Παρά τους φόβους για απώλεια θέσεων εργασίας, τα στοιχεία δείχνουν ότι η AI ενισχύει την παραγωγικότητα στην Ευρώπη
Το Instagram ζητά από την ΕΕ να θεσπίσει κανονισμούς που θα απαιτούν επαλήθευση ηλικίας και γονική έγκριση κατά τη λήψη εφαρμογών από τα app stores. Μέσω αυτής της λύσης, οι εφαρμογές θα μπορούν να προσφέρουν στους εφήβους εμπειρίες κατάλληλες για την ηλικία τους και οι γονείς θα έχουν πιο ενεργό ρόλο στην προστασία των παιδιών τους στο διαδίκτυο.
Οι φόβοι ότι η αυτοματοποίηση θα καταστρέψει θέσεις εργασίας και θα αλλάξει ριζικά την παγκόσμια οικονομία είναι τόσο παλιοί όσο και ο ίδιος ο καπιταλισμός. Οι ανησυχίες πως τα ρομπότ ίσως ξεπεράσουν σύντομα την ανθρώπινη νοημοσύνη – και πιθανώς υποδουλώσουν την ανθρωπότητα – μετρούν επίσης αρκετές δεκαετίες. Γιατί όμως να ανησυχούμε τώρα; Σύμφωνα με πολλούς «ειδικούς» και δημοσιογράφους, η αιτία είναι η καθημερινή εξάπλωση της τεχνητής νοημοσύνης (AI), ιδιαίτερα των μεγάλων γλωσσικών μοντέλων όπως το ChatGPT.
Σχεδόν κάθε μέρα, κάποιο άρθρο σε σημαντικό μέσο ή κάποιος αυτοαποκαλούμενος «μελλοντολόγος» υποστηρίζει ότι η AI θα αφήσει μόνιμα άνεργο το εργατικό δυναμικό της Δύσης. Όπως έγραψε πρόσφατα το Forbes: «Η AI θα σου πάρει τη δουλειά. Συνήθισέ το». (Για την ιστορία, και εγώ αγαπώ τον Terminator.) Παράδοξα, ωστόσο, οι Ευρωπαίοι πολίτες φαίνεται να μην επηρεάζονται από αυτήν τη δραματική ρητορική.
Μια πρόσφατη έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έδειξε ότι το 60% των πολιτών της ΕΕ θεωρεί πως τα ρομπότ και η AI έχουν θετική επίδραση στην εργασία, ενώ το 70% δήλωσε ότι η AI αυξάνει την παραγωγικότητά τους. Από πού προέρχεται αυτή η αμφιθυμία; Μήπως οι Ευρωπαίοι δεν έχουν ενημερωθεί; Ή μήπως εργάζονται κρυφά για το Skynet;
Τα πραγματικά δεδομένα για τις θέσεις εργασίας
Όπως φαίνεται, ο σκεπτικισμός των Ευρωπαίων για τους κινδύνους της AI στην εργασία ίσως έχει βάση. Πολλές πρόσφατες μελέτες δείχνουν πως, αν και κάποιες επαγγελματικές ομάδες κινδυνεύουν, συνολικά ο αντίκτυπος στην απασχόληση παραμένει μικρός — τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον.
Μελέτη που δημοσίευσε αυτήν την εβδομάδα ο Economist διαπίστωσε ότι ο αριθμός των διερμηνέων και μεταφραστών στις ΗΠΑ, επαγγέλματα που θεωρούνται ευάλωτα στα LLMs, αυξήθηκε κατά 7% τον τελευταίο χρόνο. Η ίδια μελέτη δεν εντόπισε αρνητικές επιπτώσεις σε άλλες κατηγορίες εργαζομένων που θεωρούνται «υπό απειλή», όπως οι πωλήσεις ή οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Επιπλέον, το ποσοστό των υπαλλήλων γραφείου επί του συνόλου των εργαζομένων στις ΗΠΑ αυξήθηκε ελαφρώς μέσα στον τελευταίο χρόνο.
Άλλες έρευνες καταλήγουν σε παρόμοια συμπεράσματα. Ο επικεφαλής data reporter των Financial Times, John Burn-Murdoch, παρατήρησε πρόσφατα ότι ασφαλιστές, γραμματείς, λογιστές και ταξιδιωτικοί πράκτορες δεν έχουν εμφανίσει σημάδια διαταραχής λόγω AI στις ΗΠΑ.
Οι προβλέψεις των ειδικών και η πραγματικότητα
Ακόμα κι όσοι πιστεύουν ότι η AI θα αλλάξει ριζικά τη ζωή μας αναγνωρίζουν συχνά πως αυτό δεν πρόκειται να συμβεί άμεσα. Σε συνέντευξή του στους New York Times αυτόν τον μήνα, ο Daniel Kokotajlo, συν-συγγραφέας του πρόσφατου πολυσυζητημένου paper «AI 2027», που προβλέπει πως ως το τέλος της δεκαετίας θα αναπτυχθεί «τεχνητή υπερνοημοσύνη», παραδέχθηκε πως «οι περισσότερες δουλειές θα παραμείνουν ασφαλείς» τουλάχιστον για τον επόμενο ενάμιση χρόνο. (Εξαιρέσεις αποτελούν οι εργαζόμενοι σε call centers και οι προγραμματιστές.)
Αυτά τα δεδομένα γεννούν δύο ερωτήματα: Πρώτον, γιατί δεν εξαφανίζονται ήδη περισσότερες θέσεις εργασίας λόγω AI; Δεύτερον, αφού ο αρνητικός αντίκτυπος στην απασχόληση είναι περιορισμένος, γιατί γίνεται τόσος θόρυβος;
Η μελέτη του Economist προτείνει δύο εξηγήσεις: Πολλές εταιρείες ακόμη δεν χρησιμοποιούν την AI για «σοβαρή» εργασία. Επίσης, πολλές επιχειρήσεις αξιοποιούν την AI για να αυξήσουν την παραγωγικότητα των εργαζομένων (και τα κέρδη), όχι για απολύσεις.
Τα όρια της τεχνολογίας και η αβεβαιότητα
Υπάρχει όμως και μια τρίτη, προφανής αιτία: πολλές δουλειές που μπορεί να κάνει «καλά» η AI βρίσκονται ακόμη αρκετά πίσω από τις επιδόσεις ενός ανθρώπου — όπως γνωρίζει όποιος έχει δοκιμάσει ταυτόχρονη διερμηνεία από μηχανή. (Οι μεταφράσεις ποιημάτων ή μεταφορών είναι συχνά αστείες.)
Φυσικά πολλοί υποστηρίζουν ότι σύντομα η AI θα βελτιωθεί σημαντικά. Είναι όμως έτσι; Πολλοί γνωσιακοί επιστήμονες παραμένουν δύσπιστοι· κάποιοι θεωρούν πως τα LLMs – ως μηχανές προβλέψεων βάσει δεδομένων – αδυνατούν δομικά να φτάσουν επίπεδα ανθρώπινης ή υπερανθρώπινης νοημοσύνης.
Επιπλέον, ακόμα κι ο ίδιος ο Kokotajlo παραδέχεται ότι «το μέλλον είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί». Η εκτίμησή του περί επικείμενης υπερνοημοσύνης αποτελεί απλώς «μια καλύτερη εικασία με μεγάλη αβεβαιότητα», όπως δήλωσε στους NYT. Μάλιστα στη συνέντευξη μεταθέτει την πρόβλεψη για το 2028 αντί για το 2027 — δίνοντάς μας έτσι ένα επιπλέον έτος πριν κυριαρχήσουν τα ρομπότ!
Γιατί λοιπόν τόσος θόρυβος;
Στην πραγματικότητα, ίσως ο λόγος που γίνεται τόσος λόγος για τις επιπτώσεις της AI στην εργασία είναι πιο πεζός — και κάπως ιδιοτελής. Όπως σημειώνει ο Burn-Murdoch, οι δημοσιογράφοι (μαζί με τους προγραμματιστές) ανήκουν στις λίγες κατηγορίες που όντως κινδυνεύουν από την εξάπλωση των LLMs.
Ο λόγος είναι διπλός: Πρώτον, η δημοσιογραφία — τουλάχιστον στη γραπτή της μορφή — αποτελείται κυρίως από «καθαρά, γραμμικά καθήκοντα τύπου εξετάσεων και εκθέσεων», στα οποία διαπρέπει το ChatGPT. Δεύτερον, μεγάλο μέρος της δημοσιογραφικής δουλειάς γίνεται ως freelance, επιτρέποντας εύκολα σε ένα LLM να αντικαταστήσει έναν εξωτερικό συνεργάτη χωρίς διαδικασίες HR.
Όποιος κι αν είναι ο λόγος πάντως, το συμπέρασμα φαίνεται αναπόφευκτο: γράφοντας συνεχώς για τους πιθανούς κινδύνους της AI στην εργασία, εμείς οι δημοσιογράφοι ίσως τελικά δεν περιγράφουμε αντικειμενικά την πραγματικότητα — αλλά απλώς προβάλλουμε τους δικούς μας φόβους.
Σύντομη επισκόπηση οικονομικών ειδήσεων
Ομοσπονδιακό εφετείο στις ΗΠΑ επανέφερε χθες τους πιο εκτεταμένους δασμούς του Donald Trump, μία ημέρα αφότου εμπορικό δικαστήριο είχε κρίνει ότι ο πρόεδρος ξεπέρασε τις εξουσίες του επιβάλλοντας τα μέτρα αυτά. Το δικαστικό σίριαλ ήρθε λίγες μόλις ημέρες αφού ο Trump συμφώνησε να αναβάλει έως τις 9 Ιουλίου την επιβολή δασμών 50% στην ΕΕ. Η απειλή του Trump σχετίζεται επίσης με ανησυχίες ότι θα πιέσει την ΕΕ να υιοθετήσει σκληρότερη στάση απέναντι στην Κίνα ώστε να αποφύγει τους δασμούς.
