νομίζω ότι δεν υπολόγισε σωστά την κατάσταση που αντιμετώπισε διεθνώς και προφανώς υπολόγισε λάθος τις δυνατότητες της Ρωσίας, να συντηρήσει μια τόσο μεγάλη επιχείρηση – και όταν έρθει η ώρα της διευθέτησης, όλοι πρέπει να το λάβουμε υπόψη, ότι δεν θα υπάρχει επιστροφή στην προηγούμενη κατάσταση, αλλά σε μια θέση για τη Ρωσία που θα είναι διαφορετική – και όχι επειδή το απαιτούμε, αλλά επειδή το παρήγαγαν.
– FT: Πιστεύετε ότι ο Πούτιν λαμβάνει καλές πληροφορίες και, αν όχι, για ποιους περαιτέρω λανθασμένους υπολογισμούς πρέπει να προετοιμαστούμε;
Σε όλες αυτές τις κρίσεις, πρέπει κανείς να προσπαθήσει να καταλάβει ποια είναι η εσωτερική κόκκινη γραμμή για τον αντίθετο αριθμό… Το προφανές ερώτημα είναι πόσο καιρό θα συνεχιστεί αυτή η κλιμάκωση και πόσα περιθώρια υπάρχουν για περαιτέρω κλιμάκωση; Ή έχει φτάσει στο όριο των δυνατοτήτων του και πρέπει να αποφασίσει σε ποιο σημείο η κλιμάκωση του πολέμου θα καταπονήσει την κοινωνία του σε σημείο που θα περιορίσει την καταλληλότητά της να ασκεί διεθνή πολιτική ως μεγάλη δύναμη στο μέλλον.
Δεν έχω καμία κρίση όταν φτάνει σε αυτό το σημείο. Όταν φτάσει σε αυτό το σημείο, θα κλιμακωθεί μεταβαίνοντας σε μια κατηγορία όπλων που στα 70 χρόνια της ύπαρξής τους δεν έχουν χρησιμοποιηθεί ποτέ; Εάν ξεπεραστεί αυτή η γραμμή, αυτό θα είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό γεγονός. Γιατί δεν έχουμε περάσει σε παγκόσμιο επίπεδο για το ποιες θα ήταν οι επόμενες διαχωριστικές γραμμές. Ένα πράγμα που δεν μπορούσαμε να κάνουμε κατά τη γνώμη μου είναι απλώς να το αποδεχθούμε.
– FT: Έχετε συναντήσει τον Κινέζο πρόεδρο Xi Jinping πολλές φορές, όπως και τους προκατόχους του. Γνωρίζετε καλά την Κίνα. Ποια μαθήματα αντλεί η χώρα από αυτό;
Υποψιάζομαι ότι οποιοσδήποτε Κινέζος ηγέτης τώρα θα σκεφτόταν πώς να αποφύγει να μπει στην κατάσταση στην οποία βρέθηκε ο Πούτιν και πώς να βρεθεί σε μια θέση όπου σε οποιαδήποτε κρίση που θα μπορούσε να προκύψει, δεν θα είχε να αντιμετωπίσει ότι ο κόσμος στράφηκε εναντίον τους.
Η αποανάπτυξη είναι πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό κίνημα το οποίο βασίζεται σε ιδέες που απορρέουν από τα Οικολογικά Οικονομικά, την Πολιτική Οικολογία, τον Αντικαταναλωτισμό και τον Αντικαπιταλισμό.
Οι υπέρμαχοι της αποανάπτυξης (θεωρητικοί και ακτιβιστές) υποστηρίζουν πως η συρρίκνωση της παραγωγής και της κατανάλωσης μπορεί να αυξήσει την ευημερία των ανθρώπων, βοηθώντας παράλληλα στην εδραίωση βιώσιμων συνθηκών διαβίωσης και στην περιβαλλοντική ισορροπία στον πλανήτη. Η αποανάπτυξη αποτελεί ένα παγκόσμιο κίνημα καθώς και ένα, σχετικά νέο, ακαδημαϊκό ερευνητικό πεδίο.
Διακρίνουμε τρία βασικά χαρακτηριστικά για μια αποαναπτυξιακή οπτική της κοινωνίας,όπου οι οικονομικές δραστηριότητες θα πρέπει να:
Οριοθετούνται από τα περιβαλλοντικά όρια σε πλανητικό και τοπικό επίπεδο.
Προωθούν τη δικαιοσύνη και το δικαίωμα στην ευημερία για όλους στο χρόνο (διαγενεακά) και στο χώρο (παγκόσμια).
Χαρακτηρίζονται από μια διασπορά ισχύος με συμμετοχή και έλεγχο των πολιτών.
Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι «ο ορίζοντας των εγχειρημάτων αυτοδιαχείρισης και αποανάπτυξης είναι η επίτευξη της πολιτικής και υλικής αυτονομίας, δηλαδή η σταδιακή απομάκρυνση από το κράτος και την καπιταλιστική αγορά, ως μορφές κοινωνικής οργάνωσης και ως κυρίαρχους θεσμούς και η αντικατάστασή τους από ριζοσπαστικά δημοκρατικές εναλλακτικές».
Η μετάφραση του όρου degrowth στα ελληνικά έγινε με δύο λέξεις, είτε απομεγέθυνση είτε αποανάπτυξη.
Από τη μία, η χρήση του όρου απομεγέθυνση υπήρξε έντονη. Η μετάφραση αυτή βασίστηκε στην κυριολεκτική μετάφραση της αντίστοιχης αγγλικής ορολογίας (de-growth = από-μεγέθυνση) στα ελληνικά. Μια ενδεχόμενη μείωση του ΑΕΠ οδηγεί όντως σε απομεγέθυνση, αλλά ο όρος αποανάπτυξη θέλει να πει κάτι περισσότερο από αυτό. Η αποανάπτυξη θέλει να κοντράρει το κεντρικό φαντασιακό, που στα Ελληνικά είναι αυτό της ανάπτυξης, και όχι της μεγέθυνσης, που παραμένει ένας τεχνικός όρος με πολύ περιορισμένη χρήση.
Από την άλλη πλευρά, προτάθηκε η μετάφραση του όρου ως αποανάπτυξη. Η κίνηση αυτή βασίστηκε στο σκοπό του αντίστοιχου γαλλικού όρου, που σύμφωνα με τον Λατούς, “δεν είναι μια ιδέα συμμετρική προς την ανάπτυξη”, αλλά είναι “κάτι σαν τον α‐θεϊσμό, διότι ουσιαστικά αποανάπτυξη σημαίνει εγκατάλειψη μιας θρησκείας, της θρησκείας της οικονομίας, της ανάπτυξης, της προόδου και της εξέλιξης”. Η αποανάπτυξη είναι ένα σλόγκαν, μια “λέξη βόμβα” (missile word) που “σκοπός της είναι να πυροδοτήσει μια συζήτηση σχετικά με την διάγνωση και την πρόγνωση της κοινωνίας μας”. Επίσης η χρήση του όρου αποανάπτυξη βασίζεται στις κριτικές στην ανάπτυξη και την πρόοδο, που στην ελληνόφωνη βιβλιογραφία είχε συμπυκνωθεί στο παρακάτω απόσπασμα του Κορνήλιου Καστοριάδη:
“Στη χώρα απ’ όπου προέρχομαι, η γενιά των παππούδων μου δεν είχε ακούσει ποτέ να γίνεται λόγος για μακροπρόθεσμη σχεδιοποίηση, για εξωτερικότητες, για μετακίνηση των ηπείρων ή για διαστολή του Σύμπαντος. Όμως, εξακολουθούσαν, και στα γηρατειά ακόμη, να φυτεύουν ελιές και κυπαρίσσια, χωρίς να τους απασχολούν ζητήματα κόστους και απόδοσης. Ήξεραν ότι θα πέθαιναν, έσκαβαν όμως τη γη για τους επερχόμενους, αλλά ίσως και για τη γη την ίδια. Ήξεραν ότι, οποιαδήποτε “ισχύ” κι αν είχαν, η ισχύς αυτή δεν είχε ευεργητικά αποτελέσματα αν αυτοί δεν υπάκουαν στις εποχές, αν δεν πρόσεχαν τους ανέμους και δεν σέβονταν την ευμετάβολη Μεσόγειο, αν δεν έκοβαν τα δέντρα την ώρα που έπρεπε και δεν άφηναν το μούστο τον καιρό που χρειαζόταν για να βράσει. Δεν σκέφτονταν με όρους απειρότητας – ίσως να μην καταλάβαιναν και την έννοια της λέξης· όμως δρούσαν, ζούσαν και πέθαιναν σε ένα χρόνο αληθινά χωρίς τέλος. Προφανώς η χώρα δεν είχε ακόμη αναπτυχθεί.”
Η συμβολή του Κορνήλιου Καστοριάδη στην υποστήριξη της ιδέας της αποανάπτυξης μέσα από την προτροπή για παραμερισμό της παραγωγής και κατανάλωσης από το επίκεντρο της σύγχρονης ζωής, συνοψίζεται στη φράση του :
«Δεν είναι μόνο η αμετάκλητη κατασπατάληση του περιβάλλοντος και αναντικατάστατων πόρων. Είναι επίσης η ανθρωπολογική καταστροφή των ανθρώπινων όντων που μεταμορφώνονται σε παραγωγικά και καταναλωτικά κτήνη, σε εξαχρειωμένους ζάπερς»
Τα τελευταία χρόνια, έχει επικρατήσει η χρήση του όρου αποανάπτυξη έναντι του όρου απομεγέθυνση όπως φανερώνουν οι σχετικοί τίτλοι που έχουν εκδοθεί και τα σχετικά λήμματα στο διαδίκτυοο
Κατά καιρούς έχουν γίνει διάφορες απόπειρες ορισμού της αποανάπτυξης. Παρόλα αυτά, “η αποανάπτυξη δεν αρκείται σε έναν ενιαίο ορισμό. Όπως η ελευθερία ή η δικαιοσύνη, η αποανάπτυξη εκφράζει μια προσδοκία η οποία δεν μπορεί να προσδιοριστεί με μια απλή πρόταση”. Παρόλα αυτά, κατόπιν θα παρατεθούν δύο ορισμοί προς διευκόλυνση της κατανόησης του όρου της αποανάπτυξης.
Αρχικά, παρατίθεται ο ορισμός της ακαδημαϊκής ένωσης Έρευνα & Αποανάπτυξη (Research & Degrowth):
“Η βιώσιμη αποανάπτυξη είναι η συρρίκνωση της παραγωγής και κατανάλωσης που αυξάνει την ανθρώπινη ευημερία και ενισχύει τις οικολογικές συνθήκες και την ισότητα στον πλανήτη. Απευθύνει έκκληση για ένα μέλλον όπου οι κοινωνίες θα ζουν μέσα στις οικολογικές τους δυνατότητες, με ανοικτές, τοπικοποιημένες οικονομίες και πιο ισομερώς κατανεμημένους πόρους, μέσα από νέες μορφές δημοκρατικών θεσμών. Τέτοιες κοινωνίες δεν θα χρειάζεται πλέον να “αναπτύσσονται ή να πεθαίνουν”. Η υλική συσσώρευση δεν θα κατέχει προνομιακή θέση στο πολιτιστικό φαντασιακό του πληθυσμού. Η έμφαση στην αποδοτικότητα θα αντικατασταθεί από μια έμφαση στην επάρκεια, ενώ η καινοτομία δεν θα επικεντρώνεται πλέον στην τεχνολογία για χάρη της τεχνολογίας, αλλά σε νέες κοινωνικές και τεχνικές πρακτικές που θα μας επιτρέψουν να ζούμε λιτά και συμβιωτικά. Η αποανάπτυξη δεν αμφισβητεί μόνο τη κεντρικότητα της αύξησης του ΑΕΠ ως πρωταρχικού στόχου πολιτικής, αλλά προτείνει ένα πλαίσιο για τη μετάβαση σε ένα μικρότερο και περισσότερο βιώσιμο επίπεδο συστήματος που θα αφήσει χώρο για την ανθρώπινη συνεργασία και τα οικοσυστήματα.”
Κατόπιν, παρατίθεται ο ορισμός από την πλατφόρμα degrowth.info:
“Με το “αποανάπτυξη”, εννοούμε μια μορφή της κοινωνίας και της οικονομίας που στοχεύει στην ευημερία όλων και διατηρεί τη φυσική βάση για τη ζωή. Για να επιτύχουμε την αποανάπτυξη, χρειαζόμαστε ένα θεμελιώδη μετασχηματισμό των ζωών μας και εκτεταμένη πολιτισμική αλλαγή. Το κυρίαρχο οικονομικό και κοινωνικό παράδειγμα είναι αυτό του “πιο γρήγορα, πιο ψηλά, πιο μακριά”. Είναι χτισμένο πάνω και παρακινεί τον ανταγωνισμό μεταξύ των ανθρώπων. Αυτό προκαλεί επιτάχυνση, στρες και αποκλεισμό. Η οικονομία μας καταστρέφει τη φυσική βάση της ζωής. Είμαστε πεπεισμένοι ότι οι κοινές αξίες της κοινωνίας της αποανάπτυξης θα πρέπει να είναι η φροντίδα, η αλληλεγγύη και η συνεργασία. Η ανθρωπότητα πρέπει να εκλάβει τον εαυτό της ως μέρος του πλανητικού οικολογικού συστήματος. Μόνο με αυτό το τρόπο, μια αυτοπροσδιοριζόμενη ζωή με αξιοπρέπεια για όλους και όλες μπορείς να γίνει δυνατή.”
Ανακεφαλαιωτικά, η αποανάπτυξη μπορεί να μην αρκείται σε έναν μοναδικό ορισμό. Παρόλα αυτά, παρατηρούμε ότι οι ορισμοί που υπάρχουν μπορεί να διαφέρουν μεταξύ τους υφολογικά, αλλά η ουσία του περιεχομένου τους παραμένει βασικά η ίδια.
Η Ιστορία της αποανάπτυξης
Η αποανάπτυξη («décroissance» στα γαλλικά) ξεκίνησε στις αρχές του 21ου αιώνα σαν μια πρωτοβουλία για την εθελοντική συρρίκνωση της παραγωγής και της κατανάλωσης με στόχο την κοινωνική και οικολογική βιωσιμότητα. Γρήγορα έγινε ένα σύνθημα ενάντια στην οικονομική ανάπτυξη και εξελίχθηκε σε ένα κοινωνικό κίνημα. Ο όρος επίσης εισχώρησε σε ακαδημαϊκά έντυπα και τουλάχιστον πέντε ειδικά τεύχη έχουν αφιερωθεί στο θέμα τα τελευταία τέσσερα χρόνια (Fournier 2008,Kallis et al. 2010, Victor 2010, Kallis et al 2013, Cattaneo et al. 2012, Sekulova et al 2013, Saed 2012). Η αποανάπτυξη έχει επίσης αναφερθεί και αναλυθεί από Γάλλους και Ιταλούς πολιτικούς και πολλές γνωστές εφημερίδες όπως οι Le Monde, Le Monde Diplomatique, El Pais, the Wall Street Journal και Financial Times. Μέσα στην σύντομη ζωή της η αποανάπτυξη έχει υποστεί αποκλίνουσες και συχνά απλουστευτικές ερμηνείες.
Σε αντίθεση με τη βιώσιμη ανάπτυξη η οποία βασίζεται σε μια λανθασμένη συναίνεση, η αποανάπτυξη δεν φιλοδοξεί να υιοθετηθεί ως κοινός στόχος από τον ΟΟΣΑ ή την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η ιδέα της «κοινωνικά βιώσιμης αποανάπτυξης», ή απλά αποανάπτυξης, γεννήθηκε σαν μια πρόταση για ριζική αλλαγή. Το σύγχρονο πλαίσιο του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού έχει δημιουργήσει μια μεταπολιτική κατάσταση, δηλαδή έχει επικρατήσει ένας πολιτικός σχηματισμός ο οποίος αποκλείει την πολιτική σκέψη και αποτρέπει την πολιτικοποίηση συγκεκριμένων αιτημάτων. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η αποανάπτυξη είναι μια προσπάθεια για την επαναπολιτικοποίηση της συζήτησης σχετικά με τον αναγκαίο κοινωνικό-οικολογικό μετασχηματισμό. Επιβεβαιώνει την απόκλιση της από τις επικρατούσες αναπαραστάσεις του σύγχρονου κόσμου και αναζητά εναλλακτικές λύσεις. Σύμφωνα με τα παραπάνω, η αποανάπτυξη αποτελεί κριτική στην παρούσα ηγεμονία της ανάπτυξης . Οι πρώτες κριτικές για τη δυτική αντίληψη περί ανάπτυξης (παγκόσμια ομοιόμορφη ανάπτυξη) ξεκίνησε από συγγραφείς όπως οι Arturo Escobar και Wolfgang Sachs, μεταξύ άλλων, τη δεκαετία του 1980. Η αποανάπτυξη επίσης αντιπαρατίθεται με τις ιδέες της «πράσινης ανάπτυξης» ή «πράσινης οικονομίας» και τις σχετικές πεποιθήσεις ότι η οικονομική ανάπτυξη αποτελεί τον πλέον επιθυμητό δρόμο ανεξάρτητα πολιτικής και ιδεολογίας.
Η αποανάπτυξη αντιπαρατίθεται με τα κυρίαρχα πρότυπα (paradigms) στις κοινωνικές επιστήμες, όπως για παράδειγμα την νεοκλασική οικονομική θεωρία καθώς και την Κεϋνσιανή οικονομική θεωρία, αλλά δεν αποτελεί η ίδια πρότυπο με την έννοια «οικουμενικά αποδεκτών επιστημονικών επιτευγμάτων τα οποία για μια περίοδο παρέχουν υποδείγματα προβλημάτων και λύσεων για μια κοινότητα ερευνητών». Στην οικονομική επιστήμη αναδύεται ένα καινούργιο πεδίο οικολογικών μακροοικονομικών χωρίς ανάπτυξη, βασισμένο στην «οικονομία σταθερής κατάστασης» του Herman Daly, το οποίο θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ένα νέο οικονομικό πρότυπο. Ωστόσο ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς.
Ορισμένοι αναφέρονται στην αποανάπτυξη ως ιδεολογία, δηλαδή ένα «σύστημα ιδεών και αξιών». Αυτή η οπτική είναι υπερβολικά απλοϊκή ή τουλάχιστον πρόωρη για να μπορέσει να εξηγήσει την ετερογένεια των θεωρητικών πηγών και στρατηγικών της. Η αποανάπτυξη δεν είναι απλά μια οικονομική έννοια. Θα δείξουμε ότι είναι ένα πλαίσιο που αποτελείται από ποικίλους προβληματισμούς, στόχους, στρατηγικές και δράσεις. Ως αποτέλεσμα, η αποανάπτυξη έχει μετατραπεί σε ένα σημείο σύγκλισης στο οποίο συναντιούνται ρεύματα κριτικών ιδεών και πολιτικής δράσης
Κάθε χρόνο στις 9 Μαΐου γιορτάζεται η ειρήνη και η ενότητα στην Ευρώπη, όπως θεμελιώθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μια ανάλυση στη σκιά του πολέμου στην Ουκρανία.
Εορταζόμενη την επαύριο της Νίκης επί της ναζιστικής Γερμανίας στις 8 Μαΐου 1945, η Ημέρα της Ευρώπης συμβολίζει την ειρήνη και ευημερία που η ΕΕ εξασφάλισε στους ευρωπαϊκούς λαούς αμέσως μετά την πιο ανθρωποκτόνα και καταστροφική σύρραξη της ιστορίας. Η φετινή επέτειος φέρει έντονους συμβολισμούς. Συμπίπτει με την 75η επέτειο της ιδρυτικής συνθήκης της ΕΟΚ αλλά και με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Για μας τους Έλληνες, υπεισέρχεται ανάμεσα στη 200η επέτειο της Εθνεγερσίας και προηγείται της εκατονταετηρίδας του οριστικού ενταφιασμού της Μεγάλης Ιδέας το 1922. Η σύμπτωση αυτών των επετείων μας καλεί να ενσκήψουμε στην πλοκή του εθνικού αφηγήματος με αυτό της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Κοινός τόπος όλων των Ευρωπαίων είναι ο αποκαλούμενος από τον ιστορικό Timothy Snyder «μύθος του σοφού έθνους». Σύμφωνα με αυτόν, τα εθνικά κράτη προϋπήρχαν της ΕΕ. Μέσα από τη θηριωδία των παγκοσμίων πολέμων αντιλήφθηκαν την αξία της ειρήνης. Παραμερίζοντας τα μίση του παρελθόντος, δημιούργησαν την ΕΕ. Χάρη στη μερική αλήθεια που περιέχει αυτός ο σαγηνευτικός μύθος, γίνεται αποδεκτός χωρίς δισταγμό. Αν όμως από την αιματοχυσία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου είχαμε μάθει την αξία της ειρήνης, η Ρωσία, η Λευκορωσία και η Ουκρανία που μέτρησαν περί τα 20 εκατομμύρια θύματα θα έπρεπε να είναι τα πιο φιλειρηνικά κράτη. Η μεταπολεμική ιστορία των δυτικο-ευρωπαϊκών κρατών επίσης καταρρίπτει το μύθο αυτό αφού κι αυτά επιδόθηκαν σε αιματηρούς αποικιοκρατικούς πολέμους στην Ασία και την Αφρική αμέσως μετά το 1945. Στην πραγματικότητα, ο μύθος του σοφού έθνους επέτρεψε στους Ευρωπαίους να ξεχάσουν τόσο τις ήττες τους στους αποικιοκρατικούς πολέμους όσο και τα θύματά τους. Παράλληλα, βοήθησε τις καταρρέουσες ευρωπαϊκές αυτοκρατορίες να βρουν τη νέα τους θέση στο διεθνές στερέωμα χάρη στο οικονομικο-κοινωνικό θαύμα που συντελέσθηκε στην Ευρώπη μετά το 1945.
Ο μύθος του σοφού έθνους εμπεριέχει και δεύτερη ανακρίβεια. Η ΕΕ δε συστάθηκε από εθνικά κράτη αλλά από καταρρέουσες αυτοκρατορίες. Κατά την ένταξή τους στην ΕΕ, τα περισσότερα δυτικο-ευρωπαϊκά κράτη δεν είχαν υπάρξει ως εθνικά κράτη για αιώνες. Προσχώρησαν στην ΕΕ αμέσως μόλις διαπίστωσαν τη συρρίκνωσή τους στην ευρωπαϊκή τους επικράτεια. Εθνικά κράτη υπήρξαν ωστόσο στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια. Τα κράτη αυτά υπήρξαν κτήσεις των πολυεθνικών αυτοκρατοριών που κατέρρευσαν το 1918 και στη συνέχεια αντικείμενο διαδοχικής γερμανικής και σοβιετικής ηγεμονίας. Η διαδικασία ένταξης στην ΕΕ – η «επιστροφή στην Ευρώπη» κατά τον Václav Havel – ξεκίνησε την επαύριο της κατάρρευσης του υπαρκτού σοσιαλισμού με αποτέλεσμα κι αυτά τα κράτη να μεταπηδήσουν σχεδόν ακαριαία από την αυτοκρατορία στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Λησμόνησαν όμως αμέσως τους λόγους που υπαγόρευσαν την ένταξή τους στην ΕΕ, παρόλο που η περίοδος 1918-1948 είχε καταδείξει την αποτυχία του εθνικού κράτους ως μοντέλου διακυβέρνησης.
Ελλάδα: Λήθη ή κατανόηση του παρελθόντος;
Η ελληνική περίπτωση δεν διαφέρει σημαντικά. Αν παρατηρήσουμε την ιστορία του ελλαδικού χώρου στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ιστορίας, θα διαπιστώσουμε ότι το εθνικό κράτος συνιστά μάλλον παρένθεση. Η Ελλάδα ξεπήδησε μέσα από την οθωμανική αυτοκρατορία ως εθνικό μεν κράτος, οραματιζόμενο δε μία πολυεθνική αυτοκρατορία, την «Ελλάδα των Δύο Ηπείρων και των Πέντε Θαλασσών». Η αποτυχία της Μεγάλης Ιδέας, οι ανταλλαγές πληθυσμών και το Ολοκαύτωμα έκαναν την Ελλάδα εθνικό κράτος παρά τη θέλησή της. Παρόλη την εθνική ομοιογένεια που πέτυχε, η Ελλάδα απέτυχε στη βασική της αποστολή, την ασφάλεια και ευημερία του λαού της. Το 1974, μέτα από εξωτερικές και εμφύλιες συρράξεις, ξένη κατοχή, πραξικοπήματα, πολιτική αστάθεια, οικονομική δυσπραγία και την εισβολή στην Κύπρο, ήταν ένα εξουθενωμένο εθνικό κράτος με σαθρούς δημοκρατικούς θεσμούς, περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες, και – το κυριότερο – ανήμπορο να προσφέρει στους κατοίκους του αξιώσεις για μια καλύτερη ζωή στο μέλλον.
Η αίτηση ένταξης στην ΕΟΚ συνιστά την αναγνώριση αυτής της αποτυχίας, ενώ η σταδιακή αποδόμηση του εθνικού κράτους μέσα από την εκχώρηση αυξανόμενων αρμοδιοτήτων στην ΕΕ μετά την ένταξη το 1981 την πιο ριζοσπαστική πολιτική απόφαση μετά την Ανεξαρτησία. Η παρουσίαση της μερικής κατάργησης και του μετασχηματισμού του 1821 από το 1981 ως υποσημείωση στο εθνικό αφήγημα συμβάλλει στη λήθη και όχι στην κατανόηση του παρελθόντος. O μύθος του σοφού έθνους αφήνει να εννοηθεί πως αν η ΕΕ ήταν επιλογή των εθνικών κρατών, τότε εξερχόμενα από αυτήν τα κράτη θα ξαναβρούν ένα ένδοξο μεν, φανταστικό δε παρελθόν εθνικής ανεξαρτησίας. Tο Brexit και το δημοψήφισμα του 2015 συνιστούν εκφάνσεις αυτού του διολισθήματος.
Η ρωσική «αθωότητα» και η Ουκρανία
Αν αμφιβάλλουμε για το τι θα ήταν η Ελλάδα αν δεν είχε ενταχθεί στην ΕΕ, ας παρατηρήσουμε τα μετα-αυτοκρατορικά εθνικά κράτη που διαδέχθηκαν την οθωμανική και ρωσική αυτοκρατορία χωρίς να επιδιώξουν την ένταξη στην ΕΕ. Εξελίχθηκαν σε αυταρχικές πολιτικές και οικονομικές ολιγαρχίες με επεκτατικές τάσεις. Η σύγκρισή τους με την ευημερία των κρατών της ΕΕ εξηγεί και την επιθετικότητά τους. Π.χ. το 2013 η Ρωσία κατέβαλε κάθε προσπάθεια για να αποτρέψει τη σύνδεση ΕΕ-Ουκρανίας. Όταν απέτυχε, ξεκίνησε τον σταδιακό διαμελισμό της Ουκρανίας από φόβο για τα ερωτήματα που θα προκαλούσε στους Ρώσους η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των Ουκρανών χάρη στην ένταξή τους στην ΕΕ. Η περίπτωση της Ρωσίας καταδεικνύει ότι πρέπει να διδασκόμαστε ιστορία και όχι εθνικούς μύθους. Αρνούμενη την ένοχη σύμπραξή της με τη ναζιστική Γερμανία την περίοδο 1939 με 1941, η Ρωσία κατασκευάζει τον εθνικό μύθο της ρωσικής αθωότητας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον χρησιμοποιεί για να δικαιολογήσει την επιχείρηση δήθεν αποναζιστικοποίησης της Ουκρανίας.
Η λήθη του παρελθόντος που συνεπάγεται ο μύθος του σοφού έθνους μπορεί να ήταν αναγκαίο συστατικό της ΕΕ κατά τον πρώτο καιρό μετά το 1945. Μακροπρόθεσμα όμως συνιστά απειλή για την αντοχή της ΕΕ στον χρόνο. Είναι καιρός να αντιληφθούμε ότι χρειαζόμαστε κοινή ευρωπαϊκή ιστορία στην εκπαίδευση. Οι εθνικοί μύθοι είναι αταίριαστα κομμάτια παζλ που δε συνθέτουν την ιστορία της Ευρώπης.
Πασχάλης Πασχαλίδης
Ο Πασχάλης Πασχαλίδης είναι Επίκουρος Καθηγητής Ευρωπαϊκού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Λυών 3 «Jean Moulin» και Counsel με ειδίκευση στη διεθνή διαιτησία στη δικηγορική εταιρεία του Λουξεμβούργου Arendt & Medernach. Διετέλεσε εισηγητής (référendaire) στο γραφείο του Πρώτου Γενικού Εισαγγέλεα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Melchior Wathelet από το 2012 ως το 2018. Είναι απόφοιτος της Νομικής του ΑΠΘ και διδάκτορας Νομικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Στις αρχές Απριλίου, o Economist επεσήμανε προκαταρκτικά στοιχεία που έδειχναν ότι η ρωσική οικονομία δεν επιβεβαίωνε τις προβλέψεις για κατάρρευση, ακόμη και όταν οι δυτικές χώρες εισήγαγαν κυρώσεις άνευ προηγουμένου. Πρόσφατα δεδομένα υποστηρίζουν περαιτέρω αυτήν την άποψη, επισημαίνει.
Με τη βοήθεια των κεφαλαιακών ελέγχων και των υψηλών επιτοκίων, το ρούβλι είναι πλέον τόσο πολύτιμο όσο πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στα τέλη Φεβρουαρίου. Η Ρωσία φαίνεται να συνεχίζει τις πληρωμές των ομολόγων της σε ξένο νόμισμα.
Η πραγματική οικονομία είναι επίσης εκπληκτικά ανθεκτική. Είναι αλήθεια ότι οι ρωσικές τιμές καταναλωτή έχουν αυξηθεί κατά περισσότερο από 10% από την αρχή του έτους, καθώς η αρχική υποτίμηση του ρουβλίου έκανε τις εισαγωγές πιο ακριβές και πολλές δυτικές εταιρείες αποχώρησαν, μειώνοντας την προσφορά. Ο αριθμός των επιχειρήσεων που καθυστερούν τις πληρωμές των μισθών τους φαίνεται να αυξάνεται.
Από την άλλη πλευρά, όμως, η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας έχει μειωθεί ελάχιστα. Μετά από μια ανάπαυλα τον Μάρτιο, οι Ρώσοι φαίνεται να ξοδεύουν αρκετά ελεύθερα σε καφέ, μπαρ και εστιατόρια, σύμφωνα με μια υπηρεσία παρακολούθησης δαπανών που διευθύνει η Sberbank, η μεγαλύτερη τράπεζα της Ρωσίας. Στις 29 Απριλίου, η κεντρική τράπεζα μείωσε το βασικό της επιτόκιο από το 17% στο 14%, ένδειξη ότι ο χρηματοοικονομικός πανικός που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο έχει ελαφρώς εκτονωθεί. Η ρωσική οικονομία αναμφίβολα συρρικνώνεται, αλλά οι προβλέψεις ορισμένων οικονομολόγων για πτώση του ΑΕΠ έως και 15% φέτος αρχίζουν να φαίνονται απαισιόδοξες.
Ακόμη και πριν από την εισβολή, η Ρωσία ήταν μια αρκετά κλειστή οικονομία, περιορίζοντας τον κίνδυνο από τις κυρώσεις. Αλλά ο μεγαλύτερος λόγος για την ανθεκτικότητα της οικονομίας σχετίζεται με τα ορυκτά καύσιμα. Από την εισβολή η Ρωσία έχει εξάγει ορυκτά καύσιμα αξίας τουλάχιστον 65 δισεκατομμυρίων δολαρίων, υποστηρίζει το Κέντρο Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα, ένα think tank στη Φινλανδία. Το πρώτο τρίμηνο του 2022 τα έσοδα της κυβέρνησης από υδρογονάνθρακες αυξήθηκαν πάνω από 80% σε ετήσια βάση.
Στις 4 Μαΐου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου έως το τέλος του έτους. Μέχρι τότε, να περιμένετε ότι η ρωσική οικονομία θα συνεχίσει να κινείται.
Τι θα εξαγγείλει, λέει το Reuters, ο Πούτιν στις 9/5 που να οδηγεί στην “συντέλεια του κόσμου”;
🔸 Πυρηνική επίθεση, λένε όσοι έχουν μείνει κολλημένοι στα όσα ίσχυαν πριν από 35 χρόνια, τότε που έπαιζε η προπαγάνδα του προηγούμενου Ψυχρού Πολέμου.
“Δεν είναι χαζός” είναι η απάντηση.
Άλλο…
🔸”Η επίσημη ανακοίνωση ενός νέου αντι-δολαριου ως μέσο συναλλαγών του “οικονομικού νότου” με την εμπορική ζώνη της Ευρασίας- Κινας- Ινδιας είναι η βόμβα που θα κάνει πολύ περισσότερη ζημιά, χωρίς ραδιενέργειας και τα λοιπά. Αυτό μήπως;”
Ρωτάει ταπεινά οποίος είναι υποψιασμένος στο κατ’ ελάχιστον επί του τι παίζει εκεί παραέξω
Και όλα δείχνουν ότι αυτό ακριβώς θα κάνει.
Οι ενδείξεις:
🔹Το νέο αποθετικό νόμισμα συναλλαγών, που έρχεται να υλοποιήσει το παλιό όνειρο των BRICS να μην πληρώνουν μέσω των πετροδολαριων τις εσωτερικές οικονομικές κρίσεις των ΗΠΑ θα είναι συνθετικό (στο σχόλιο #1 η συνέντευξη του αρχιτέκτονα του). Θα προκύπτει ως ψηφιακό, διακινούμενο όπως τα κρυπτονομίσματα. Η σύνθεση του θα προκύπτει από τα εθνικά νομίσματα των χωρών που συμμετέχουν (ρουβλι, ρενμίνμπι (γουάν), ρουπία κλπ) και από την αξία εμπορευμάτων (commodities). Όπως το σιτάρι, το καλαμπόκι, το κοβάλτιο, το λίθιο, ο καφές, το φυσικό αέριο κλπ.
🔹Η Κίνα προς τούτο έχει ήδη αποθηκεύσει το 80% των παγκόσμιων αποθεμάτων της περσινής σοδειάς του σιταριού. Το τι γίνεται με τα αέρια κλπ, το βλέπετε…
🔹Η νέα σοδειά της Ουκρανίας δεν μπορεί να εξαχθεί προς την Δυση λόγω του μακρόσυρτου πολέμου εκεί. Μαζί με την σιτοπαραγωγή της Ρωσίας, που θα την διακρατήσει, δημιουργούν μια έξτρα παγκόσμια έλλειψη της τάξης του 30% των απαραίτητων σιτηρών, ικανή να κάνει σχεδόν όλο τον πλανήτη να αντιμετωπίζει παντού “Αραβικές Ανοίξεις”.
Η τιμή των τροφίμων στα ουράνια και ο πληθωρισμός σε διψήφια νούμερα.
Το νέο νόμισμα (ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΡΟΥΒΛΙ, ΟΥΤΕ ΡΩΣΙΚΟ) μπαίνει έτσι δυναμικά στην διεθνή σκηνή, με ισχυρή αρχική ισοτιμία και με τον αντίπαλο του ανίκανο να το αναχετίσει μέσω κυρώσεων ή του συστήματος SWIFT.
Τότε, και μόνο τότε, θα επιδιώξει ο Πούτιν να διαπραγματευτεί ως νεο-τσάρος τους όρους που θα θέσει σε μια νέα Συνοδό τύπου Γιάλτα. Για να μοιραστεί ο κόσμος και οι πλουτοπαραγωγικές πηγές του.
Εγώ πάντως βάζω από τώρα ρεβύθια στον μούσκιο για την Δευτέρα. Μια ρεβυθάδα (και ενδεχομένως και μια φαμπιάδα) είναι ότι πρέπει πριν αρχίσουν να σφίγγουν οι ζέστες αυτόν, τον πιο κρύο Μάη, μέχρι τώρα, της υπερθέρμανσης του πλανήτη
